رشد حرکتی (Motor development) چیست؟

رشد حرکت چیست؟

رشد حرکتی عبارت است از مطالعه تغییرات اعمال حرکتی انسان در طول عمر (از آغاز تولد تا مرگ) که در ارتباط با رسش یا پختگی فیزیکی (Physical maturation) و همچنین تمرین و تجربه است. رشد حرکتی انسان علاوه بر رشد مناسب سیستم عصبی (Nervous system) به رشد سیستم اسکلتی (استخوان ها و مفاصل) و سیستم عضلانی نیز وابسته است. این نوع از رشد ممکن است روندی صعودی یا نزولی داشته باشد.

رشد حرکتی درشت (Gross motor development) و رشد حرکتی ظریف (Fine motor development) از مباحث رشد حرکتی به ویژه در دوره شیرخواری (از تولد تا دو سالگی) و کودکی اولیه یا دوره پیش دبستانی (از 3 تا 5 سالگی) محسوب می شوند. رشد مهارت های حرکتی بزرگ و کوچک معمولا در یک توالی یا نظم قابل پیش بینی صورت می گیرند، ولی روند و کیفیت آن ممکن است تحت تاثیر عوامل محیطی چون تمرین و تجربه (Experience) نیز قرار گیرند. در ارتباط با مهارت های حرکتی درشت که بیشتر به عضلات بزرگ وابسته هستند می توان به مواردی چون نشستن، ایستادن، راه رفتن، بالا و پایین رفتن از پله ها، روی یک پا ایستادن و لی لی کردن اشاره کرد. در مهارت های حرکتی ظریف، بیشتر عضلات کوچک به خصوص عضلات کوچک انگشتان دست نقش دارند که برای انجام حرکاتی ظریف چون گرفتن، دستکاری کردن، نوشتن، خط کشیدن، خوردن، نوشیدن و لباس پوشیدن ضروری هستند. این حرکات ظریف علاوه بر هماهنگی عضلات کوچک دست به هماهنگی چشمی-دستی نیز وابسته اند.

نقص های فیزیکی در سیستم بینایی، گفتاری، عصبی، شنوایی و عضلانی-اسکلتی (ماسکلواسکلتال) باعث عملکرد حرکتی نامناسب می گردند که میزان آن به شدت نقص جسمی بستگی دارد.

نویسنده: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار

*استفاده از مطالب فقط درصورت ذکر منبع وبلاگ یا لینک آن مجاز است.

رویکردی جدید در فیزیوتراپی (A new approach in physiotherapy)

لیست وبلاگ های رسمی

فیزیوتراپی (همین وبلاگ)
فیزیوتراپی شناختی (Cognitive physiotherapy)
دستگاه عصبی عضلانی اسکلتی
شانه و اختلالات آن
ستون فقرات و اختلالات آن
زانو و اختلالات آن
سیستم عصبی و اختلالات آن

ویدیوها در آپارات

ویدیوهای آموزشی

----------------------------------------------------

کتاب حرکت و شناخت

مبانی عصبی و روان شناختی

چاپ اول، 1399

مولفین:

ابراهیم برزکار (فیزیوتراپیست-کارشناس ارشد روان شناسی)

دکتر رجبعلی محمدزاده (استادیار دانشگاه)

لینک مستقیم تهیه کتاب

----------------------------------------------------------

تهیه کتاب در تهران:

تهران - میرداماد - میدان مادر - خ شاه نظری - خ مددکاران - دانشکده توانبخشی - واحد کتابفروشی. موسسه پگاه کد پستی: 1545913487

تلفن: 02122223566 و 02122901954

فکس: 02122901956

لینک مستقیم تهیه کتاب

ایمیل: ebrahimbarzkar@gmail.com

ارتباط از طریق تلگرام: https://t.me/ib_barzkar

+ نوشته شده در یکشنبه چهارم خرداد ۱۳۹۳ ساعت 21:35 توسط فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار |

دستگاه عصبى (Nervous system)

سيستم عصبى،اجتماعى از سلول ها است كه بخشى از آنها در تشكيل شبكه ارتباطى و بخشى ديگر هم در تشكيل ماده محافظ اين شبكه شركت مى ‏كنند.شبكه ارتباطى به وسيله نورونها شكل مى ‏گيرد.سلول هاى شبكه ارتباطى براى دريافت و ايجاد جريان عصبى و همچنين انتقال اين جريان به ساير نورونها و همچنين سلول هاى حساسه، متمايز شده اند. مغز انسان تقريبا از ۱۰^۱۲ نورون تشكيل شده است.

سلول هاى محافظ سيستم عصبى شامل نوروگلياها است كه به معنى متصل ‏كننده نورونها به همديگر مى ‏باشند (Nerve Glue). اين سلول ها نه تنها در نگهدارى و محافظت نورونها در يك محيط محدود و مخصوص بسيار مؤثرند، بلكه باعث افزايش سرعت انتقال ايمپالسهاى الكتريكى در طول آكسون نيز مى ‏شوند.تعداد سلول هاى نورگليا در مغز انسان، ده برابر بيشتر از تعداد نورونهاى موجود در مغز است.

سيستم عصبى اكثر حيوانات به دو قسمت سيستم عصبى محيطى (PNS) و سيستم عصبى مركزى (CNS) تقسيم مى‏شوند.

تصاویر زیر:

سيستم عصبى محيطى(Peripheral nervous system)

سيستم عصبى محيطى، ارتباطى را بين دستگاه اعصاب مركزى و قسمتهاى مختلف بدن و محيط خارج به وجود مى ‏آورد. اين سيستم متشكل از قسمتهاى زير است:

1- بخشهاى حسى كه از رسپتورهاى حسى ساخته شده‏ اند.
2- بخشهاى حركتى كه براى ايجاد فعاليتهاى عضلانى و يا فعاليتهاى ترشحى، فرمانهايى را به ارگانهاى مربوطه صادر مى‏ نمايند.
3- نورونهاى آورنده اوليه.

بخشهاى حركتى شامل رشته‏ هاى حركتى سوماتيك (بدنى)،گانگليونهاى اتونوميك و بالاخره رشته‏ هاى اتونوميك هستند.

رشته ‏هاى اتونوميك به سه قسمت:
نورونهاى سمپاتيك، پاراسمپاتيك و انتريك (روده‏اى) تقسيم مى ‏شوند.

رشته ‏هاى حركتى سوماتيك، باعث انقباض عضلات اسكلتى بدن شده و رشته‏ هاى حركتى اتونوميك در تحريك و همچنين مهار فعاليت عضلات صاف، غدد و عضله قلب نقش مهمى را ايفا مى‏ كنند. سلسله اعصاب سمپاتيك، كل ارگانهاى بدن را براى انجام فعاليتهاى حياتى آماده نگه مى ‏دارند و اين عمل در حالى انجام مى ‏گيرد كه سلسله اعصاب پاراسمپاتيك و انتريك در حال انجام دادن فعاليتهاى عادى خودشان هستند.

سيستم عصبى مركزی(Central nervous system)

سيستم عصبى مركزى شامل نخاع شوكى و مغز است.
قسمتهاى مختلف مغز انسان براساس پيدايش آنها در دوران جنينى به پنج ناحيه تقسيم مى ‏شوند كه عبارتند از:

۱-ميلانسفالون

۲-متانسفالون

۳-مزانسفالون

۴- ديانسفالون

۵-تلانسفالون
چگونگى تشكيل سيستم اعصاب مركزى بدين طريق است كه در ضمن نمو جنين يك قسمت از لوله عصبى نخاع شوكى را مى ‏سازد و انتهاهاى سرى لوله عصبى كه به مغز تبديل خواهد شد، ابتدا سه برجستگى به نام حبابهاى مغزى اوليه را تشكيل مى ‏دهد (تصوير)، اين حبابها عبارتند از:

1- مغز قدامى
2- مغز ميانى
3- مغز خلفى كه به طناب نخاعى پيوسته است.

در قسمت زير چگونگى تشكيل بخشهاى مختلف مغزى انسان نشان داده شده است:

-حباب مغزى قدامى (پروزنسفالون)شامل:
تلانسفالون- ديانسفالون

-حباب مغزى ميانى (مزانسفالون)عبارتنداز:
پايه‏هاى مغزى- تكمه‏هاى چهارگانه

-حباب مغزى خلفى (رمبانسفالون)شامل:
متانسفالون- ميلانسفالون

تلانسفالون نيمكره‏ هاى مغز و ديانسفالون عناصر اطراف بطن ميانى را كه مبدأ پيدايش تالاموس، هيپوتالاموس، ساب ‏تالاموس و اپى‏ تالاموس است، به وجود مى‏ آورد.متانسفالون،پل مغزى و مخچه را ايجاد مى ‏كند و ميلانسفالون بصل‏النخاع را به وجود مى ‏آورد.

منبع:

از کتاب ساختار و عملکرد سیستم عصبی-عضلانی به ترجمه و تدوین نویسنده وبلاگ(فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار).چاپ فجر.بهار ۱۳۸۵

منابع (References)

-نراقى،محمد على؛ حاجى حسينى، داود.ترجمه: نوروآناتومى W.C. Wongck.انتشارات جعفرى.

-آمرى نيا، رضا؛ بهروزى راد، نازيلا. ترجمه: ساختمان و عمل مغز و اعصاب پرفسور ويليام ويليس. مؤسسه انتشارات تلاش.

-كوثريان، سيد حسين.نوروآناتومى (كالبدشناسى سلسله اعصاب مركزى). مؤسسه انتشارات باورداران.

-شادان، فرخ.ترجمه: فيزيولوژى پزشكى پرفسور آرتورگايتون. جلد دوم، انتشارات شركت سهامى چهر.

-میناگر،علیرضا و وثوق آزاد، ژاک. ترجمه: نوروآناتومی پایه و کاربردی پرفسور فیتزجرالد.انتشارات دانش پژوه.

منبع تصاویر:

-http://www.morphonix.com/
-http://www.mhhe.com/

مطالب مرتبط:

عصب محیطی

طناب نخاعی

اعصاب مغزی