ترمینولوژی فاشیا و عملکرد آن

 

ترمینولوژی فاشیا و عملکرد آن

نویسنده: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار

 

فهرست مطالب

 

مقدمه

فاشیا از دیدگاه کمیته فدراتیو در ترمینولوژی آناتومیکی

فاشیا از دیدگاه کنگره بین المللی تحقیقات فاشیا

اصطلاحات "یک فاشیا" و "سیستم فاشیایی"

علم فاشیا

نقش و عملکرد سیستم فاشیایی

خلاصه

منابع

 

این مقاله با هدف تعریف دقیق تر و واضح تر از فاشیا جهت ابهام زادیی از توصیف آن مطرح می گردد و با توجه به بحث هایی که در این ارتباط میان محققان مختلف وجود دارد تهیه شده و به عملکردهای فاشیا که ممکن است زمینه های تحقیقی خاصی را ایجاد کند اشاره خواهد کرد.

 

مقدمه

 

ترمینولوژی (Terminology) که به معنای واژه شناسی یا اصطلاح شناسی است به مطالعه و شناخت اصطلاحات تخصصی در یک حوزه خاص اشاره دارد.

 

بیان تعاریف مشخص، واضح و بدون ابهام از اصطلاحات و واژه ها در علوم مختلف برای توسعه، پیشرفت و جلوگیری از هرگونه هرج و مرج در نوشتجات و منابع ضروری است. ابهام زدایی از واژه ها باعث درک واضح از آنها و یک زبان مشترک در میان دانشجویان، محققان و دانشمندان و همچنین بهبود فرآیند آموزش می گردند. چنین رویکردی به واسطه ادبیات مشترکی که ایجاد می کند زمینه رشد علمی را در آن حوزه خاص و رشته های مرتبط افزایش می دهد.

 

اگرچه فاشیا یک اصطلاح آناتومیکی است که در منابع مختلف به آن اشاره

می گردد، با این حال برای درک بهتر آن نیاز به یک توصیف دقیق تر و واضح تری وجود دارد. علیرغم بحث های متفاوت توسط کمیته های مختلف بین المللی، هنوز هیچ توافق و اجماع نهایی در مورد چگونگی تعریف و توصیف فاشیا وجود ندارد، چون در این مورد ویژگی های زیادی باید مورد توجه و بررسی قرار گیرند.

 

از نظر بافتی ممکن است از فاشیا با عناوین زیر یاد گردد:

 

* یک بخش مجزا از بافت فیبروز متراکم

* بافت غشایی

* یک لایه مجزا، سطحی یا عمقی از بافت همبند

* یک نوع مجزا از بافت همبند

* یک سیستم بافت همبند سراسری (Still, 1899)

* یک غلاف، ورقه یا دیگر توده قابل جداسازی از بافت همبند

* بخش بافت نرم از سیستم بافت همبند

 

در ارتباط با فاشیا، بسیاری از مورفولوژی های مختلف وجود دارد. فاشیاهای سطحی، عمقی و احشایی به طور دقیق تری مطالعه و بررسی شده اند.

 

همانند اصطلاحات سیستم قلبی-عروقی یا سیستم عصبی که شامل انواع مختلفی از سلول ها است، اصطلاح سیستم فاشیایی (Fascial system) ممکن است یک مدل مفهومی (Conceptual model) را ارائه کند که به وسیله آن کارهای پیچیده بافت های همبند که سیستم های عروقی، لنفاتیک، نورولوژیکی، ماسکولواسکلتال و موارد دیگر را احاطه می کند توضیح دهد. در یک سیستم فاشیایی، بسیاری از ساختارهای فیبروز ( fibrous structures) همانند تاندون ها، لیگامان ها، آپونوروز، رتیناکولوم های فلکسور و اکستانسور، کپسول مفصلی و... به عنوان جنبه های متفاوتی از یک شبکه بافتی فیبروز سراسری یکپارچه توصیف می شوند.

 

فاشیا از دیدگاه کمیته فدراتیو در ترمینولوژی آناتومیکی (FCAT)

 

کمیته فدراتیو در ترمینولوژی آناتومیکی (Federative Committee on Anatomical Terminology) یک تعریف ریختی یا مورفولوژیکی سنتی و مرسوم از فاشیا دارد. FCAT به طور گسترده ای فاشیا را به عنوان غلاف ها (Sheaths) ، ورقه ها (Sheets) یا دیگر توده های بافت همبند قابل جداسازی توصیف کرد.

 

فاشیا از دیدگاه کنگره بین المللی تحقیقات فاشیا

 

از دیدگاه کنگره بین المللی تحقیقات فاشیا (International Fascia Research Congress) به اختصار FRC، فاشیا بخش بافت نرم سیستم بافت همبند است که در بدن انسان نفوذ می کند، یک ماتریکس پیوسته، کل بدن و سه بعدی جهت حمایت ساختاری را تشکیل می دهد. این بافت همبند در بدن نفوذ می کند و تمام ارگان ها، عضلات، استخوان ها و فیبرهای عصبی را احاطه می کند که یک محیط ویژه برای عملکرد سیستم های بدن ایجاد می کند.

 

در اولین کنگره بین المللی تحقیقات فاشیا (2007)، قسمت های زیر از یک بافت همبند فیبروز به عنوان بخشی از فاشیا مطرح گردید که این اجزاء عبارت اند از:

* آپونوروز

* لیگامان ها

* تاندون ها

* رتیناکولوم ها

* کپسول های مفصلی

* پوشش های ارگان و عروقی

* اپی نوریوم

* مننژها

* پریوست

* تمام فیبرهای اندومیزیوم و بین عضلانی مایوفاشیا

 

توجه: به نظر من فیبرهای عضلانی (Muscle fibers) که بخشی از بافت عضلانی (Muscle tissue) محسوب می شوند برخلاف آنچه که در بالا اشاره شد نمی توانند جزیی از فاشیا باشند، چون فاشیا نوعی بافت نرم (Soft tissue) از جنس بافت همبند (Connective tissue) می باشد.

 

کنگره تحقیقات فاشیا (FRC)، مفهوم "یک فاشیا" و "سیستم فاشیایی" را که در همین مقاله به آن اشاره خواهد شد در سایت خود قرار داده است که در تعریف "یک فاشیا" و "سیستم فاشیایی"، فیبرهای عضلانی مشاهده نمی شوند.

 

جهت اطلاعات بیشتر به لینک زیر مراجعه شود:

http://fasciacongress.org/congress/about-fascia/

 

 

اصطلاحات "یک فاشیا" و "سیستم فاشیایی"

 

در ارتباط با به کارگیری اصطلاحات "یک فاشیا" (A fascia) یا "سیستم فاشیایی" (The fascial system)، از هر دو اصطلاح می توان استفاده کرد که اولی در موارد توصیفی (به هنگام بررسی مجزای بافتی) و دومی یعنی سیستم فاشیایی در موارد فراگیر و گسترده (بررسی به عنوان بخشی از یک کل) با توجه به زمینه های خاص علمی، کاربردی و بالینی می توانند مورد توجه قرارگیرند.

 

استفاده از اصطلاح "یک فاشیا" می تواند از نظر آناتومیکی و مورفولوژیکی (ریختی) کاربرد داشته باشد که لازمه آن بررسی دقیق و توصیفی بافت مورد نظر است. بر این اساس، استفاده از اصطلاح "سیستم فاشیایی" بیشتر می تواند به هنگام تفسیرهای گسترده تر، عملکردی و بالینی به کار رود.

 

کمیته نام گذاری فاشیا (FNC) به عنوان بخشی از انجمن تحقیقات فاشیا (FRS) مجموعه اصطلاحات یک فاشیا و سیستم فاشیایی را با اهداف خاصی پیشنهاد و توصیف کرد.

 

تعریف یک فاشیا (A fascia)

"یک فاشیا" یک غلاف، یک ورقه یا هر گونه توده های قابل جداسازی دیگری از بافت همبند است که در زیر پوست جهت اتصال، احاطه کردن و مجزا نمودن عضلات و سایر ارگان های داخلی تشکیل می گردد.

 

تعریف سیستم فاشیایی (The fascial system)

"سیستم فاشیایی" شامل پیوستگی سه بعدی بافت های همبند نرم، حاوی کلاژن، فیبروز سست و متراکم (Loose and dense fibrous) است که در بدن نفوذ می کند.

این سیستم اجزایی از قبیل فاشیاهای سطحی و عمقی، تاندون ها، آپونوروز، دیواره ها (Septums)، رتیناکولم ها، غشاها، مننژها، غلاف های عصبی-عروقی، فاشیاهای احشایی، پریوست، اندوست، کپسول های مفصلی و لیگامان ها، اپی نوریوم، پری نوریوم، اندونوریوم، تمام بافت های همبند بین عضلانی و درون عضلانی از جمله اپی میزیوم، پری میزیوم و اندومیزیوم را یکپارچه می سازند.

 

سیستم فاشیایی در بدن نفوذ می کند و تمام ارگان ها، عضلات، استخوان ها و فیبرهای عصبی را احاطه می کند، به بدن یک ساختار عملکردی می دهد و محیطی را فراهم می کند که تمام سیستم های بدن را قادر می سازد تا به صورت یکپارچه و متحد عمل کنند.

 

آنچه که در بالا اشاره شد یک تعریف کلی از "سیستم فاشیایی" از طرف کمیته نام گذاری فاشیا (FNC) است که با کمی تغییر در قسمت دوم آورده شده است. نکته ای که باید توجه داشت این است که اگرچه استخوان و غضروف جزو بافت همبند هستند ولی به عنوان فاشیا محسوب نمی شوند، چون فاشیا طبق تعریف نوعی بافت همبند نرم (Soft connective tissue) می باشد در حالی که استخوان و غضروف در گروه بافت همبند سخت (Hard connective tissue) قرار می گیرند.

 

بنابراین در این رویکرد جدید و توسعه یافته تحت عنوان سیستم فاشیایی که می توان از آن به عنوان یک شبکه فاشیایی (Fascial network) نیز یاد کرد، یک توصیف عملکردی و جامع تری از فاشیا ارائه می گردد.

 

علم فاشیا (Fascia science)

 

پژوهش در زمینه علم فاشیا (Fascia science) به یک همکاری چند رشته ای (Multidisciplinary) نیاز دارد که ضرورت اولیه آن درک مشترک از تعاریف و مفاهیم فاشیا است. به همین جهت کنگره بین المللی تحقیقات فاشیا یا کنگره تحقیقات فاشیا (FRC) که اولین گردهمایی آن با حضور بسیاری از محققان و متخصصان علم فاشیا در سال 2007 در بوستون آمریکا برگزار شد در راستای رسیدن به چنین اهدافی بود و پنجمین کنگره آن نیز در سال 2018 در برلین آلمان خواهد بود.

 

لینک کنگره تحقیقات فاشیا جهت اطلاعات بیشتر:

http://fasciacongress.org/

 

 

بنابراین پژوهش فاشیا (Fascia research) می تواند از طریق محققان علوم پایه، متخصصان علوم بالینی و رشته های مرتبط دیگر رشد و توسعه یابد. به عنوان نمونه، تحقیقات و پژوهش های گسترده ای در مورد بافت همبند وجود دارد که به طورکلی روی جنبه های مولکولی و ژنتیک اختصاصی ماتریکس خارج سلولی تمرکز دارند.

 

برخی از تحقیقات و پژوهش های کاربردی و بالینی در ارتباط با سیستم فاشیایی یا شبکه فاشیایی (Fascial network) شامل موارد زیر است:

 

* نقش سیستم فاشیایی در تون عضلانی، حرکت و پاسچر

* نقش و اهمیت سیستم فاشیایی در درد و حس عمقی (پروپریوسپشن)

* استفاده از ابزارهای اندازه گیری جدید جهت بررسی تغییرات دینامیک در بافت های همبند فاشیایی

* نقش مجموعه مایوفاشیال و دیگر ساختارهای شبکه فاشیایی در انتقال نیرو در شرایط طبیعی، اختلالات ماسکولواسکلتال و نوروماسکولار

* بررسی عملکرد سلول های بافت همبند (همانند فیبروبلاست ها و چگونگی ایجاد مایوفیبروبلاست ها و نقش آنها) به هنگام اعمال نیروهای مکانیکی و حرکت

* بررسی تغییرات بافتی از طریق مطالعه بافت همبند در سطح سلولی و مولکولی به هنگام بیماری و آسیب

* بررسی روند ترمیم و شکل گیری مجدد بافت های فاشیایی در موارد آسیب و بیماری و همچنین مطالعه اثرات حرکت و استرس بافت ناحیه

 

خصوصیات و عملکرد سیستم فاشیایی

 

مواردی از ویژگی ها و عملکردهای سیستم فاشیایی عبارت اند از:

 

* انتقال نیروی بیومکانیکی

* عملکردهای ساختاری

* عملکردهای نورولوژیکی مانند درد، حس عمقی، حرکت و پاسچر

* انتقال سیگنال های سلولی

* ویژگی های ریختی (مورفولوژیکی)

* تسهیل حرکت و لغزش در بین بخش های محتلف بدن

* حضور سلول های انقباضی مایوفیبروبلاست ها در بافت فاشیایی و نقش آنها در در ایجاد تون عضلانی پاسیو که میزان اهمیت بالینی آن نیاز به بررسی دارد.

 

خلاصه

 

در علم، توضیح مشخص و دقیق از اصطلاحات و واژه ها از جایگاه ویژه ای برخوردار است که علاوه بر ابهام زدایی در توسعه و پیشرفت زمینه های حرفه ای نقش دارد.

 فاشیا ممکن است در مواردی چون ویژگی های ریختی (مورفولوژیکی) تحت عنوان "یک فاشیا" و در موارد عملکردی همانند انتقال نیرو و حس عمقی به عنوان "سیستم فاشیایی" تعریف شود.

"یک فاشیا" به غلاف، ورقه یا هر توده بافت همبند قابل جداسازی اشاره دارد که یک تعریف محدود از فاشیا محسوب می شود. توصیف "یک فاشیا" در زمینه یک حرفه یا شرایط خاص می تواند مفید باشد. در مواردی که به یک تعریف وسیع تر، جامع و کاربردی یا عملکردی از فاشیا نیاز باشد، "سیستم فاشیایی" که بیان کننده "شبکه فاشیایی" است مفیدتر و کارسازتر بوده و نسبت به تعریف محدود "یک فاشیا" برتری دارد.

در یک "سیستم فاشیایی" ساختارهایی چون تاندون ها، لیگامان ها، کپسول های مفصلی، فاشیاهای سطحی و عمقی، غلاف های عضلات اسکلتی و اعصاب محیطی، رتیناکولوم های فلکسور و اکستانسور، پریوست و دیگر بافت های نرم همبند دیگر به عنوان بخشی از آن سیستم محسوب می شوند که بیانگر یک شبکه فاشیایی است. اجزای این شبکه با یکدیگر مرتبط بوده و باعث پیوستگی و یکپارچگی در بدن می گردند.

 

منابع (References)

 

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3091466

 

http://www.bodyworkmovementtherapies.com/article/S1360-8592(16)30259-5/fulltext

 

http://www.bodyworkmovementtherapies.com/article/S1360-8592(15)00282-X/fulltext

                                                                                              

http://fasciacongress.org

 

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3430451

 

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25356911

 

http://www.bodyworkmovementtherapies.com/article/S1360-8592(12)00183-0/fulltext

 

نویسنده: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار

 

مطالب مرتبط:

فاشیا در عضلات اسکلتی و اعصاب محیطی -

 معرفی کتاب من

لیست وبلاگ های رسمی من

ویدیوها در آپارات

برچسب‌ها: ترمینولوژی فاشیا, عملکرد فاشیا, سیستم فاشیایی, شبکه فاشیایی
+ نوشته شده در سه شنبه یکم اسفند ۱۳۹۶ ساعت 17:21 توسط فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار  | 

فاشیا در عضلات اسکلتی و اعصاب محیطی

 

نویسنده: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار

 

فاشیا در عضلات اسکلتی و اعصاب محیطی

 
Fascia in skeletal muscles and peripheral nerves
 
 
فهرست مطالب
 
مقدمه
 
فاشیا در عضلات اسکلتی (Skeletal muscle)
 
فاشیا در اعصاب محیطی (Peripheral nerves)
 
خلاصه
 
 
مقدمه
از آن جایی که در حوزه عملکرد فیزیوتراپی، سیستم ماسکولواسکلتال و نوروماسکولار و اختلالات مرتبط با آنها از جایگاه مهمی برخوردار است موضوع این پست را به موقعیت و اسامی بافت های فاشیایی در عضلات اسکلتی و اعصاب محیطی اختصاص داده ام که به موقعیت های فاشیا در عضلات اسکلتی و اعصاب محیطی نه فقط در سطح ماکروسکوپی بلکه در سطح میکروسکوپی و سلولی نیز اشاره خواهد کرد.
 
پیشرفت در علم حرکت (Movement Science) و علم فاشیا (Fascia science)  همراه با توسعه و رشد علوم مختلفی که به بررسی و شناخت اختلالات نوروماسکولواسکلتال در سطح بافتی، هورمونی، سلولی و مولکولی می پردازند مطمئنا مسیر آینده رشته های مرتبط با حرکت، درد و سلامت را هم در تشخیص و هم در درمان و پیشگیری تحت تاثیر قرار خواهد داد که به عنوان مثال می توان به مواردی چون عملکرد مایوفیبروبلاست ها در بافت همبند و همچنین به نظریه های جدیدی که در ارتباط با علل و پاتوفیزیولوژی سندرم درد مایوفاشیال (همانند واکنش های عروقی-عصبی و عضلانی مرتبط به هم) مطرح می گردد اشاره کرد. بنابراین مطالعه فاشیا از دو جنبه علوم پایه (Basic science) و سطح بالینی (Clinical level) احتمالا نتایج بهتری را به همراه خواهد داشت.
 
 
چهار نوع بافت اصلی (پوششی، همبند، عضلانی و عصبی) در تصویر زیر:

 
 
 
سلول ها، فیبرها و ماده زمینه ای یک بافت همبند سست در شکل زیر:


 
 
ویژگی ها و عملکرد مایوفیبروبلاست ها:

 
 
 
نقش مایوفیبروبلاست ها در تغییرات بافتی و فیبروز:


 
 
فاشیا (Fascia) یک بافت نرم (Soft tissue) از نوع بافت همبند (Connective tissue) است که در قسمت‌های مختلفی از بدن انسان (همانند عضلات، اعصاب محیطی، استخوان ها، عروق خونی و... ) وجود دارد، در بافت ها نفوذ می کند، در پوشش و محافظت از بافت ها و ارتباط آنها به یکدیگر نقش دارد.
 
 
موقعیت فاشیای سطحی، عمقی و اپی میزیوم  (لایه ای از بافت همبند) نسبت به یک عضله اسکلتی در تصویر زیر:

 


 
 
 
 
 
فاشیا در عضلات اسکلتی (Skeletal muscle) یا غلاف‌های یک عضله اسکلتی:

Fascia in skeletal muscles 
 
 
در یک عضله اسکلتی دو نوع بافت وجود دارد:
 
■بافت همبند که شامل غلاف ها است
■بافت عضلانی که شامل فیبرهای عضلانی است
 
سه لایه از بافت همبند به عنوان فاشیا در هر عضله اسکلتی وجود دارد که عبارت اند از:
 
■اپی میزیوم (غلاف خارجی)
 
■پری میزیوم  (غلاف مرکزی)
 
■اندومیزیوم  (غلاف داخلی)
 
 
ساختار یک عضله اسکلتی (مجموعه ای از غلاف ها، فیبرهای عضلانی و تاندون) در تصویر زیر:



 
 
اپی میزیوم  (Epimysium):
 
اپی میزیوم، یک لایه متراکم از فیبرهای کلاژن است که کل عضله اسکلتی را احاطه می‌کند.
 
پری میزیوم (Perimysium):
 
این لایه، دسته‌های عضلانی (فاسیکل عضلانی) را در بر می‌گیرد که هر دسته خود حاوی مجموعه‌ای از فیبرهای عضلانی (Muscle fibers) است. هر فیبر عضلانی، یک سلول عضلانی است.
 
 
غلاف های عضله اسکلتی و یک فیبر عضلانی (سلول عضلانی):

 
 


اندومیزیوم (Endomysium):
 
اندومیزیوم، بافت همبند ظریفی است که فیبرهای عضلانی اسکلتی منفرد از یک فاسیکل را احاطه می‌کند.


 


 
سازمان بندی عضله اسکلتی و موقعیت عروق و اعصاب:
 

 
 
 
تغذیه عروقی-عصبی در یک عضله اسکلتی:


 
 
تاندون ها
 
غلاف های فاشیایی عضلات اسکلتی به یکدیگر می پیوندند و تاندون ها را ایجاد می کنند. تاندون یک بافت همبند متراکم محسوب می‌شود که فیبرهای کلاژن آنها شامل دسته‌های اولیه و ثانویه (Primary and Secondary fascicles) است.
 
فیبریل های کلاژن، فیبر کلاژن، باندل فیبر اولیه و ثانویه در ساختار یک تاندون به همراه غلاف های فاشیایی آن:


 
 


 


لایه‌های بافت همبند در تاندون (غلاف های فاشیایی تاندون) از خارج به داخل شامل موارد زیر است:
 
■پاراتنون (Paratenon)
 
■اپی تنون (Epitenon)
 
■اندوتنون (Endotenon)
 
 
ساختار یک تاندون:

 
 
اجزای هر فیبر کلاژن:

 
 
 

پایانه های عصبی آزاد (گیرنده های درد) و گیرنده های مکانیکی در فاشیا:

پایانه های عصبی آزاد در فاشیا:
Free nerve endings

عضلات اسکلتی دارای تعداد زیادی پایانه های عصبی آزاد (Free nerve endings) هستند که در بافت همبند داخل عضلانی و دیواره های عروق خونی انتشار می یابند. این پایانه ها مسئول احساس درد در عضلات بدن می باشند.
 
پایانه های عصبی آزاد در تمامی بافت همبند (Connective tissue) از جمله تاندون ها، لیگامان ها، دیواره عروق خونی، مننژ، بافت همبند عضلات، پریوست، کپسول مفصلی و ... یافت می شوند.
 
گیرنده های مکانیکی فاشیایی:
Fascial mechanoreceptors
 
انواع مکانورسپتورها در فاشیا شامل موارد زیر است:
 
• Golgi
• Pacini
• Ruffini
• Interstitial
 

فاشیا در اعصاب محیطی (Peripheral nerves) یا غلاف های یک عصب محیطی:

Fascia in peripheral nerves
 
 
هر عصب محیطی (Peripheral nerve) از دو نوع بافت تشکیل می گردد که عبارت اند از:
 
* فیبرهای عصبی (Nerve fibers)
* بافت همبند (Connective tissue) یا غلاف ها
 
بافت همبند بیشتر نقش حفاظتی داشته و همچنین بافت عروقی را جهت تغذیه فیبرهای عصبی در خود جای می دهند. میزان بافت همبند (پیوندی) در طول مسیر اعصاب محیطی متفاوت است. مقدار این بافت ها در جاهایی که عصب محیطی از روی سطح یک مفصل عبور می کند، افزایش می یابد. افزایش بافت همبند در نواحی مفصلی (به خصوص مفاصل متحرک)، باعث حفظ و نگهداری دسته عصبی و در نتیجه فیبرهای عصبی می گردد و از آسیب آنها جلوگیری می کند.
 
غلاف های یک عصب محیطی( فاشیا در عصب محیطی):
 
بافت همبند در اعصاب محیطی از سه لایه تشکیل می شود که شامل موارد زیر است:
 
اپی نوریوم (Epineurium)
پری نوریوم (Perineurium)
اندونوریوم (Endoneurium)
 
 
ساختار یک عصب محیطی (فیبرهای عصبی و غلاف ها به همراه عروق خونی)

 
 
 
اپی نوریوم (Epineurium)
 
اپی نوریوم بافت همبندی است که عصب محیطی را احاطه می کند و بیرونی ترین لایه آن محسوب می شود.
 
اپی نوریوم در داخل یک عصب محیطی، فاسیکل ها را از یکدیگر جدا می کند ولی در خارج از لایه پری نوریوم قرار دارد. وجود این بافت در تنه عصب محیطی باعث می شود که عصب مربوطه از تحرک بیشتری برخودار گردد و از چسبندگی آن به بافت های اطراف جلوگیری شود.
 
در شرایط بیماری و اختلال اعصاب محیطی، اپی نوریوم ضخیم تر می شود و به صورت واکنشی در مقابل ضایعه و آسیب، شروع به ساختن بافت کلاژن می کند.
 
 
پری نوریوم (Perineurium)
 
هر فاسیکل توسط پری نوریوم احاطه می گردد که خود شامل گروهی از فیبرهای عصبی است.
 
پری نوریوم نقش بسیار مهمی در حفاظت و پشتیبانی از فیبرهای عصبی دارد. پری نوریوم در التهابات موضعی بافتی، سدی حفاظتی را برای اعصاب محیطی به وجود می آورد.
 
این بخش از بافت همبند، یک عامل مهم جهت جلوگیری از عبور مولکول های بزرگ از لایه اپی نوریوم به داخل فاسیکل است. زمانی که پری نوریوم دچار ضایعه و شکافی گردد، فیبرهای عصبی داخل فاسیکل از ناحیه آسیب به بیرون رانده شده و درنتیجه عملکرد آنها دچار اختلال می گردد.
 
 
اندونوریوم (Endoneurium)
 
هر فیبر عصبی توسط لایه ای به نام اندونوریوم احاطه می گردد. این قسمت یک لایه نازکی از بافت همبندی است. تنها عروقی را که داخل اندونوریوم می توان یافت، مویرگ ها هستند و در داخل فاسیکل ها از لنف برها اثری دیده نمی شود.
 
اندونوریوم، لوله ای است که اجزای یک فیبر عصبی مانند آکسون، غلاف میلین و سلول های شوان را در خود جای می دهد و بدین ترتیب، فیبرهای عصبی داخل یک فاسیکل را از یکدیگر جدا می کند.
 
لایه های فاشیایی و فیبرهای عصبی در یک عصب محیطی:

 
 
خلاصه:
 
بنابراین بافت های همبندی که اشاره شد را می توان به عنوان بخشی از یک سیستم فاشیایی (Fascial system) در نظر گرفت که در تمام عضلات اسکلتی و اعصاب محیطی وجود دارند.
 
این سیستم فاشیایی همان طور که عنوان شد عبارت اند از:

اپی میزیوم
 
پری میزیوم 
 
اندومیزیوم
 
پاراتنون
 
اپی تنون
 
اندوتنون
 
اپی نوریوم
 
پری نوریوم
 
اندونوریوم
 
نویسنده: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار
 
مطالب مرتبط:
 
 
لیست وبلاگ های رسمی من
ویدیوها در آپارات
برچسب‌ها: فاشیا چیست, فاشیای عمقی, درباره فاشیا, نقش فاشیا
+ نوشته شده در چهارشنبه هجدهم بهمن ۱۳۹۶ ساعت 22:59 توسط فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار  | 

فاشیا در سیستم عصبی محیطی (Fascia in peripheral nerves)

 

فاشیا در سیستم عصبی محیطی (PNS)

 

فاشیا (Fascia) یک بافت نرم (Soft tissue) از نوع بافت همبند (Connective tissue) است که در قسمت‌های مختلفی از بدن انسان (همانند عضلات و اعصاب محیطی) نفوذ می‌کند و همچنین در پوشش، ارتباط و یا محافظت از بافت‌های مختلف بدن نقش دارد.

 

در یک بررسی ساده و معمولی از نظر موقعیت آناتومیکی می توان فاشیا را به سه نوع تقسیم کرد که عبارت اند از:

  • فاشیای سطحی
  • فاشیای عمقی
  • فاشیای احشایی

 

 

 

 

فاشیای عمقی، بخش‌هایی چون استخوان، غضروف و عروق خونی را می‌پوشاند و در عضلات اسکلتی (به صورت اپی میزیوم، پری میزیوم و اندومیزیوم) و اعصاب محیطی (به شکل اپی نوریوم، پری نوریوم و اندونوریوم) تخصصی می‌گردند.

 

بافت همبند (Connective tissue) که از آن به عنوان بافت پیوندی هم یاد می شود، در ساختار سیستم عصبی مشارکت می کند. مهمترین وظیفه بافت همبند در سیستم عصبی محیطی، محافظت از دسته ها (Fascicles) و فیبرهای عصبی (Nerve fibers) است.

 

هر عصب محیطی (Peripheral nerve) از دو نوع بافت تشکیل می گردد که عبارت اند از:

  • فیبرهای عصبی (Nerve fibers)
  • بافت همبند (Connective tissue)

 

بافت همبند بیشتر نقش حفاظتی داشته و همچنین بافت عروقی را جهت تغذیه فیبرهای عصبی در خود جای می دهند. میزان بافت همبند (پیوندی) در طول مسیر اعصاب محیطی متفاوت است. مقدار این بافت ها در جاهایی که عصب محیطی از روی سطح یک مفصل عبور می کند، افزایش می یابد. افزایش بافت همبند در نواحی مفصلی (به خصوص مفاصل متحرک)، باعث حفظ و نگهداری دسته عصبی و در نتیجه فیبرهای عصبی می گردد و از آسیب آنها جلوگیری می کند.

 

غلاف های یک عصب محیطی( فاشیا در عصب محیطی):

 
بافت همبند در اعصاب محیطی از سه لایه تشکیل می شود که شامل موارد زیر است:

  • اپی نوریوم (Epineurium) 
  • پری نوریوم (Perineurium) 
  • اندونوریوم (Endoneurium)

 

 

اپی نوریوم (Epineurium)

اپی نوریوم بافت همبندی است که عصب محیطی را احاطه می کند و بیرونی ترین لایه آن محسوب می شود.

اپی نوریوم در داخل یک عصب محیطی، فاسیکول ها را از یکدیگر جدا می کند ولی در خارج از لایه پری نوریوم قرار دارد. وجود این بافت در تنه عصب محیطی باعث می شود که عصب مربوطه از تحرک بیشتری برخودار گردد و از چسبندگی آن به بافت های اطراف جلوگیری شود.

در شرایط بیماری و اختلال اعصاب محیطی، اپی نوریوم ضخیم تر می شود و به صورت واکنشی در مقابل ضایعه و آسیب، شروع به ساختن بافت کلاژن می کند.

 

پری نوریوم (Perineurium)

هر فاسیکول توسط پری نوریوم احاطه می گردد که خود شامل گروهی از فیبرهای عصبی است.

پری نوریوم نقش بسیار مهمی در حفاظت و پشتیبانی از فیبرهای عصبی دارد. پری نوریوم در التهابات موضعی بافتی، سدی حفاظتی را برای اعصاب محیطی به وجود می آورد.

این بخش از بافت همبند، یک عامل مهم جهت جلوگیری از عبور مولکول های بزرگ از لایه اپی نوریوم به داخل فاسیکول است. زمانی که پری نوریوم دچار ضایعه و شکافی گردد، فیبرهای عصبی داخل فاسیکول از ناحیه آسیب به بیرون رانده شده و درنتیجه عملکرد آنها دچار اختلال می گردد.

 

اندونوریوم (Endoneurium)

هر فیبر عصبی توسط لایه ای به نام اندونوریوم احاطه می گردد. این قسمت یک لایه نازکی از بافت همبندی است. تنها عروقی را که داخل اندونوریوم می توان یافت، مویرگ ها هستند و در داخل فاسیکول ها از لنف برها اثری دیده نمی شود. اندونوریوم، لوله ای است که اجزای یک فیبر عصبی مانند آکسون، غلاف میلین و سلول های شوان را در خود جای می دهد و بدین ترتیب، فیبرهای عصبی داخل یک فاسیکول را از یکدیگر جدا می کند.

 

 

 

معرفی کتاب من

لیست وبلاگ های رسمی من

ویدیوها در آپارات

برچسب‌ها: فاشیا, فاشیای سیستم عصبی, انواع فاشیا, فاسیا در عصب محیطی
+ نوشته شده در یکشنبه سیزدهم دی ۱۳۹۴ ساعت 0:37 توسط فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار  | 

فاشیا در عضلات اسکلتی (Fascia in skeletal muscle)

 

فاشیا در عضلات اسکلتی

 

فاشیا (Fascia) یک بافت نرم (Soft tissue) از نوع بافت همبند (Connective tissue) است که در قسمت‌های مختلفی از بدن انسان (همانند عضلات و اعصاب محیطی) نفوذ می‌کند و همچنین در پوشش، ارتباط و یا محافظت از بافت‌های مختلف بدن نقش دارد.

 

در یک بررسی ساده و معمولی از نظر موقعیت آناتومیکی می توان فاشیا را به سه نوع تقسیم کرد که عبارت اند از:

  • فاشیای سطحی
  • فاشیای عمقی
  • فاشیای احشایی

 

فاشیای عمقی، بخش‌هایی چون استخوان، غضروف و عروق خونی را می‌پوشاند و در عضلات اسکلتی (به صورت اپی میزیوم، پری میزیوم و اندومیزیوم) و اعصاب محیطی (به شکل اپی نوریوم، پری نوریوم و اندونوریوم) تخصصی می‌گردند.

 

غلاف‌های یک عضله اسکلتی (فاشیا در عضله اسکلتی):

سه لایه از بافت همبند در هر عضله اسکلتی وجود دارد که عبارت اند از:

■اپی میزیوم (غلاف خارجی)

■پری میزیوم  (غلاف مرکزی)

■اندومیزیوم  (غلاف داخلی)

 

 

 

اپی میزیوم  (Epimysium):

اپی میزیوم، یک لایه متراکم از فیبرهای کلاژن است که کل عضله اسکلتی را احاطه می‌کند.

 

پری میزیوم (Perimysium):

این لایه، دسته‌های عضلانی (فاسیکل عضلانی) را در بر می‌گیرد که هر دسته خود حاوی مجموعه‌ای از فیبرهای عضلانی (Muscle fibers) است. هر فیبر عضلانی، یک سلول عضلانی است.

 

اندومیزیوم (Endomysium):

اندومیزیوم، بافت همبند ظریفی است که فیبرهای عضلانی اسکلتی منفرد از یک فاسیکل را احاطه می‌کند.

 

تصویری از سازمان بندی عضله اسکلتی:

 

 

تصویری از تغذیه عروقی-عصبی در یک عضله اسکلتی

 

 

 

تاندون ها

غلاف های فاشیایی عضلات اسکلتی به یکدیگر می پیوندند و تاندون ها را ایجاد می کنند. تاندون یک بافت همبند متراکم محسوب می‌شود که فیبرهای کلاژن آنها شامل دسته‌های اولیه و ثانویه (Primary and Secondary fascicles) است.

 

 

لایه‌های بافت همبند در تاندون از خارج به داخل شامل موارد زیر است:

■پاراتنون (Paratenon)

■اپی تنون (Epitenon)

■اندوتنون (Endotenon)

 

 

 

غلاف‌ها در حفاظت و پوشش کل عضله، دسته‌ها (فاسیکل ها) و فیبرهای عضلانی نقش دارند. تاندون باعث اتصال عضله به استخوان می‌گردد. آپونوروز، از نظر ساختاری مشابه تاندون‌ها بوده که باعث اتصال عضلات به یکدیگر و یا ارتباط آنها به استخوان‌ها می‌شوند.

 

عضلات اسکلتی دارای تعداد زیادی گیرنده های درد یا پایانه های عصبی آزاد (Free nerve endings) هستند که در بافت همبند داخل عضلانی و دیواره های عروق خونی انتشار می یابند. این پایانه ها مسئول احساس درد در عضلات بدن می باشند.

پایانه های عصبی آزاد در تمامی بافت همبند (Connective tissue) از جمله تاندون ها، لیگامان ها، دیواره عروق خونی، مننژ، بافت همبند عضلات، پریوست، کپسول مفصلی و ... یافت می شوند.

 

 معرفی کتاب من

لیست وبلاگ های رسمی من

ویدیوها در آپارات

برچسب‌ها: فاشیا, انواع فاشیا, فاشیای سطحی و عمقی, انواع فاسیا
+ نوشته شده در یکشنبه سیزدهم دی ۱۳۹۴ ساعت 0:6 توسط فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار  |