نخاع (Spinal Cord)

 

صفحه طناب نخاعی(نخاع)که در سایت ویکیپدیا ایجاد کردم:

طناب نخاعی (به انگلیسی: Spinal cord) از سوراخ پس سری(Foramen magnum)تا سطح اولین یا دومین مهره کمری امتداد می‌یابد[۱].سوراخ پس سری،سوراخی است بزرگ در استخوان پشت سری که مغز و نخاع در آن جا به یکدیگر متصل می‌شوند[۲].طناب نخاعی به نام نخاع شوکی نیز خوانده می‌شود.از برجستگی کمری به پایین نخاع شوکی باریک شده و ناحیه مخروط انتهایی(Conus medullaris)که حاوی سگمان‌های خاجی طناب نخاعی است ایجاد می‌گردد[۳].درحقیقت مخروط انتهایی(Conus medullaris or Conus terminalis)،پایین ترین ناحیه تنه نخاع است.

تصویر طناب و اعصاب نخاعی:

 

 

شکل زیر:

 

فهرست مندرجات 

۱ تقسیم بندی تنه نخاعی
۲ اعصاب نخاعی
۳ ارتباط قطعات نخاع نسبت به سطوح مهره ای
۴ اعمال طناب نخاعی یا نخاع
۵ جستارهای وابسته
۶ منابع
۷ پیوند به بیرون

تقسیم بندی تنه نخاعی

تنه نخاع از پنج قسمت تشکیل می شود که عبارتنداز:

-گردنی یا سرویکال(Cervical)
-سینه ای یا توراسیک(Thoracic)
-کمری یا لومبار(Lumbar)
-خاجی یا ساکرال(Sacral)
-دنبالچه ای یا کوکسیژیال(Coccygeal)


اعصاب نخاعی

تعداد اعصاب نخاعی 31 جفت است که از طناب نخاع منشعب می گردند که عبارتنداز:

-اعصاب گردنی هشت زوج
-اعصاب سینه ای دوازده زوج
-پنج زوج کمری
-پنج زوج خاجی
-یک زوج دنبالچه ای
ریشه های مربوط به اعصاب کمری و خاجی مسیری طولانی دارند و چون نحوه خروج آنها از نخاع به شکل دم اسب است،این ناحیه دم اسب(Cauda equina)نامیده می شود[۴].

ارتباط قطعات نخاع نسبت به سطوح مهره ای

به علت ارتباط نخاع با 31 جفت عصب نخاعی،طناب نخاعی را به 31 قطعه(سگمنت) تقسیم می کنند،اگرچه از بیرون به شکل قطعه یا سگمان نیست.یک قطعه نخاعی،استوانه ای از طناب نخاعی است که یک عصب نخاعی به آن اتصال می یابد.با توجه به اینکه طول نخاع به طور متوسط حدود 25 سانتی متر کمتر از طول ستون فقرات است،بنابراین قطعات نخاعی از سطح گردنی به طرف انتهایی ترین قسمت نخاع در مقایسه با مهره های همنام،یکسان نبوده و به تدریج از هم دورتر می گردند.به عنوان مثال قطعه اول نخاعی(C1)،در سطح مهره اول گردنی قرار می گیرد،درحالیکه قطعه اول خاجی(S1) در مجاورت مهره اول کمری است.

اعمال طناب نخاعی یا نخاع

طناب نخاعی قسمتی از دستگاه عصبی مرکزی است که در اعمال حسی و حرکتی نقش دارد.درک محرک های حسی محیطی همچون گرما،سرما،فشار و...ازطریق انتقال این پیام ها از ریشه حسی نخاع به مراکز بالاتر ادراکی در مغز صورت می گیرد.ازجمله اعمال مهم نخاع شوکی نقشی است که در عمل حرکتی دارد.پیام های حسی از مسیر ریشه حسی وارد نخاع می شوند.ورودی های حسی با محرک قوی می تواند یک پاسخ رفلکسی حتی در سطح نخاعی ایجاد کند.یک تحریک دردناک(مثلا یک شی نوک تیز یا بسیار گرم)باعث یک پاسخ حرکتی به صورت دورکردن اندام از محرک آسیب رسان می گردد.پاسخ حرکتی از مسیر ریشه حرکتی عصب نخاعی صورت می گیرد.هر نوع آسیب به مسیرهای عصبی حسی یا حرکتی در خارج از طناب نخاعی و یا در خود تنه نخاع باعث اختلال در عملکرد حسی یا حرکتی می گردد.این اختلال با توجه به نوع و میزان آسیب از یک ضعف حسی-حرکتی تا عدم ادراک حس و فلج اندام متغیر است.

جستارهای وابسته

-آسیب طناب نخاعی
-عصب نخاعی
-دستگاه عصبی
-نورون حرکتی

منابع

↑ میناگر، علیرضا؛ وثوق آزاد، ژاک. ترجمه: نوروآناتومی پایه و کاربردی پرفسور فیتزجرالد.ص۱۳۷.انتشارات دانش پژوه.
↑ هوشمند ویژه،محمد.فرهنگ پزشکی انگلیسی-فارسی(دوجلدی).واژه نامه مصور دورلند.جلد اول.ص۵۲۳.انتشارات کلمه.
↑ میناگر، علیرضا؛ وثوق آزاد، ژاک. ترجمه: نوروآناتومی پایه و کاربردی پرفسور فیتزجرالد.ص۱۳۷. انتشارات دانش پژوه.
↑ سلطان ‏زاده، اكبر. بيماری‏هاى مغز و اعصاب و عضلات. چاپ دوم، جعفرى، پائیز ۱۳۷۶. ص26
‎‎
پیوند به بیرونhttp://barzkar2.blogspot.com/2009/04/spinal-cord.html
http://barzkar2.blogspot.com/2009/04/spinal-cord_11.html

منبع تصویر:http://www.daviddarling.info/

 

طبقه بندی مطالب وبلاگ فیزیوتراپی

مقالات فیزیوتراپی 

اخبار کنگره ها و سمینارهای فیزیوتراپی 

مهمترین اخبار دکترای حرفه ای فیزیوتراپی

مقالات استخوان شناسی

مقالات آناتومی اندام فوقانی 

مقالات آناتومی اندام تحتانی

مقالات آناتومی ستون فقرات 

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)

مقالات سیستم عضلانی-اسکلتی، بیماری ها و اختلالات مربوطه

مقالات شکستگی استخوانها و جراحی های ارتوپدی

مقاله های دستگاه عصبی مرکزی و محیطی (CNS & PNS)

مقالات سیستم عصبی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقالات سیستم تنفسی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقاله های سیستم حسی، درد و موضوعات آن

مقالات سیستم عروقی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مطالب و موضوعات متفرقه (مقالاتی درباره فشار خون، دیابت، بیوفیزیک، رادیولوژی،فیزیولوژی و تست خون، برخی از بیماری ها و...)

 

مسیر نورون های حسی محیطی در نخاع

انشعاب و مسیر نورون های حسی محیطی (Peripheral sensory neurons) در سیستم عصبی مرکزی (CNS):

مهمترین راه های صعودی در ارتباط با نورون های حسی محیطی (آوران های حسی) به طرف نخاع و مغز دو راه اصلی هستند:

*راه اسپاینوتالامیک (Spinothalamic tract)

*راه ستون پشتی-نوار داخلی (Dorsal column-medial lemniscus)

راه اسپاینوتالامیک (Spinothalamic tract). این راه بیشتر مربوط به حس درد، حرارت و حس لمس خام (لمس غیر دقیق) است. این راه در نخاع تقاطع می کنند و به طرف تالاموس رفته و درنهایت به قشر مغز می روند. قشر مغز در درک حس های مختلف نقش دارد.

راه ستون پشتی-نوار داخلی (Dorsal column-medial lemniscus). سیستم ستون خلفی-لمنیسکوس داخلی، بیشتر حس لمس دقیق، پروپریوسپشن (حس عمقی) و ارتعاش را انتقال می دهند. عموما وارد هسته های کونئاتوس (هسته بورداخ)، گراسیلیس (هسته گل) و هسته Z در بصل النخاع می شوند. اکثرا در بصل النخاع تقاطع می کنند و تحت عنوان لمنیسکوس داخلی صعود کرده، به تالاموس و سپس به قشر مغز می روند.

 

راه اسپاینوتالامیک در اینجا شرح داده شده است. برای درک راه ستون پشتی-لمنیسکوس داخلی هم اینجا کلیک کنید.

 

راه های صعودی که در انتقال سیگنال های حس عمقی غیرادراکی نقش دارند شامل راه های زیر هستند:

*راه اسپاینوسربلار پشتی

*راه کونئوسربلار

این دو راه به مخچه ختم می شوند و غیر متقاطع هستند (به نیمکره مخچه در همان طرف می روند). دو راه نخاعی-مخچه ای پشتی (اسپاینوسربلار خلفی) و کونئوسربلار در حس عمقی ناخودآگاه (غیر ادراکی) نقش دارند. اولی درارتباط با حس عمقی عضلات و مفاصل از اندام تحتانی و قسمت تحتانی تنه و دومی مربوط به حس عمقی از عضلات و مفاصل اندام فوقانی و ناحیه فوقانی تنه است.

 

راه های صعودی دیگر شامل:

*راه اسپاینورتیکولار (راه نخاعی-مشبکی). در این مسیر اطلاعات حسی از نخاع به تشکیلات مشبک (Reticular formation) ساقه مغزی می روند.

*راه اسپاینوتکتال. در امتداد راه اسپاینوتالامیک بوده که در ناحیه ساقه مغز از آن جدا شده و در کالیکولوس فوقانی که مربوط به کنترل حرکات چشم است پایان می یابند. کالیکولوس فوقانی (برجستگی فوقانی) در مغز میانی قرار دارد.

*راه اسپاینوسرویکال (راه نخاعی-گردنی). این راه در گربه ها به خوبی تکامل یافته است.

 

گانگلیون نخاعی (Spinal ganglion):

گانگلیون (عقده یا گره) ریشه خلفی نخاع محل تجمع جسم سلولی نورون های حسی محیطی است. عقده های نخاعی داخل یا نزدیک سوراخ های بین مهره ای (Intervertebral foramens) قرار می گیرند. هر عصب نخاعی از پیوند ریشه های خلفی و قدامی (Anterior and Posterior roots) در ناحیه سوراخ بین مهره ای ایجاد می شود.

گانگلیون نخاعی، ریشه های خلفی-قدامی، عصب نخاعی و فاسیکولوس ها در تصویر زیر:

 

هر گانگلیون ریشه خلفی درحدود 50 الی 100 هزار نورون یک قطبی دارد (جهت شناخت انواع نورون ها ازنظر ساختمانی اینجا کلیک کنید). پیام های عصبی از محل گیرنده ها به فیبرهای عصبی و جسم سلولی انتقال می یابد تا از این طریق به نخاع منتقل شود. اجسام سلولی ممکن است در اثر فشارهای ناشی از یک دیسک بین مهره ای فتق یافته یا تومورها تحریک شوند و باعث احساس های ناخوشایندی چون درد و سوزش گردند.

 

مسیرهای فیبرهای حسی از ریشه های نخاعی به داخل طناب نخاعی:

فیبرهای حسی قبل از ورود به داخل نخاع به دسته هایی تقسیم می شوند:

*رشته های کوچک (بیشتر مربوط به راه اسپاینوتالامیک) که هر یک خود به شاخه های صعودی و نزولی تقسیم می گردند.

*رشته های بزرگ ( بیشتر درارتباط با مسیر ستون خلفی-لمنیسکوس داخلی که دارای آوران های اولیه میلین دار ضخیم هستند). اکثر این رشته ها همانند رشته های کوچک هر یک به شاخه های صعودی و نزولی تقسیم می شوند. رشته های بزرگ به طناب خلفی وارد می شوند.

 

شاخه های صعودی و نزولی رشته های کوچک به سگمان های متعدد در لامیناهای نخاعی زیر می روند:

*ناحیه مارژینال (Marginal zone) در لامینای I

*ماده ژلاتینی (Substantia gelatinosa) در لامینای II

*لامینای V . بعضی از رشته های A-دلتا به این قسمت وارد می شوند

 

لامیناهای نخاعی در تصویر زیر:

 

 

 

بسیاری از فیبرهای نوع C که درد آهسته (درد مزمن یا درد سوزشی) را با سرعت نیم الی دو متر در ثانیه انتقال می دهند، در لامیناهای I و II پایان می یابند. فیبرهای C فاقد میلین هستند. فیبرهای A-دلتا که در لامینای I و V ختم می شوند در انتقال درد سریع (درد حاد یا سوزنی) با سرعت 15 الی 30 متر در ثانیه نقش دارند. این فیبرهای اخیر دارای میلین ظریف هستند.

 

شاخه های نزولی رشته های بزرگ به ماده خاکستری نخاع در 3 الی 6 سگمان وارد می گردند. شاخه های صعودی به هسته های کونئاتوس و گراسیلیس در بصل النخاع می روند که با شروع مسیر طولانی خود کولترال هایی به ماده خاکستری می دهند.

منابع (Reference)

میناگر، علیرضا و وثوق آزاد، ژاک. ترجمه نوروآناتومی پایه و کاربردی پروفسور فیتزجرالد. انتشارات دانش پژوه

شادان، فرخ. ترجمه فيزيولوژى پزشكى پرفسور آرتور گايتون. انتشارات شركت سهامى چهر 

*برزکار، ابراهیم. ساختار و عملکرد سیستم عصبی-عضلانی. چاپ اول. بهار 1385. شابک 8-7688-06-964

نراقى، محمد على؛ حاجى حسينى، داود.ترجمه نوروآناتومی . انتشارات جعفری *

نویسنده: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار

*استفاده از مطالب فقط درصورت ذکر منبع وبلاگ یا لینک آن مجاز است

آناتومی و فیزیولوژی درد (Anatomy and physiology of pain)

تئوری کنترل دریچه درد (Gate control theory of pain)

درد (Pain) به عنوان یک پدیده پیچیده (Complex phenomenon)-قسمت اول

درد (Pain) به عنوان یک پدیده پیچیده (Complex phenomenon)-قسمت دوم

درد (Pain) به عنوان یک پدیده پیچیده (Complex phenomenon)-قسمت سوم

درد به عنوان یک پدیده پیچیده و چند بعدی-قسمت چهارم

منبع تصویر:

http://www.laesieworks.com/

http://upload.wikimedia.org

موضوعات فیزیوتراپی شامل:

مقالات فیزیوتراپی 

مقالات استخوان شناسی

مقالات آناتومی اندام فوقانی

مقالات آناتومی اندام تحتانی

مقالات آناتومی ستون فقرات

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)

مقالات سیستم عضلانی-اسکلتی، بیماری ها و اختلالات مربوطه

مقالات شکستگی استخوانها و جراحی های ارتوپدی

مقالات روماتولوژی (شامل اصطلاحات،اختلالات و بیماریهای روماتیسمی و روماتیسم خارج مفصلی)

مقاله های دستگاه عصبی مرکزی و محیطی (cns & pns)

مقالات سیستم عصبی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقالات سیستم تنفسی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقاله های سیستم حسی، درد و موضوعات آن

مقالات سیستم عروقی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مروری بر آناتومی سیستم عصبی، عضلانی و اسکلتی ازطریق تصاویر 

 

اخبار کنگره ها و سمینارهای فیزیوتراپی 

مهمترین اخبار دکترای حرفه ای فیزیوتراپی

مطالب و موضوعات متفرقه (مقالاتی درباره فشار خون، دیابت، بیوفیزیک، رادیولوژی،فیزیولوژی و تست خون، برخی از بیماری ها و...)

مقالات ورزش و تغذیه (شامل موضوعات تحرک و فعالیت بدنی،تغذیه صحیح،چاقی،اضافه وزن،کنترل وزن و غیروه)

مقالات قلب و عروق (شامل مفاهیم، اختلالات و مقاله های آموزشی)

 

طبقه بندی مطالب بر اساس ناحیه بدن

 

مقالات ستون فقرات

مقالات شانه

مقالات آرنج

مقالات مچ و انگشتان دست

مقالات لگن، مفصل هیپ و ناحیه ران

مقالات زانو

مقالات مچ پا و پا 

مقالات سیستم عصبی (cns & pns)

طناب نخاعی(Spinal Cord)-قسمت اول

طناب نخاعی یا نخاع شوكى در محل سوراخ پس سرى آغاز شده و تا مهره L1يا L2 ادامه می يابد.

31 جفت عصب نخاعى(Spinal Nerve)كه سيستم اعصاب مركزى را با سيستم عصبى محيطى ارتباط می دهد، از نخاع خارج می شوند كه به ترتيب شامل 8 زوج گردنى(سرویکال)، 12 جفت سينه اى(توراسیک)، 5 زوج كمرى(لومبار)، 5 زوج خاجى (ساكرال) و 1 زوج دنبالچه اى (كوكسيژآل)می باشد(تصویر زیر).

ارتباط تقريبى بعضى از سگمنت هاى نخاع و ستون فقرات به ترتيب زير است:

۱) سگمنت C1 در سطح مهره C1

2) سگمنت C8 در سطح مهره C6

3) سگمنت T6 در سطح مهره T4

4) سگمنت T12 در سطح مهره T9

5) سگمنت L5 در سطح مهره T11

هر عصب نخاعى داراى يك ريشه خلفى و يك ريشه قدامى است كه اجزاى حسى و حركتى عصب نخاعى را تشكيل می دهند.تمام راه هاى حسى سوماتيك و احشايى از طريق ريشه خلفى وارد نخاع می شوند و كليه فيبرهاى حركتى يا وابران از طريق ريشه قدامى نخاع خارج می گردند.

 

در يك مقطع عرضى در هر سطحى، نخاع از دو قسمت تشكيل شده است:

ماده خاكسترى كه در ميان قرار گرفته است كه مانند حرف H(بخش پروانه اى شكل) است و ماده سفيد كه ماده خاكسترى را احاطه می كند. در ماده خاكسترى نورونها و زوائدشان، سلولهاى گليال و زوائد آنها و آكسونهايى كه وارد، خارج يا منشعب می شوند، وجود دارند. از جنبه تشريحى و عملى، ماده خاكسترى به سه شاخ(Horn)تقسيم می شود. شاخ هاى قدامى(Anterior Horn) و خلفى(Posterior Horn)در تمام طول نخاع و شاخ جانبى(Lateral Horn)كه تنها در سگمنتهاى T1-L2 وجود دارد.

 ماده سفيد شامل راههاى عصبى طولى است كه حامل فيبرهاى بالارو و پايين رو مى باشد. اين ماده به سه جفت طناب قدامى،جانبى و خلفى تقسيم مى شود كه فانيكولوس خلفى(Posterior Funiculus)، فانيكولوس جانبى(Lateral Funiculus) و فانيكولوس قدامى(Anterior Funiculus)ناميده مى شود(شکل زیر).

ماده خاكسترى براساس ويژگي هاى نورونها به لاميناهايى تقسيم می شود كه Rexed's Laminae ناميده می شوند.در سال 1952 بود که  Rexed ساختمان ماده خاكسترى نخاع گربه را بررسى نمود و آن را به ده لايه يا لامينا تقسيم كرد كه از رأس شاخ خلفى شروع می شدند.

لاميناى IX جايى است كه نورونهاى حركتى بدنى (سوماتيك) قرار گرفته اند. اين نورونها به جزاير سلولى تقسيم شده اند. نورونهايى كه بزرگ هستند،نورونهاى حركتى آلفا(Alfha Motor Neuron)ناميده می شوند كه آكسون هاى آلفا به سلولهاى عضلانى خارج دوكى(Extrafusal Muscle Fibers)می روند.نورونهاى كوچكتر،نورونهاى گاما(Gamma Motor Neuron)ناميده می شوند كه آكسون آنها فيبرهاى داخل دوكى(Intrafusal Muscle Fibers)را عصب دهى می كنند.

 

ارتباطات چند قطعه اى در نخاع (نورونهاى پروپريواسپاينال)

حدود نيمى از تمام فيبرهاى عصبى كه در نخاع بالا و پايين می روند، فيبرهاى مختص به نخاع هستند. اينها فيبرهايى هستند كه از يك قطعه به قطعه ديگرى از نخاع می روند (تصوير زیر).

علاوه بر آن، فيبريل هاى انتهايى فيبرهاى حسى هنگام ورود به نخاع به شاخه هاى صعودى و نزولى تقسيم شده و پاره اى از شاخه ها سيگنال ها را براى يك يا دو قطعه در هر جهت و پاره اى ديگر سيگنال ها را براى چندين قطعه انتقال می دهند اين فيبرهاى صعودى و نزولى نخاع تأمين كننده مسير رفلكس هاى چند قطعه اى هستند و از آن جمله می توان از رفلكس هايى نام برد كه حركات را در اندامهاى فوقانى و تحتانى به طور همزمان همگام می كنند.

اعمال حركتى نخاع

سيگنالهاى حسى در تمام سطوح سيستم عصبى يكپارچگى يا انتگراسيون پيدا می كنند و موجب جوابهاى حركتى مناسب می شوند و اين امر با رفلكس هاى نسبتا ساده در نخاع شروع شده و تا جوابهاى پيچيده تر در تنه مغزى گسترش می يابد و سرانجام به مغز می رسد كه پيچيده ترين پاسخ ها را كنترل می كند.

ماده خاكسترى نخاع ناحيه يكپارچگى يا انتگراسيون براى رفلكس هاى نخاعى و ساير اعمال حركتى است. سيگنالهاى حسى از طريق ريشه هاى حسى وارد نخاع می شوند. هر سيگنال حسى پس از ورود به نخاع به سوى دو مقصد جداگانه سير می كند.اولاً، عصب حسى يا شاخه هاى جانبى آن در ماده خاكسترى همان قطعه از نخاع يا قطعات مجاور ختم می شوند و موجب پيدايش جوابهاى قطعه اى موضعى به صورت اثرات تحريكى موضعى، اثرات تسهيلى موضعى، رفلكس هاى موضعى و غيره می گردند. ثانيا، سيگنال ها به سطوح بالاتر سيستم عصبى يعنى به سطوح بالاتر در خود نخاع، تنه مغزى يا حتى قشر مخ سير می كنند (تصوير ذیل). اين سيگنال هاى حسى هستند كه موجب احساس خودآگاهانه حس ها می شوند.

هر قطعه نخاع داراى چند صد هزار نورون در ماده خاكسترى خود است.اين نورونها به غير از نورونهاى رله كننده حسى به دو نوع ديگر نورون تقسيم می گردند كه عبارتند از:

نورونهاى حركتى قدامى(نورونهای آلفا و گاما) و نورونهاى واسطه اى.نورونهای آلفا و گاما در تصویر بالا نشان داده شده اند.

قسمت دوم مقاله اینجا

منبع:

 از کتاب ساختار و عملکرد سیستم عصبی-عضلانی به ترجمه و تدوین نویسنده وبلاگ(فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار).چاپ فجر.بهار ۱۳۸۵(چاپ اول)

منابع (References):

-Arthur C.Guyton/Basic Neuroscience: Anatomy & Physiology

-http://www.frca.co.uk/

-http://upload.wikimedia.org/

-http://www.medscape.com

- shumwaycook A.& Harak F./Motor control : Theory & Practical
Application

-نراقى، محمد على؛ حاجى حسينى، داود ترجمه نوروآناتومى
W.C. Wongck. انتشارات جعفرى.

-جامعى، بهنام (زير نظر دكتر حسن عشايرى) كاربرد نوروفيزيولوژى در
توانبخشى. انتشارات دانشگاه علوم پزشكى ايران.

-شادان، فرخ ترجمه فيزيولوژى پزشكى پرفسور آرتورگايتون. جلد اول
و دوم، انتشارات شركت سهامى چهر.

-ميناگر، عليرضا؛ وثوق آزاد، ژاك ترجمه نوروآناتومى پايه و كاربردى
پرفسور فيتزجرالد. انتشارات دانش پژوه.

طبقه بندی مطالب وبلاگ فیزیوتراپی

مقالات فیزیوتراپی 

اخبار کنگره ها و سمینارهای فیزیوتراپی 

مهمترین اخبار دکترای حرفه ای فیزیوتراپی

مقالات استخوان شناسی

مقالات آناتومی اندام فوقانی 

مقالات آناتومی اندام تحتانی

مقالات آناتومی ستون فقرات 

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)

مقالات سیستم عضلانی-اسکلتی، بیماری ها و اختلالات مربوطه

مقالات شکستگی استخوانها و جراحی های ارتوپدی

مقاله های دستگاه عصبی مرکزی و محیطی (CNS & PNS)

مقالات سیستم عصبی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقالات سیستم تنفسی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقاله های سیستم حسی، درد و موضوعات آن

مقالات سیستم عروقی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مطالب و موضوعات متفرقه (مقالاتی درباره فشار خون، دیابت، بیوفیزیک، رادیولوژی،فیزیولوژی و تست خون، برخی از بیماری ها و...)