بانک های اطلاعاتی و نشریات فیزیوتراپی

 

جهت دسترسی به اطلاعات در این ارتباط به لینک های زیر مراجعه نمایید:

http://barzkar2.persianblog.ir/post/715

http://barzkar2.persianblog.ir/post/716

مطالب مرتبط

عملکرد مبتنی بر شواهد (Evidence based practice)-قسمت اول

عملکرد مبتنی بر شواهد (Evidence based practice)-قسمت دوم

گایدلاین های عملکرد بالینی (Clinical practice guidelines)

اسلایدهای راهنماهای عملکرد بالینی

لیست وبلاگ های رسمی من

 

ویدیوها در آپارات

 

فیزیوتراپی چیست؟

جهت دسترسی به موضوع مورد نظر روی عنوان مربوطه کلیک کنید:

فیزیوتراپی و کاربردهای آن

اهمیت فیزیوتراپی در نظام سلامت

عمل مبتنی بر شواهد (عملکرد مبتنی بر شواهد)/Evidence based practice

گایدلاین های عمل بالینی (Clinical practice guidelines)

اسلایدهای راهنماها (گایدلاین ها)ی عملکرد بالینی

ژورنال های فیزیوتراپی (Physiotherapy journals)

پایگاه های اطلاعاتی و سایت های گایدلاین های عملکرد بالینی (Guidelines Websites)

پایگاه اطلاعاتی شواهد فیزیوتراپی (PEDro)

مقایسه خدمات پایگاه های علمی ایران

اولین سند اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی ایران

نخستین منشور حقوق بیماران فیزیوتراپی

پزشکی مبتنی بر شواهد (EBM) چیست؟

مفهوم توانبخشی از راه دور، کاربردها، فواید و چالش های آن

فیزیوتراپی امروز تلفیق هنر و علم در درمان بیماران

فیزیوتراپی و علم کنترل حرکت (Physiotherapy & Motor Control)

پایگاه های اطلاعاتی کاکرین (Cochrane databases)
پایگاه های اطلاعاتی فارسی و انگلیسی
حاکمیت بالینی و اهداف آن

فیزیوتراپی مدرن چیست؟

فیزیوتراپی مدرن متضمن سلامت جامعه امروز

توصیف فیزیوتراپی در سایت ویکی پدیا

فیزیوتراپیست محسن هاشمی در گفتگو با همشهری آنلاین

دکتر خسرو خادمی : وزارت بهداشت باید فیزیوتراپی را در زمره رشته‌های بالینی قرار دهد

آنچه درباره فیزیوتراپی باید دانست

فیزیوتراپی تنفسی (Respiratory Physiotherapy)

انجمن فیزیوتراپی ایران

توانبخشی قلب در یک نگاه کلی

اهمیت فیزیوتراپی در درمان بیماران سکته مغزی(CVA)

دکترای حرفه ای فیزیوتراپی(DPT)

مطالب مرتبط

سکته مغزی (Stroke)

درد شانه (Shoulder pain)

کمردرد (Low Back Pain)

علل درد زانو (Knee Pain)

معرفی کتاب من

طبقه بندی مطالب وبلاگ فیزیوتراپی

اخبار کنگره ها و سمینارهای فیزیوتراپی

مهمترین اخبار دکترای حرفه ای فیزیوتراپی

مقالات استخوان شناسی

مقالات آناتومی اندام فوقانی

مقالات آناتومی اندام تحتانی

مقالات آناتومی ستون فقرات

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)

مقالات سیستم عضلانی-اسکلتی، بیماری ها و اختلالات مربوطه

مقالات شکستگی استخوانها و جراحی های ارتوپدی

مقاله های دستگاه عصبی مرکزی و محیطی (CNS & PNS)

مقالات سیستم عصبی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقالات سیستم تنفسی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقاله های سیستم حسی، درد و موضوعات آن

مقالات سیستم عروقی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مطالب و موضوعات متفرقه (مقالاتی درباره فشار خون، دیابت، بیوفیزیک، رادیولوژی،فیزیولوژی و تست خون، برخی از بیماری ها و...)

تفاوت شرکت الزویر با ساینس دایرکت چیست؟

 

تفاوت الزویر با ساینس دایرکت Elsevier & Science Direct

 

نام‌های ساینس دایرکت و الزویر برای بسیاری از دانشجویان نامی آشنا است. به‌طور تقریبی می‌توان گفت که بر بیش از  نیمی از مقاله‌های علمی که یک دانشجو یا پژوهش‌گر در زمان اشتغال به امر پژوهش مطالعه می‌کند، نام و لوگوی الزویر و اغلب به‌طور هم‌زمان نام ساینس‌دایرکت نیز نقش بسته است. امّا به‌راستی تفاوت میان واژه‌هایی مانند «ساینس دایرکت»، «الزویر»، «اسکوپوس» و حتی عناوین ژورنال‌هایی که در بالای مقالات دیده می‌شود چیست؟ برای این‌که بتوانیم پاسخ این پرسش را به‌صورت دقیق بیابیم، سری زدیم به سایت اصلی الزویر.

۱) الزویر (Elsevier) چیست؟
تعریف رسمی که الزیویر از شرکت خود ارائه داده است بدین شرح می‌باشد:

«الزویر یکی از ارائه‌دهندگان پیشروی راهکارهای اطلاعاتی است که سعی در افزایش عملکرد متخصصان حوزه‌های مختلف علمی، پزشکی و فناوری دارد؛ و تسهیلاتی را فراهم می‌آورد تا متخصصان ذیل بتوانند تصمیمات بهتری را اتخاذ کنند، مراقبت‌های بهتری را از بیماران به‌عمل آورند و گاهی حتی اکتشافات پیش‌گامانه‌ای را ایجاد کنند که این پیشرفت‌ها بتواند مرزهای دانش را جابه‌جا کند و موجبات پیشرفت بشر را فراهم آورد. الزویر راهکارهای دیجیتال مبتنی بر وب را ارائه می‌دهد، که از میان‎‌‍ آن‌ها می‌توان به تعدادی از نام‌های معروف مانند «SicenceDirect»، «Scopus»، و «ClinicalKey» و «Elsevier Research Intelligence» اشاره کرد. این شرکت حدود ۲،۲۰۰ ژورنال، شامل عناوینی هم‌چون «The Lacent» و «Cell»، و بیش از ۲۵،۰۰۰ عنوان کتاب را منتشر می‌سازد. شرکت الزیویر یکی از توابع گروه شرکت‌های «Reed Elsivier Group PLC» است که یکی از شرکت‌های پیشگام جهان در ارائه‌ی راهکارهای اطلاعاتی حرفه‌ای در بخش‌های علوم، پزشکی، حقوق، ریسک و کسب‌وکار است…»
شرکت الزویر کنونی که یکی از ناشران مدرن محسوب می‌شود، در سال ۱۸۸۰ تاسیس شده است. اما ریشه‌های این شرکت را می‌توان در یک انتشارات کوچک هلندی به نام «Elzevir» جست. الزویر نام خود را از شرکت اصلی که «سرای الزویر» نام داشت، به ارث برده است. سرای الزویر انتشارات کوچکی بود که در سال ۱۵۸۰ توسط خاندان «Elzevir» که خانواده‌ای هلندی بود، تاسیس شد.

در کارنامه‌ی انتشارات الزویر کتب و مقالات منتشر شده‌ی بسیار درخشانی به‌چشم می‌خورد، که نشان‌دهنده‌ی کمک شایان این شرکت به توسعه‌ی علم است. از این میان می‌توان به مواردی هم‌چون انتشار اولین و آخرین مقاله علمی گالیله در سال ۱۶۸۳ توسط الزویر، انتشار مقالات استفان هاوکینگ (فیزیک‌دان مشهور در عصر حاضر)، انتشار کتاب‌های ژول‌ورن و بسیاری از دانشمندانی که در دو عصر حاضر موفق به دریافت جوایز نوبل شده‌اند، اشاره کرد.

مقاله گالیله چاپ شده توسط Elsevier

مقاله گالیله چاپ شده توسط Elsevier

 

تصویر لوگوی کنونی انتشارات Elsevier که در گوشه‌ی بالا- سمت چپ تمامی انتشارات این شرکت به‌چشم می‌خورد را «آیزاک الزویر» فرزند «لوئیز الزویر»، موسس سرای الزویر، در سال ۱۶۲۰ طراحی کرد و در تمامی مستندات این شرکت آن را درج نمود. بر سر معنا و مفهوم دقیق این لوگو توافق جامعی وجود ندارد. این تصویر درخت نارونی را نشان می‌دهد که درخت تاکی بر دور آن پیچیده است و عبارت لاتین «Non Solus» که به معنی «عدم تنها بودن» است از آن آویزان است. هرچند اکثر دانشمندان اتفاق نظر دارند که درخت نارون نشان‌دهنده‌ی درخت دانش است، اما معنی تاکی که دور آن پیچیده است، چندان واضح نیست.

تاریخ‌شناس معاصر، «لوسی شولتر» معتقد است که مردی که در زیر درخت ایستاده است نشان‌دهنده‌ی یک فیلسوف یا یک دانشمند فرزانه است که از میوه‌ی درخت که سخنان الهام‌بخش و پربار دیگر دانشمندان است، بهره می‌گیرد. در این دیدگاه  رابطه‌ی میان درخت نارون و تاک، ثمره دادن و تولید میوه است و درنتیجه دربردارنده‌ی یک پند اخلاقی است. همان‌طور که «اراسموس» به استعاره‌ی درخت و تاک اشاره دارد:

«همچو تاک که باوجود قرار گرفتن در جایگاه شاخص‌ترین درختان، نیازمند حمایت عصا یا ستون‌های چوبی یا درختان دیگری که هیچ‌یک دارای میوه نیستند می‌باشد، علما و قدرتمندان نیز نیازمند کمک انسان‌های ضعیف‌تر هستند.»

در این نگاه، لوگوی الزویر نشان‌دهنده‌ی رابطه‌ی نمادین محقق و ناشر است. افزودن پیام «تنها نبودن» این پیام را تقویت می‌کند که همچنان که وجود درخت نارون برای حمایت از محققان و دانشمندان الزامی است، وجود دانشمندان نیز قطعاً برای ثمره دادن ضرورت دارد. این نماد نشان‌دهنده‌ی رابطه‌ی میان الزویر و نویسندگان است، به‌طوری که آن‌ها به‌طور مجزا هیچ‌یک به‌تنهایی نه مستقل از دیگری است و نه وابسته به‌ طرف دیگر، بلکه هر دو به یکدیگر وابستگی متقابل دارند.

لوگوی-Elsevier

درخت نارون و تاک پیچیده گرداگرد آن در لوگوی انتشارات Elsevier

 

۲) معرفی ساینس‌دایرکت (ScienceDirect)
همان‌طور که احتمالاً تا به‌حال متوجه شده‌اید، ساینس دایرکت یکی از محصولات انتشارات Elsevier است. ساینس دایرکت یکی از ۷۹ نوع محصول آنلاینی است که شرکت الزویر در اختیار پژوهشگران، دانشجویان، اساتید، و کلیه‌ی علاقه‌مندان به علم و دانش قرار می‌دهد. تصویر زیر از بخش معرفی پایگاه‌های علمی قابل استفاده توسط صنایع مختلف که در سایت رسمی الزویر منتشر شده است، استخراج گردیده است. در این تصویر می‌توان نام ساینس دایرکت و اسکوپوس را در کنار دیگر عناوین مرتبط با صنایع مختلف، مشاهده کرد.

محصولات-انتشارات-Elsevier

برخی از محصولات ارائه شده توسط انتشارات Elsevier

 

به‌طور خلاصه می‌توان گفت که ساینس دایرکت یکی از پایگاه‌های علمی است که بیش از ۲۵۰۰ عدد ژورنال، ۱۲،۶۰۰،۰۰۰ عنوان مقاله تمام متن، و تعداد تقریبی ۲۰،۰۰۰ جلد کتاب را برای دانلود و دسترسی آنلاین در اختیار کاربران قرار می‌دهد. بخش اعظمی از ژورنال‌های مورد انتشار در این دیتابیس، توسط موسسه علمی «تامپسون رویترز» نمایه‌گذاری می‌شود؛ بنابراین اغلب مقالاتی که از این پایگاه دانلود شده، مورد استفاده قرار می‌گیرد، جزو مقالات آی اس آی محسوب می‌شود.

منبع:http://collegeprozheh.ir

لیست وبلاگ های رسمی من

ویدیوها در آپارات

پایگاه های اطلاعاتی کاکرین (Cochrane databases)

 

کتابخانه کاکرین                 Cochrane Library

پایگاه های اطلاعاتی کاکرین      Cochrane databases

 

کتابخانه کاکرین (The Cochrane Library)، مجموعه‌ای از پایگاه‌های اطلاعاتی در زمینه پزشکی و سایر تخصص‌های مراقبت سلامت است که توسط سازمان همکاری کاکرین (The Cochrane Collaboration) و دیگر سازمان‌ها ایجاد شده است. هسته اصلی آن مرورهای کاکرین (Cochrane Reviews) و پایگاه اطلاعاتی مطالعات مروری و متاآنالیزها است.

این کتابخانه شامل شش پایگاه اطلاعاتی حاوی انواع مختلف شواهد باکیفیت و مستقل برای کمک به تصمیم‌گیری در خصوص مراقبت‌های سلامت و یک پایگاه در مورد گروه‌های سازمان همکاری کاکرین به شرح زیر می‌باشد:

1- پایگاه ‌‌ ‌اطلاعاتی مرورهای سیستماتیک کاکرین (Cochrane Database of Systematic Review, CDSR): این پایگاه اطلاعاتی یک منبع برجسته از مرورهای سیستماتیک در مراقبت‌های سلامت است.CDSR برونداد اولیه سازمان همکاری کاکرین و شامل همه مرورهای سیستماتیک (و پروتکل‌های) تهیه شده توسط گروه‌های مروری کاکرین است. مرور کاکرین  یک مرور سیستماتیک است که مورد هم‌ترازی داوری  (peer-review)قرار گرفته است. تهیه و نظارت بر این مرورها توسط تیم ویراستاری گروه‌های مروری کاکرین (Cochrane Review Group) و بر اساس کتاب کاکرین برای مرورهای سیستماتیک مداخلات(Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions) و کتاب کاکرین برای مرورهای صحت آزمون‌های تشخیصی (Cochrane Handbook for Diagnostic Test Accuracy Reviews) انجام می‌گیرد.

 

پروتکل‌ها و مرورهای کاکرین (مرورهای جدید و مرورهای به روز شده) به محض آماده شدن در CDSRمنتشر می‌شوند. در حال حاضر 8,332 رکورد (5,965 مرور سیستماتیک و 2,357 پروتکل) در این پایگاه منتشر شده است. بررسی میزان استفاده از این پایگاه بیانگر آن است که هر مرور منتشر شده در CDSR صرف‌نظر از تاریخ انتشار آن به طور متوسط 89/567 بار در سال 2011 مورد دسترس قرار گرفتند (به عبارت دیگر 5,134 مقاله 2,915,558 بار). ضریب تأثیر (Impact Factor) این پایگاه در سال 2012 میلادی 785/5 ارزیابی شده است.

 

2- پایگاه‌‌ ‌اطلاعاتی مرور اثرات (Database of Abstracts of Reviews of Effects, DARE): این پایگاه یک پایگاه اطلاعاتی منحصر به فرد، شامل چکیده‌ مرورهای سیستماتیکی است که از لحاظ کیفیت ارزیابی شده‌اند. هر چکیده شامل خلاصه‌ای از مرور سیستماتیک به همراه تفسیری انتقادی در مورد کیفیت کلی آن است. DARE به عنوان یک منبع کلیدی برای تصمیم‌گیران پرمشغله در یافتن پاسخ سؤالات بالینی یا سیاستگذاری در خصوص اثرات مداخلات خاص کاربرد دارد. این پایگاه اطلاعاتی حاوی بیش از 30 هزار چکیده مرور سیستماتیک با موضوعات بسیار مختلف مرتبط با مداخلات سلامت مثل آزمون‌های تشخیصی، بهداشت عمومی، ارتقای سلامت، داروشناسی، جراحی، روان‌شناسی و سازماندهی و ارایه مراقبت‌های سلامت است. در واقع DARE با ارزیابی کیفی و خلاصه کردن مرورهایی که توسط کاکرین آماده نشده مکمل پایگاه CDSR به شمار می‌رود.

 

3- پایگاه ثبت مرکزی مطالعات کارآزمایی بالینی کاکرین (Cochrane Central Register of Controlled Trials, CENTRAL): این پایگاه اطلاعاتی معروف به وسیع‌ترین مجموعه کارآزمایی‌های بالینی در جهان،مشتمل بر جزئیات مقالات منتشر شده و نمایه شده در پایگاه‌های بیبلیوگرافیک (عمدتا از MEDLINE وEMBASE) و سایر منابع منتشر شده و نشده است. رکوردهای CENTRAL شامل عنوان مقاله، اطلاعات بیبلیوگرافیک محل نشر مقاله و در بسیاری از موارد چکیده مقاله (فاقد متن کامل مقاله) است. هر یک از گروه‌های مروری کاکرین مجموعه‌ای از کارآزمایی‌های بالینی مرتبط با حیطه فعالیت خود به نامSpecialized Registers و موارد غیر مرتبط با حیطه فعالیت خود به نام نتایج جستجوی دستی(Handsearch Results) را جمع‌آوری می‌کنند. مجموعه رکوردهای مرتبط برگرفته از MEDLINE و EMBASE، همچنین مجموعه‌های Specialized Registers و « نتایج جستجوی دستی» پایگاه CENTRAL را تشکیل می‌دهند.

 

4- پایگاه ثبت متدولوژی کاکرین (The Cochrane Methodology Register, CMR): این پایگاه در واقع بیبلیوگرافی انتشاراتی است که روش‌های مورد استفاده در اجرای مطالعات کارآزمایی بالینی را گزارش می‌کنند. CMR شامل مقالات مجلات، کتاب‌ها و خلاصه مقالات سمینارها است که از پایگاه اطلاعاتی ‌MEDLINE و جستجوهای دستی جمع‌آوری شده‌اند. این پایگاه مطالعات مربوط به روش‌های مورد استفاده در مرورها و به طور عام‌تر مطالعات روش‌شناسی مرورهای سیستماتیک را دربر می‌گیرد. CMR توسط مرکز کاکرین انگلستان تهیه شده و در حال حاضر در مرحله مرور برای به روزرسانی است (آخرین به روز رسانی، 31 ماه می 2012).

 

5- پایگاه اطلاعاتی ارزیابی‌ فناوری سلامت (Health Technology Assessment Database, HTA) : این پایگاه شامل جزئیات مطالعات تکمیل شده یا در حال انجام ارزیابی فناوری سلامت (مطالعات پیامدهای پزشکی، اجتماعی، اخلاقی و اقتصادی مداخلات مراقبت سلامت) از سراسر جهان است. هدف این پایگاه ارتقای کیفیت و هزینه- اثربخشی مراقبت‌های سلامت است.

 

6- پایگاه اطلاعاتی ارزیابی‌های اقتصادی (The NHS Economic Evaluation Database, EED): این پایگاه با شناسایی مطالعات ارزیابی اقتصادی مراقبت‌های سلامت از سراسر جهان، ارزیابی کیفی و همچنین برجسته نمودن نقاط ضعف و قوت آنها، یاری‌رسان تصمیم‌گیران حوزه سلامت است. این پایگاه و پایگاه‌های DARE و HTA محصول مرکز مرورها و اشاعه اطلاعات (Centre for Reviews and Dissemination) دانشگاه یورک انگلستان هستند.

 

7- پایگاه اطلاعاتی درباره سازمان همکاری کاکرین (About The Cochrane Collaboration database): آخرین شماره این پایگاه (شماره 4، سال 2014) شامل اطلاعاتی در خصوص 81 گروه تشکیل دهنده سازمان همکاری کاکرین است. اطلاعاتی از قبیل تماس، اهداف و حوزه‌های گروه‌های مروری کاکرین، گروه‌های متد، فیلد و شبکه‌ها همراه با جزئیات مراکز، واحد ویراستاری و واحد عملیاتی کاکرین در این پایگاه اطلاعاتی گردآوری شده است.

 

سایر محصولات کتابخانه کاکرین عبارتند از پادکست (podcast): خلاصه شنیداری منتخب مرورهای کاکرین؛ ژورنال کلاب کاکرین (Cochrane Journal Club): مجموعه ماهانه و رایگانی که با اهداف آموزشی برای کارآموزان، محققان و متخصصان بالینی تهیه می‌شود و به معرفی یک مرور اخیر کاکرین همراه با اطلاعات زمینه‌ای آن می‌پردازد. این مجموعه حاوی یک پادکست برای توضیح نکات کلیدی، سؤالات مورد بحث و اسلایدهای قابل دانلود است؛ خلاصه‌های کاکرین (Cochrane Summaries): مجموعه‌ای از خلاصه ساده شده مرورهای کاکرین با دسترسی رایگان و قابلیت جستجو است.

 

کتابخانه کاکرین یک پایگاه اطلاعاتی مبتنی بر اشتراک است که توسط انتشارات جان وایلی و پسران (John Wiley & Sons, Ltd) منتشر می‌شود. دسترسی رایگان به کتابخانه کاکرین در برخی کشورها مثل انگلستان، دانمارک، فنلاند، نروژ، اسپانیا، بخش‌هایی از آمریکا و کانادا، نیوزیلند، استرالیا، آمریکای لاتین، هند، عمان، مصر و افریقای جنوبی از طریق بودجه عمومی این کشورها و  برای بیش از 100 کشور با درآمد پایین و متوسط دنیا توسط سازمان همکاری کاکرین و انتشارات وایلی فراهم شده است. در ایران نیز معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت دسترسی رایگان به این کتابخانه از طریق دو محیط Wiley و Ovid را برای دانشگاه‌های علوم پزشکی و ستاد مرکزی فراهم نموده است.

نحوه مأخذدهی به این مطلب:

مسگرپور بیتا. کتابخانه کاکرین. سپید ۱۳۹۳. شماره ۴۱۶. صفحه ۵

لیست وبلاگ های رسمی من

ویدیوها در آپارات

کلینیک فیزیوتراپی علوی (فیزیوتراپیست سید علی علوی)

 

کلینیک فیزیوتراپی علوی با مدیریت فیزیوتراپیست سید علی علوی کارشناسی ارشد فیزیوتراپی


آدرس: مشهد ، آزادشهر ، تقاطع بلوار استقلال و بلوار امامت ، جنب دندانپزشکی تخصصی حکمت ، ساختمان پزشکان 54 ، کلینیک فیزیوتراپی علوی

آدرس سایتhttp://alavipt.com
 
آدرس کانال تلگرامhttps://t.me/joinchat/AAAAAE3j0K_FcfVpVqUNBg
 
 
 

نخستین منشور حقوق بیماران فیزیوتراپی در ایران

 

 

اولین منشور حقوق بیماران فیزیوتراپی در ایران

کاری از کارگروه اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی در کانال تلگرامی بنام اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی 

 

  تهیه و تدوین: کارگروه اخلاق حرفهای فیزیوتراپی

 

 

عنوان: منشور حقوق بیماران فیزیوتراپی در ایران

تهیه و تدوین: کارگروه اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی

اسامی کارگروه به ترتیب حروف الفبا:

•    فیزیوتراپیست حمیدرضا اشراقی

•    فیزیوتراپیست پروین انتشاریون

•    فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار

•    فیزیوتراپیست همایون ستوده

•    فیزیوتراپیست دکتر محمد جعفر شاطرزاده

•    فیزیوتراپیست دکتر سعید فیاض

•    فیزیوتراپیست اردلان قهرمانی

•    فیزیوتراپیست نوید محمدزاده

•    فیزیوتراپیست فرزانه نوروزی نژاد

نگارش:

•    فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار

•    فیزیوتراپیست نوید محمدزاده

•    فیزیوتراپیست فرزانه نوروزی نژاد

 •    فیزیوتراپیست حمیدرضا اشراقی

طراح جلد: فیزیوتراپیست پروین انتشاریون (اینجا)

  

 

تشکر و قدردانی

منشور حقوق بیماران فیزیوتراپی در ایران در گروه تلگرامی "اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی" با مشارکت همکاران فیزیوتراپیست مورد بحث و بررسی قرار گرفت. کارگروه اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی بر خود لازم می داند که از اعضای محترم این گروه و همه کسانی که به نوعی در تهیه و تدوین این منشور نقش داشته اند تشکر و قدردانی نماید.

 

    

منشور حقوق بیماران فیزیوتراپی در ایران

 (ویراست اول، 1396)

کارگروه اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی با برخورداری از تجربه "سند اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی ایران" اقدام به تدوین اولین منشور حقوق بیماران فیزیوتراپی در ایران در کانال تلگرامی "اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی" با مشارکت بیش از دویست فیزیوتراپیست نموده است.

برای دسترسی به اولین سند اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی ایران روی متن زیر کلیک کنید:

سند اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی ایران (ویراست اول، 1395)-پانزده قسمت

 

برای ایجاد این منشور از منابع معتبر بخصوص سایت رسمی کنفدراسیون جهانی فیزیوتراپی (WCPT)، منشور حقوق بیمار در ایران (ابلاغ شده از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال 1388) و همچنین اولین سند اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی ایران استفاده شده که این منابع به طور دقیق در انتهای منشور ذکر گردیده است.

این منشور دارای 7 مولفه می باشد و هر مولفه دارای بندهای مرتبط به آن جهت تبیین حقوق بیماران فیزیوتراپی است. بدیهی است جهت به روزسانی در منشور حقوق بیماران فیزیوتراپی، بر اساس پیشنهادات جامعه فیزیوتراپی، بیماران محترم، صاحب نظران و نظرات کارگروه اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی، تغییرات در صورت نیاز در ویراست های بعدی اعمال خواهد شد.

کارگروه اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی که این منشور و همچنین اولین سند اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی ایران را تدوین نموده است، مسئولیت اجرایی در این ارتباط ندارد و بر اساس نگرش مسئولیت پذیری اجتماعی و با هدف بسط و گسترش مفاهیم اخلاق حرفه ای و حقوق بیماران در جامعه فیزیوتراپی و اجتماع به این مبحث مهم اقدام نموده است.  

 

فهرست

 

مقدمه

مولفه های منشور حقوق بیماران فیزیوتراپی

  • ·        حق احترام
  • ·        حق عدالت و پرهیز از تبعیض
  • ·        حق دریافت و دسترسی به اطلاعات
  • ·        حق انتخاب و تصمیم گیری
  • ·        حق دریافت خدمات با کیفیت و آموزش سلامت
  • ·        حق اصل رازداری
  • ·        حق شکایت و رسیدگی به آن

پیشنهادات

رونوشت

منابع (References)

 

 

مقدمه

منشور حقوق بیمار مجموعه ای از قواعد و مقررات است که نظام های ارائه دهنده خدمات سلامت باید نسبت به هر بیمار به عنوان دریافت کننده خدمات انجام دهند و با هدف آگاهی بیمار از حقوق خود تدوین می گردد. حقوق بیمار یکی از شاخص های مهم کیفیت خدمات در نظام سلامت (Health system) است و به عنوان یکی از محورهای اصلی حاکمیت بالینی (Clinical governance) نیز شناخته می شود.

حرفه فیزیوتراپی یکی از بخش های مهم نظام سلامت است و اعضای آن با عنوان حرفه ای فیزیوتراپیست به حقوق  بیماران در زمان مراجعه به بخش ها و مراکز فیزیوتراپی و در طی اعمال و فرآیندهای فیزیوتراپی (ارزیابی، تشخیص، پیش آگهی، درمان، ارزیابی مجدد و پیشگیری) معتقد بوده و به آن عمل می کنند. جامعه فیزیوتراپی ایران بر این اعتقاد است که اجرای منشور حقوق بیماران فیزیوتراپی علاوه بر بهبود کیفیت خدمات فیزیوتراپی در نظام سلامت، نشان دهنده تعهد فیزیوتراپیست ها در فعالیت های حرفه ای شان نسبت به بیماران می باشد. جامعه فیزیوتراپی ایران، آگاهی بخشی در زمینه حقوق بیماران را از وظایف خود می داند.

 

مولفه های منشور حقوق بیماران فیزیوتراپی

در بسیاری کشورها به خصوص کشورهای پیشرفته، مولفه های مختلفی جهت تدوین منشور حقوق بیمار مورد توجه قرار می گیرند. این مولفه ها ممکن است تحت تاثیر عوامل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و قوانین مدنی آن کشور قرار گیرند.

مولفه های اصلی حقوق بیماران فیزیوتراپی در ایران عبارت اند از:

  • حق احترام
  • حق عدالت و پرهیز از تبعیض
  • حق دریافت و دسترسی به اطلاعات
  • حق انتخاب و تصمیم گیری
  • حق دریافت خدمات با کیفیت و آموزش سلامت
  • حق اصل رازداری
  • حق شکایت و رسیدگی به آن

 

 

مولفه اول

حق احترام

 

 

مولفه اول: حق احترام

1-1 بیمار حق دارد که به هنگام دریافت خدمات فیزیوتراپی با احترام با او برخورد شود و داشتن رفتاری همراه با حفظ شان و کرامت انسانی حق هر بیماری است.

1-1-1 بیمار حق دارد که به سخنان وی جهت بیان شرح حال بیماری، اختلالات، ناتوانی ها و مشکلات مرتبط با فیزیوتراپی به خوبی گوش داده شود.

1-1-2 بیمار حق دارد که با او به ملایمت، صبر و حوصله و خوشخویی برخورد شود.

1-1-3 بیمار حق دارد که به سوالات وی با احترام و حفظ شان پاسخ داده شود.

1-1-4 بیمار حق دارد به انتقادش نسبت به خدمات فیزیوتراپی نامناسب با احترام برخورد شود.

1-2 بیمار حق دارد که به باورها و عقایدش از هر قومیت، مذهب، ملیت، نژاد و فرهنگ احترام گذاشته شود.

1-3 بیمار حق دارد که به حریم خصوصی او احترام گذاشته شود و از ویزیت وی در حضور سایر افراد خودداری شود (مگر با اجازه و موافقت بیمار).

1-3-1 بیمار حق دارد به درخواستش مبنی بر حضور یک فرد معتمد یا یکی از بستگانش در طی معاینه و ویزیت پاسخ مثبت داده شود.

1-3-2 در مواردی که بیمار کودک باشد همراهی یکی از والدین کودک در تمامی مراحل خدمات فیزیوتراپی حق کودک است.

1-4 بیمار حق دارد که به درخواستش مبنی بر انجام فیزیوتراپی توسط دیگر همکاران فیزیوتراپیست احترام گذاشته شود.

1-5 بیمار حق دارد که در آرامش و با احترام بمیرد.

 

   

مولفه دوم

حق عدالت و پرهیز از تبعیض

 

 

مولفه دوم: حق عدالت و پرهیز از تبعیض

2-1 بیمار حق دارد خدمات فیزیوتراپی را بدون تبعیض از نظر سن، جنس، سطح سواد، مقام، اعتقادات و مذهب، زبان، وضعیت اقتصادی-سیاسی-اجتماعی، ملیت و نژاد دریافت نماید.

2-2 ارائه خدمات فیزیوتراپی باید بر اساس عدالت و برابری باشد و این حق هر بیماری است.

2-2-1 ارائه خدمات فیزیوتراپی مناسب و مطلوب همانند سایر بیماران مراجعه کننده به فیزیوتراپی حق همه بیماران آسیب پذیر کم توان جسمی یا ذهنی، افراد بی سرپرست، کودکان، سالمندان، افراد دارای اختلالات هوشیاری و مشکلات روانی نیز می باشد.

2-2-2 ارائه خدمات فیزیوتراپی مناسب و مطلوب همانند سایر بیماران مراجعه کننده به فیزیوتراپی حق همه بیماران مبتلا به بیماری های خاص که خطر انتقال بیماری آنها وجود دارد یا به عنوان انگ اجتماعی شناخته می شوند نیز می باشد (با رعایت اصول و ضوابط ایمنی).

  

 

مولفه سوم

حق دریافت و دسترسی به اطلاعات

 

 

مولفه سوم: حق دریافت و دسترسی به اطلاعات

3-1 بیمار حق دارد اطلاعات کافی، درست و مناسب در ارتباط با بیماری، اختلالات، ناتوانی های خود، فیزیوتراپیست و روش های فیزیوتراپی دریافت نماید.

3-1-1 بیمار حق دارد در صورت تمایل فیزیوتراپیست خود را بشناسد.

3-1-2 بیمار حق دارد برای کسب اطلاعات مناسب و مطلوب در حوزه عملکرد فیزیوتراپی از فیزیوتراپیست خود سوال کند.

3-1-3 بیمار حق دارد که به سوالاتش به درستی توسط فیزیوتراپیست پاسخ داده شود و در صورتی که فیزیوتراپیست اطلاعات لازم و مناسب را نداشته باشد باید بیمار را به منابع معتبر یا افراد دارای صلاحیت ارجاع دهد.

3-1-4 بیمار حق دارد اطلاعات را به بهترین نحو و به صورتی که برای وی قابل فهم باشد دریافت نماید.

3-1-5 بیمار حق دارد در ارتباط با دریافت اطلاعات مناسب، شخص دیگری را به جای خود معرفی نماید و اگر بیمار فاقد صلاحیت لازم برای دریافت اطلاعات باشد، وی حق دارد که اطلاعات مناسب و کافی از طریق فیزیوتراپیست به مراقبان اصلی یا ولی قانونی او ارائه گردد.

3-1-6 بیمار حق دارد اطلاعات مناسب و درست در ارتباط با روش های درمانی تعیین شده، اهداف فیزیوتراپی، پیش آگهی و روش های پیشگیری را دریافت نماید.

3-1-7 بیمار حق دارد علاوه بر کسب اطلاعات در ارتباط با مزایا و منافع روش های درمانی تعیین شده فیزیوتراپی از معایب و مضرات آن روش ها نیز آگاهی یابد.

3-1-8 بیمار حق دارد از روش های جایگزین خدمات فیزیوتراپی به همراه ذکر مزایا و معایب آن اطلاع یابد.

3-2 بیمار حق دارد از کلیه اقداماتی که ماهیت پژوهشی یا تحقیقاتی دارند اطلاع یابد و از مزایا و مضرات آنها آگاه گردد.

3-3 بیمار حق دارد اطلاعات لازم و درست در ارتباط با عوارض و مشکلات ناشی از عدم انجام فیزیوتراپی را دریافت نماید.

3-4 بیمار حق دارد اطلاعات کافی و مناسب در ارتباط با هزینه های از پیش تعیین شده هر یک از روش های درمانی که برای وی مشخص شده است را دریافت نماید.

3-5 بیمار حق دارد اطلاعات لازم و مناسب در ارتباط با انواع خدمات بیمه های درمانی را دریافت نماید.

3-6 بیمار حق دارد به اطلاعات مندرج در پرونده بالینی خود دسترسی داشته باشد، تصویر آن را دریافت نماید و تصحیح مواردی که به اشتباه در پرونده ثبت شده اند را درخواست کند.

3-7 بیمار حق دارد اطلاعات کافی در ارتباط با مطالبه رسید پرداخت های مالی دریافت کند.

3-8 بیمار حق دارد اطلاعات لازم در ارتباط با روش های شکایات دریافت نماید.

 

 

مولفه چهارم

حق انتخاب و تصمیم گیری

 

 

مولفه چهارم: حق انتخاب و تصمیم گیری

4-1 بیمار حق دارد بر اساس اطلاعات مناسب و قابل فهمی که به وی ارائه می شود (موارد مولفه سوم) در انتخاب و تصمیم گیری نسبت به خدمات فیزیوتراپی مشارکت نماید.

4-1-1 بیمار حق دارد انتخاب و تصمیم گیریش در ارتباط با خدمات فیزیوتراپی، آزادانه و آگاهانه باشد.

4-1-2 بیمار حق دارد پس از دریافت اطلاعات، زمان لازم و مناسب به وی جهت انتخاب و تصمیم گیری برای دریافت خدمات فیزیوتراپی داده شود.

4-2  رضایت آگاهانه (Informed consent) حق بیمار است که به آگاهی و درک بیمار از منافع و مضرات خدمات فیزیوتراپی یا تحقیقات جهت انتخاب و تصمیم گیری اشاره دارد و فیزیوتراپیست باید رضایت آگاهانه بیمار را اخذ نماید.

4-2-1 قبل از اخذ رضایت آگاهانه، ادراک بیمار از منافع یا مضرات خدمات فیزیوتراپی یا تحقیقات حق بیمار است.

4-2-2 برای اخذ رضایت آگاهانه، بیمار باید صلاحیت لازم را داشته باشد و در مواردی که بیمار فاقد صلاحیت لازم است (همانند خردسالی، مشکلات روانی و اختلالات هوشیاری) رضایت آگاهانه ولی قانونیش نیاز بوده و حق بیمار است.

4-2-3 بیمار یا ولی قانونی حق دارد در هر زمانی رضایت خود را پس بگیرد.

4-3 بیمار در انتخاب، ادامه و پایان بخشیدن به خدمات فیزیوتراپی حق دارد و هیچ کس حق ندارد وی را نسبت به دریافت خدمات فیزیوتراپی مجبور کند.

4-3-1 بیمار حق دارد خدمات فیزیوتراپی را شروع یا رد کند.

4-3-2 بیمار حق دارد در مسیر و جریان خدمات فیزیوتراپی از ادامه آن انصراف دهد.

4-3-3 بیمار حق دارد پایان درمان فیزیوتراپی را اعلام کند.

4-3-4 بیمار حق دارد جهت ادامه درمان به فیزیوتراپیست دیگر مراجعه نماید.

4-3-5 در صورت رد، انصراف یا اعلام پایان درمان های فیزیوتراپی از طرف بیمار، وی حق دارد از عوارض احتمالی و مشکلات ناشی از عدم دریافت خدمات فیزیوتراپی آگاه گردد.

 

 

مولفه پنجم

حق دریافت خدمات با کیفیت و آموزش سلامت

 

 

مولفه پنجم: حق دریافت خدمات با کیفیت و آموزش سلامت

5-1 بیمار حق دارد دریافت خدمات فیزیوتراپی بر اساس حفظ شان انسانی و احترام (مولفه اول)، عدالت و پرهیز از تبعیض (مولفه دوم)، صداقت و درستکاری باشد.

5-2 بیمار حق دارد خدمات فیزیوتراپی را در زمان تعیین شده و در سریع ترین زمان ممکن دریافت نماید.

5-3 بیمار حق دارد خدمات فیزیوتراپی را به صورت کامل و جامع دریافت نماید.

5-3-1 بیمار حق دارد خدمات فیزیوتراپی که توسط فیزیوتراپیست انجام می گیرد شامل ارزیابی، تشخیص، پیش آگهی، درمان و پیشگیری باشد و در جلسات درمانی به واسطه ارزیابی مجدد توسط فیزیوتراپیست از تغییرات درمانی خود آگاه شود.

5-3-2 بیمار حق دارد نوع خدمات فیزیوتراپی که به وی ارئه می شود بر طبق دانش روز و استانداردهای مبتنی بر شواهد ملی و بین المللی باشد.

5-3-3 بیمار حق دارد فعالیت ها و اعمالی که نیازمند دانش فیزیوتراپی، تصمیم گیری دقیق و مهارت های خاص جهت اجرا است فقط توسط فیزیوتراپیست انجام گیرد.

5-3-4 بیمار حق دارد اطلاعات کافی، لازم و درست بر طبق مولفه سوم (حق دریافت و دسترسی به اطلاعات) که نقش مهمی در بهبود و کیفیت خدمات فیزیوتراپی دارد به وی ارائه گردد.

5-3-5 بیمار حق دارد در توسعه و افزایش کیفیت خدمات فیزیوتراپی مرتبط با خود مشارکت نماید.

5-3-6 بیمار حق دارد خدمات فیزیوتراپی را متناسب با تغییر شرایط و وضعیت سلامت خود دریافت نماید.

5-4 بیمار حق دارد فیزیوتراپیست وی نسبت به نحوه ارائه خدمات فیزیوتراپی و عملکرد خود پاسخگو باشد.

5-4-1 بیمار حق دارد فیزیوتراپیست وی نسبت به انتقاداتش صبور و پاسخگو باشد.

5-5 بیمار حق دارد دریافت خدمات فیزیوتراپی بر اساس برتری منافع بیمار یا بهترین منافع وی باشد.

5-5-1 بیمار حق دارد پس از محقق شدن اهداف خدمات فیزیوتراپی یا در مواردی که انجام فیزیوتراپی دیگر برای بیمار منفعتی ندارد به وی اطلاع داده شده و ترخیص گردد.

5-6 بیمار حق دارد در هر مرحله ای از دریافت خدمات فیزیوتراپی، درخواست مشاوره با یک فیزیوتراپیست دیگر داشته باشد.

5-7 بیمار حق دارد ناتوانی ها، بیماری، درد و اختلالاتش توسط فیزیوتراپیست وی درک شود و فیزیوتراپیست نباید مشکلات جسمی یا ذهنی بیماران را کوچک و بی ارزش تلقی کند.

5-8 بیمار حق دارد در مواردی که وی علاوه بر خدمات فیزیوتراپی به دریافت خدمات سلامت توسط دیگر اعضای نظام سلامت هم نیاز داشته باشد به صورت صحیح هدایت شود.

5-9 در صورتی که بیمار نتواند از طرف خودش صحبت کند، بیمار حق دارد وکیل یا نماینده قانونی از طرف خود بگیرد.

5-10 بیمار حق دارد آموزش های لازم و مناسب در ارتباط با سلامت را که در حوزه فیزیوتراپی است دریافت نماید.

5-10-1 بیمار حق دارد آموزش های لازم را جهت دستیابی، حفظ و ارتقای سلامت دریافت نماید.

5-10-2 بیمار حق دارد آموزش های لازم و مناسب را جهت پیشگیری از بیماری ها و اختلالات مرتبط با فیزیوتراپی دریافت نماید.

5-11 بیمار حق دارد در صورت عدم ارائه خدمات فیزیوتراپی با کیفیت یا به هر دلیلی، فیزیوتراپیست دیگری درخواست نماید یا به یک مرکز فیزیوتراپی مورد نظر خود مراجعه نماید.

 

 

مولفه ششم

حق اصل رازداری

 

 

مولفه ششم: حق اصل رازداری

6-1 بیمار حق دارد اطلاعات و اسرار وی محرمانه بمانند به جز در مواردی که بیمار رضایت خود را اعلام کرده یا قانون تصریح کرده باشد.

6-1-1 بیمار حق دارد کلیه اطلاعات هویتی و شخصی وی و همچنین فرآیندهای فیزیوتراپی همانند ارزیابی، تشخیص، پیش آگهی و درمان که جزو اسرار بیمار هستند محرمانه بمانند.

6-1-2 بیمار حق دارد اطلاعات به دست آمده از طریق فیزیوتراپیست و بخش خدمات فیزیوتراپی، محرمانه بمانند و تمامی آنان باید از مطرح ساختن اطلاعات هویتی و اسرار بیمار خودداری نمایند.

6-2 بیمار حق دارد حریم خصوصی و شخصی وی حفظ گردد و از حضور افرادی که در روند خدمات فیزیوتراپی نقشی ندارند جلوگیری گردد مگر با اجازه و خواست بیمار.

 

 

مولفه هفتم

حق شکایت و رسیدگی به آن

 

 

مولفه هفتم: حق شکایت و رسیدگی به آن

7-1 بیمار حق دارد در صورت خسران و عدم رعایت حقوقش که در این منشور با هفت مولفه مطرح گردیده است به مقامات ذی صلاح شکایت نماید.

7-2 در صورت شکایت بیمار نسبت به ارائه کنندگان خدمات فیزیوتراپی نیز وی حق دارد خدمات فیزیوتراپی مناسب و با کیفیت را به هنگام مراجعه دریافت نماید و شکایت بیمار نباید مانعی برای دریافت خدمات فیزیوتراپی با کیفیت گردد.

7-3 بیمار حق دارد به شکایت وی از طریق مجاری قانونی رسیدگی شود و از نتایج شکایت خود آگاه گردد.

7-4 در صورت شکایت بیمار و اثبات خطای ارائه کنندگان خدمات فیزیوتراپی، بیمار حق دارد که خسارت وارده در کوتاه ترین زمان ممکن بر طبق مقررات و مجاری قانونی جبران گردد.

 

پیشنهادات

اگرچه تدوین منشور حقوق بیماران، اولین و مهمترین گام جهت توجه دادن به حقوق بیماران و رعایت حقوق آنان محسوب می شود ولی مطمئنا بدون زمینه سازی و ایجاد بسترهای لازم ، اجرایی کردن واقعی آن دچار مشکل می گردد.

عوامل موثر در ارتقاء، تثبیت و استقرار منشور حقوق بیماران عبارت اند از:

  • آموزش در ارتباط با منشور حقوق بیماران (آموزش در سطح دانشگاه، کارکنان و عمومی)
  • نصب منشور حقوق بیماران در مراکز نظام سلامت و اطلاع رسانی به بیماران
  • آموزش مهارت تصمیم گیری اخلاقی کارکنان نظام سلامت
  • بررسی راهکارهای عملیاتی کردن منشور حقوق بیماران
  • بررسی موانع اجرایی شدن منشور حقوق بیماران
  • در نظر گرفتن دیدگاه های کلیه ذینفعان همانند بیماران، همراهان بیمار و کارکنان نظام سلامت
  • فعال کردن کمیته های تصمیم گیری اخلاقی و اخلاق پژوهش
  • آموزش اخلاق حرفه ای جهت کارکنان نظام سلامت و پژوهشگران و همچنین در سطح جامعه
  • نظارت و پایش از طریق واحدهای ارتباط با بیمار
  • ایجاد راهنمای مناسب در قسمت های مختلف مراکز نظام سلامت
  • ایجاد فضای فیزیکی مناسب برای بیماران
  • تسهیل در جهت مسیرهای ارتباطی بیماران با مدیران
  • انجام تحقیق و پژوهش در حوزه حقوق بیماران
  • تشکیل همایش یا کنفرانس های داخلی و بین المللی در ارتباط با حقوق بیماران
  • گسترش تشکل های غیر دولتی در حوزه حقوق بیماران
  • حمایت بخش های دولتی از سازمان های غیر دولتی در زمینه حقوق بیماران
  • رعایت منشور حقوق بیماران به عنوان یکی از معیارهای ارزشیابی کارکنان و مراکز درمانی
  • توجه به حقوق ارائه کنندگان خدمات سلامت
  • افزایش رضایت شغلی کارکنان نظام سلامت

 

رونوشت:

  • هیات مدیره محترم انجمن فیزیوتراپی ایران
  • بورد محترم فیزیوتراپی ایران
  • گروه های آموزشی فیزیوتراپی در ایران
  • انجمن فیزیوتراپی استان ها
  • گروه های تلگرامی فیزیوتراپی
  • سایت ها و وبلاگ های فیزیوتراپی

  

 

منابع (References)

v     کارگروه اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی، اولین سند اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی ایران (ویراست اول، پاییز 1395)

v     درگاهی، حسین. اسحاقی، شبنم. مطالعه تطبیقی منشور حقوق بیمار در کشورهای منتخب با کشور ایران. مجله دیابت و لیپید ایران. ویژه نامه اخلاق پزشکی (1386)

v     پارساپور، علیرضا. باقری، علیرضا. لاریجانی، باقر. منشور حقوق بیمار در ایران. ویژه نامه مجله اخلاق و تاریخ پزشکی. زمستان 1388

v     مظفری، مصیب. موسوی مقدم، سید رحمت الله. جعفری، امیر قلی. بررسی الزامات استقرار منشور حقوق بیمار در مراکز درمانی کشور: یک مطالعه دلفی. مجله بالینی پرستاری و مامایی. دوره 2. شماره 3. پاییز 1392

v     جولایی، سودابه. نیکبخت نصرآبادی، علیرضا. پارسا یکتا، زهره. نگاهی چند سویه به پدیده حقوق بیمار: تجربیات زیسته بیمار و همراه، پزشک و پرستار. نشریه پرستاری ایران (دانشگاه علوم پزشکی ایران). دوره ۲۲. شماره ۶۰. آبان ۱۳۸۸

 

The World Confederation for Physical Therapy (WCPT), Accessed on April 2017, Available at: http://www.wcpt.org/policy/ps-patients-rights

جراح و متخصص درمان ریشه : دکتر علی مرسلی, Accessed on April 2017, Available at:http://drmorsali.com/patients-rights

 :دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی قمQom University of Medical Sciences and Health Services, Accessed on April 2017, Available at: http://www.muq.ac.ir/index.aspx?siteid=114&pageid=12428

 

 

بهار 1396

 

مطالب مرتبط:

 سند اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی ایران (ویراست اول، 1395)-پانزده قسمت

 

لیست وبلاگ های رسمی من

ویدیوها در آپارات