فاشیا در عضلات اسکلتی و اعصاب محیطی

 

نویسنده: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار

 

فاشیا در عضلات اسکلتی و اعصاب محیطی

 
Fascia in skeletal muscles and peripheral nerves
 
 
فهرست مطالب
 
مقدمه
 
فاشیا در عضلات اسکلتی (Skeletal muscle)
 
فاشیا در اعصاب محیطی (Peripheral nerves)
 
خلاصه
 
 
مقدمه
از آن جایی که در حوزه عملکرد فیزیوتراپی، سیستم ماسکولواسکلتال و نوروماسکولار و اختلالات مرتبط با آنها از جایگاه مهمی برخوردار است موضوع این پست را به موقعیت و اسامی بافت های فاشیایی در عضلات اسکلتی و اعصاب محیطی اختصاص داده ام که به موقعیت های فاشیا در عضلات اسکلتی و اعصاب محیطی نه فقط در سطح ماکروسکوپی بلکه در سطح میکروسکوپی و سلولی نیز اشاره خواهد کرد.
 
پیشرفت در علم حرکت (Movement Science) و علم فاشیا (Fascia science)  همراه با توسعه و رشد علوم مختلفی که به بررسی و شناخت اختلالات نوروماسکولواسکلتال در سطح بافتی، هورمونی، سلولی و مولکولی می پردازند مطمئنا مسیر آینده رشته های مرتبط با حرکت، درد و سلامت را هم در تشخیص و هم در درمان و پیشگیری تحت تاثیر قرار خواهد داد که به عنوان مثال می توان به مواردی چون عملکرد مایوفیبروبلاست ها در بافت همبند و همچنین به نظریه های جدیدی که در ارتباط با علل و پاتوفیزیولوژی سندرم درد مایوفاشیال (همانند واکنش های عروقی-عصبی و عضلانی مرتبط به هم) مطرح می گردد اشاره کرد. بنابراین مطالعه فاشیا از دو جنبه علوم پایه (Basic science) و سطح بالینی (Clinical level) احتمالا نتایج بهتری را به همراه خواهد داشت.
 
 
چهار نوع بافت اصلی (پوششی، همبند، عضلانی و عصبی) در تصویر زیر:

 
 
 
سلول ها، فیبرها و ماده زمینه ای یک بافت همبند سست در شکل زیر:


 
 
ویژگی ها و عملکرد مایوفیبروبلاست ها:

 
 
 
نقش مایوفیبروبلاست ها در تغییرات بافتی و فیبروز:


 
 
فاشیا (Fascia) یک بافت نرم (Soft tissue) از نوع بافت همبند (Connective tissue) است که در قسمت‌های مختلفی از بدن انسان (همانند عضلات، اعصاب محیطی، استخوان ها، عروق خونی و... ) وجود دارد، در بافت ها نفوذ می کند، در پوشش و محافظت از بافت ها و ارتباط آنها به یکدیگر نقش دارد.
 
 
موقعیت فاشیای سطحی، عمقی و اپی میزیوم  (لایه ای از بافت همبند) نسبت به یک عضله اسکلتی در تصویر زیر:

 


 
 
 
 
 
فاشیا در عضلات اسکلتی (Skeletal muscle) یا غلاف‌های یک عضله اسکلتی:

Fascia in skeletal muscles 
 
 
در یک عضله اسکلتی دو نوع بافت وجود دارد:
 
■بافت همبند که شامل غلاف ها است
■بافت عضلانی که شامل فیبرهای عضلانی است
 
سه لایه از بافت همبند به عنوان فاشیا در هر عضله اسکلتی وجود دارد که عبارت اند از:
 
■اپی میزیوم (غلاف خارجی)
 
■پری میزیوم  (غلاف مرکزی)
 
■اندومیزیوم  (غلاف داخلی)
 
 
ساختار یک عضله اسکلتی (مجموعه ای از غلاف ها، فیبرهای عضلانی و تاندون) در تصویر زیر:



 
 
اپی میزیوم  (Epimysium):
 
اپی میزیوم، یک لایه متراکم از فیبرهای کلاژن است که کل عضله اسکلتی را احاطه می‌کند.
 
پری میزیوم (Perimysium):
 
این لایه، دسته‌های عضلانی (فاسیکل عضلانی) را در بر می‌گیرد که هر دسته خود حاوی مجموعه‌ای از فیبرهای عضلانی (Muscle fibers) است. هر فیبر عضلانی، یک سلول عضلانی است.
 
 
غلاف های عضله اسکلتی و یک فیبر عضلانی (سلول عضلانی):

 
 


اندومیزیوم (Endomysium):
 
اندومیزیوم، بافت همبند ظریفی است که فیبرهای عضلانی اسکلتی منفرد از یک فاسیکل را احاطه می‌کند.


 


 
سازمان بندی عضله اسکلتی و موقعیت عروق و اعصاب:
 

 
 
 
تغذیه عروقی-عصبی در یک عضله اسکلتی:


 
 
تاندون ها
 
غلاف های فاشیایی عضلات اسکلتی به یکدیگر می پیوندند و تاندون ها را ایجاد می کنند. تاندون یک بافت همبند متراکم محسوب می‌شود که فیبرهای کلاژن آنها شامل دسته‌های اولیه و ثانویه (Primary and Secondary fascicles) است.
 
فیبریل های کلاژن، فیبر کلاژن، باندل فیبر اولیه و ثانویه در ساختار یک تاندون به همراه غلاف های فاشیایی آن:


 
 


 


لایه‌های بافت همبند در تاندون (غلاف های فاشیایی تاندون) از خارج به داخل شامل موارد زیر است:
 
■پاراتنون (Paratenon)
 
■اپی تنون (Epitenon)
 
■اندوتنون (Endotenon)
 
 
ساختار یک تاندون:

 
 
اجزای هر فیبر کلاژن:

 
 
 

پایانه های عصبی آزاد (گیرنده های درد) و گیرنده های مکانیکی در فاشیا:

پایانه های عصبی آزاد در فاشیا:
Free nerve endings

عضلات اسکلتی دارای تعداد زیادی پایانه های عصبی آزاد (Free nerve endings) هستند که در بافت همبند داخل عضلانی و دیواره های عروق خونی انتشار می یابند. این پایانه ها مسئول احساس درد در عضلات بدن می باشند.
 
پایانه های عصبی آزاد در تمامی بافت همبند (Connective tissue) از جمله تاندون ها، لیگامان ها، دیواره عروق خونی، مننژ، بافت همبند عضلات، پریوست، کپسول مفصلی و ... یافت می شوند.
 
گیرنده های مکانیکی فاشیایی:
Fascial mechanoreceptors
 
انواع مکانورسپتورها در فاشیا شامل موارد زیر است:
 
• Golgi
• Pacini
• Ruffini
• Interstitial
 

فاشیا در اعصاب محیطی (Peripheral nerves) یا غلاف های یک عصب محیطی:

Fascia in peripheral nerves
 
 
هر عصب محیطی (Peripheral nerve) از دو نوع بافت تشکیل می گردد که عبارت اند از:
 
* فیبرهای عصبی (Nerve fibers)
* بافت همبند (Connective tissue) یا غلاف ها
 
بافت همبند بیشتر نقش حفاظتی داشته و همچنین بافت عروقی را جهت تغذیه فیبرهای عصبی در خود جای می دهند. میزان بافت همبند (پیوندی) در طول مسیر اعصاب محیطی متفاوت است. مقدار این بافت ها در جاهایی که عصب محیطی از روی سطح یک مفصل عبور می کند، افزایش می یابد. افزایش بافت همبند در نواحی مفصلی (به خصوص مفاصل متحرک)، باعث حفظ و نگهداری دسته عصبی و در نتیجه فیبرهای عصبی می گردد و از آسیب آنها جلوگیری می کند.
 
غلاف های یک عصب محیطی( فاشیا در عصب محیطی):
 
بافت همبند در اعصاب محیطی از سه لایه تشکیل می شود که شامل موارد زیر است:
 
اپی نوریوم (Epineurium)
پری نوریوم (Perineurium)
اندونوریوم (Endoneurium)
 
 
ساختار یک عصب محیطی (فیبرهای عصبی و غلاف ها به همراه عروق خونی)

 
 
 
اپی نوریوم (Epineurium)
 
اپی نوریوم بافت همبندی است که عصب محیطی را احاطه می کند و بیرونی ترین لایه آن محسوب می شود.
 
اپی نوریوم در داخل یک عصب محیطی، فاسیکل ها را از یکدیگر جدا می کند ولی در خارج از لایه پری نوریوم قرار دارد. وجود این بافت در تنه عصب محیطی باعث می شود که عصب مربوطه از تحرک بیشتری برخودار گردد و از چسبندگی آن به بافت های اطراف جلوگیری شود.
 
در شرایط بیماری و اختلال اعصاب محیطی، اپی نوریوم ضخیم تر می شود و به صورت واکنشی در مقابل ضایعه و آسیب، شروع به ساختن بافت کلاژن می کند.
 
 
پری نوریوم (Perineurium)
 
هر فاسیکل توسط پری نوریوم احاطه می گردد که خود شامل گروهی از فیبرهای عصبی است.
 
پری نوریوم نقش بسیار مهمی در حفاظت و پشتیبانی از فیبرهای عصبی دارد. پری نوریوم در التهابات موضعی بافتی، سدی حفاظتی را برای اعصاب محیطی به وجود می آورد.
 
این بخش از بافت همبند، یک عامل مهم جهت جلوگیری از عبور مولکول های بزرگ از لایه اپی نوریوم به داخل فاسیکل است. زمانی که پری نوریوم دچار ضایعه و شکافی گردد، فیبرهای عصبی داخل فاسیکل از ناحیه آسیب به بیرون رانده شده و درنتیجه عملکرد آنها دچار اختلال می گردد.
 
 
اندونوریوم (Endoneurium)
 
هر فیبر عصبی توسط لایه ای به نام اندونوریوم احاطه می گردد. این قسمت یک لایه نازکی از بافت همبندی است. تنها عروقی را که داخل اندونوریوم می توان یافت، مویرگ ها هستند و در داخل فاسیکل ها از لنف برها اثری دیده نمی شود.
 
اندونوریوم، لوله ای است که اجزای یک فیبر عصبی مانند آکسون، غلاف میلین و سلول های شوان را در خود جای می دهد و بدین ترتیب، فیبرهای عصبی داخل یک فاسیکل را از یکدیگر جدا می کند.
 
لایه های فاشیایی و فیبرهای عصبی در یک عصب محیطی:

 
 
خلاصه:
 
بنابراین بافت های همبندی که اشاره شد را می توان به عنوان بخشی از یک سیستم فاشیایی (Fascial system) در نظر گرفت که در تمام عضلات اسکلتی و اعصاب محیطی وجود دارند.
 
این سیستم فاشیایی همان طور که عنوان شد عبارت اند از:

اپی میزیوم
 
پری میزیوم 
 
اندومیزیوم
 
پاراتنون
 
اپی تنون
 
اندوتنون
 
اپی نوریوم
 
پری نوریوم
 
اندونوریوم
 
نویسنده: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار
 
مطالب مرتبط:
 
 
لیست وبلاگ های رسمی من
ویدیوها در آپارات
برچسب‌ها: فاشیا چیست, فاشیای عمقی, درباره فاشیا, نقش فاشیا
+ نوشته شده در چهارشنبه هجدهم بهمن ۱۳۹۶ ساعت 22:59 توسط فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار  | 

فاشیا در سیستم عصبی محیطی (Fascia in peripheral nerves)

 

فاشیا در سیستم عصبی محیطی (PNS)

 

فاشیا (Fascia) یک بافت نرم (Soft tissue) از نوع بافت همبند (Connective tissue) است که در قسمت‌های مختلفی از بدن انسان (همانند عضلات و اعصاب محیطی) نفوذ می‌کند و همچنین در پوشش، ارتباط و یا محافظت از بافت‌های مختلف بدن نقش دارد.

 

در یک بررسی ساده و معمولی از نظر موقعیت آناتومیکی می توان فاشیا را به سه نوع تقسیم کرد که عبارت اند از:

  • فاشیای سطحی
  • فاشیای عمقی
  • فاشیای احشایی

 

 

 

 

فاشیای عمقی، بخش‌هایی چون استخوان، غضروف و عروق خونی را می‌پوشاند و در عضلات اسکلتی (به صورت اپی میزیوم، پری میزیوم و اندومیزیوم) و اعصاب محیطی (به شکل اپی نوریوم، پری نوریوم و اندونوریوم) تخصصی می‌گردند.

 

بافت همبند (Connective tissue) که از آن به عنوان بافت پیوندی هم یاد می شود، در ساختار سیستم عصبی مشارکت می کند. مهمترین وظیفه بافت همبند در سیستم عصبی محیطی، محافظت از دسته ها (Fascicles) و فیبرهای عصبی (Nerve fibers) است.

 

هر عصب محیطی (Peripheral nerve) از دو نوع بافت تشکیل می گردد که عبارت اند از:

  • فیبرهای عصبی (Nerve fibers)
  • بافت همبند (Connective tissue)

 

بافت همبند بیشتر نقش حفاظتی داشته و همچنین بافت عروقی را جهت تغذیه فیبرهای عصبی در خود جای می دهند. میزان بافت همبند (پیوندی) در طول مسیر اعصاب محیطی متفاوت است. مقدار این بافت ها در جاهایی که عصب محیطی از روی سطح یک مفصل عبور می کند، افزایش می یابد. افزایش بافت همبند در نواحی مفصلی (به خصوص مفاصل متحرک)، باعث حفظ و نگهداری دسته عصبی و در نتیجه فیبرهای عصبی می گردد و از آسیب آنها جلوگیری می کند.

 

غلاف های یک عصب محیطی( فاشیا در عصب محیطی):

 
بافت همبند در اعصاب محیطی از سه لایه تشکیل می شود که شامل موارد زیر است:

  • اپی نوریوم (Epineurium) 
  • پری نوریوم (Perineurium) 
  • اندونوریوم (Endoneurium)

 

 

اپی نوریوم (Epineurium)

اپی نوریوم بافت همبندی است که عصب محیطی را احاطه می کند و بیرونی ترین لایه آن محسوب می شود.

اپی نوریوم در داخل یک عصب محیطی، فاسیکول ها را از یکدیگر جدا می کند ولی در خارج از لایه پری نوریوم قرار دارد. وجود این بافت در تنه عصب محیطی باعث می شود که عصب مربوطه از تحرک بیشتری برخودار گردد و از چسبندگی آن به بافت های اطراف جلوگیری شود.

در شرایط بیماری و اختلال اعصاب محیطی، اپی نوریوم ضخیم تر می شود و به صورت واکنشی در مقابل ضایعه و آسیب، شروع به ساختن بافت کلاژن می کند.

 

پری نوریوم (Perineurium)

هر فاسیکول توسط پری نوریوم احاطه می گردد که خود شامل گروهی از فیبرهای عصبی است.

پری نوریوم نقش بسیار مهمی در حفاظت و پشتیبانی از فیبرهای عصبی دارد. پری نوریوم در التهابات موضعی بافتی، سدی حفاظتی را برای اعصاب محیطی به وجود می آورد.

این بخش از بافت همبند، یک عامل مهم جهت جلوگیری از عبور مولکول های بزرگ از لایه اپی نوریوم به داخل فاسیکول است. زمانی که پری نوریوم دچار ضایعه و شکافی گردد، فیبرهای عصبی داخل فاسیکول از ناحیه آسیب به بیرون رانده شده و درنتیجه عملکرد آنها دچار اختلال می گردد.

 

اندونوریوم (Endoneurium)

هر فیبر عصبی توسط لایه ای به نام اندونوریوم احاطه می گردد. این قسمت یک لایه نازکی از بافت همبندی است. تنها عروقی را که داخل اندونوریوم می توان یافت، مویرگ ها هستند و در داخل فاسیکول ها از لنف برها اثری دیده نمی شود. اندونوریوم، لوله ای است که اجزای یک فیبر عصبی مانند آکسون، غلاف میلین و سلول های شوان را در خود جای می دهد و بدین ترتیب، فیبرهای عصبی داخل یک فاسیکول را از یکدیگر جدا می کند.

 

 

 

معرفی کتاب من

لیست وبلاگ های رسمی من

ویدیوها در آپارات

برچسب‌ها: فاشیا, فاشیای سیستم عصبی, انواع فاشیا, فاسیا در عصب محیطی
+ نوشته شده در یکشنبه سیزدهم دی ۱۳۹۴ ساعت 0:37 توسط فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار  | 

فاشیا در عضلات اسکلتی (Fascia in skeletal muscle)

 

فاشیا در عضلات اسکلتی

 

فاشیا (Fascia) یک بافت نرم (Soft tissue) از نوع بافت همبند (Connective tissue) است که در قسمت‌های مختلفی از بدن انسان (همانند عضلات و اعصاب محیطی) نفوذ می‌کند و همچنین در پوشش، ارتباط و یا محافظت از بافت‌های مختلف بدن نقش دارد.

 

در یک بررسی ساده و معمولی از نظر موقعیت آناتومیکی می توان فاشیا را به سه نوع تقسیم کرد که عبارت اند از:

  • فاشیای سطحی
  • فاشیای عمقی
  • فاشیای احشایی

 

فاشیای عمقی، بخش‌هایی چون استخوان، غضروف و عروق خونی را می‌پوشاند و در عضلات اسکلتی (به صورت اپی میزیوم، پری میزیوم و اندومیزیوم) و اعصاب محیطی (به شکل اپی نوریوم، پری نوریوم و اندونوریوم) تخصصی می‌گردند.

 

غلاف‌های یک عضله اسکلتی (فاشیا در عضله اسکلتی):

سه لایه از بافت همبند در هر عضله اسکلتی وجود دارد که عبارت اند از:

■اپی میزیوم (غلاف خارجی)

■پری میزیوم  (غلاف مرکزی)

■اندومیزیوم  (غلاف داخلی)

 

 

 

اپی میزیوم  (Epimysium):

اپی میزیوم، یک لایه متراکم از فیبرهای کلاژن است که کل عضله اسکلتی را احاطه می‌کند.

 

پری میزیوم (Perimysium):

این لایه، دسته‌های عضلانی (فاسیکل عضلانی) را در بر می‌گیرد که هر دسته خود حاوی مجموعه‌ای از فیبرهای عضلانی (Muscle fibers) است. هر فیبر عضلانی، یک سلول عضلانی است.

 

اندومیزیوم (Endomysium):

اندومیزیوم، بافت همبند ظریفی است که فیبرهای عضلانی اسکلتی منفرد از یک فاسیکل را احاطه می‌کند.

 

تصویری از سازمان بندی عضله اسکلتی:

 

 

تصویری از تغذیه عروقی-عصبی در یک عضله اسکلتی

 

 

 

تاندون ها

غلاف های فاشیایی عضلات اسکلتی به یکدیگر می پیوندند و تاندون ها را ایجاد می کنند. تاندون یک بافت همبند متراکم محسوب می‌شود که فیبرهای کلاژن آنها شامل دسته‌های اولیه و ثانویه (Primary and Secondary fascicles) است.

 

 

لایه‌های بافت همبند در تاندون از خارج به داخل شامل موارد زیر است:

■پاراتنون (Paratenon)

■اپی تنون (Epitenon)

■اندوتنون (Endotenon)

 

 

 

غلاف‌ها در حفاظت و پوشش کل عضله، دسته‌ها (فاسیکل ها) و فیبرهای عضلانی نقش دارند. تاندون باعث اتصال عضله به استخوان می‌گردد. آپونوروز، از نظر ساختاری مشابه تاندون‌ها بوده که باعث اتصال عضلات به یکدیگر و یا ارتباط آنها به استخوان‌ها می‌شوند.

 

عضلات اسکلتی دارای تعداد زیادی گیرنده های درد یا پایانه های عصبی آزاد (Free nerve endings) هستند که در بافت همبند داخل عضلانی و دیواره های عروق خونی انتشار می یابند. این پایانه ها مسئول احساس درد در عضلات بدن می باشند.

پایانه های عصبی آزاد در تمامی بافت همبند (Connective tissue) از جمله تاندون ها، لیگامان ها، دیواره عروق خونی، مننژ، بافت همبند عضلات، پریوست، کپسول مفصلی و ... یافت می شوند.

 

 معرفی کتاب من

لیست وبلاگ های رسمی من

ویدیوها در آپارات

برچسب‌ها: فاشیا, انواع فاشیا, فاشیای سطحی و عمقی, انواع فاسیا
+ نوشته شده در یکشنبه سیزدهم دی ۱۳۹۴ ساعت 0:6 توسط فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار  | 

فاشیا چیست

فاشیا چیست

فاسیا یک بافت نرم از نوع بافت همبند است که در قسمت‌های مختلفی از بدن انسان (همانند عضلات و اعصاب محیطی) نفوذ می‌کند و همچنین در پوشش، ارتباط و یا محافظت از بافت‌ها ی بدن نقش دارد.

فاسیای عمقی بخش‌هایی چون استخوان، غضروف و عروق خونی را می‌پوشاند و در عضلات اسکلتی (به صورت اپی میزیوم، پری میزیوم و اندومیزیوم) و اعصاب محیطی (به شکل اپی نوریوم، پری نوریوم و اندونوریوم) تخصصی می‌گردند.

گیرنده های مکانیکی در فاشیا

Fascial mechanoreceptors

انواع مکانورسپتور در فاشیا شامل:

• Golgi
• Pacini
• Ruffini
• Interstitial

مطالب مرتبط

فاشیا در عضلات اسکلتی و اعصاب محیطی

ترمینولوژی فاشیا و عملکرد آن

موضوعات

مقالات فیزیوتراپی

مقالات استخوان شناسی

مقالات آناتومی اندام فوقانی

مقالات آناتومی اندام تحتانی

مقالات آناتومی ستون فقرات

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)

مقالات سیستم عضلانی-اسکلتی، بیماری ها و اختلالات مربوطه

مقالات شکستگی استخوانها و جراحی های ارتوپدی

مقالات روماتولوژی (شامل اصطلاحات،اختلالات و بیماریهای روماتیسمی و روماتیسم خارج مفصلی)

مقاله های دستگاه عصبی مرکزی و محیطی (cns & pns)

مقالات سیستم عصبی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقالات سیستم تنفسی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقاله های سیستم حسی، درد و موضوعات آن

مقالات سیستم عروقی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مروری بر آناتومی سیستم عصبی، عضلانی و اسکلتی ازطریق تصاویر

اخبار کنگره ها و سمینارهای فیزیوتراپی

مهمترین اخبار دکترای حرفه ای فیزیوتراپی

مطالب و موضوعات متفرقه (مقالاتی درباره فشار خون، دیابت، بیوفیزیک، رادیولوژی،فیزیولوژی و تست خون، برخی از بیماری ها و...)

مقالات ورزش و تغذیه (شامل موضوعات تحرک و فعالیت بدنی،تغذیه صحیح،چاقی،اضافه وزن،کنترل وزن و غیروه)

مقالات قلب و عروق (شامل مفاهیم، اختلالات و مقاله های آموزشی)

مقالات رادیولوژی

برخی از خلاصه مقالات فیزیوتراپی

طبقه بندی مطالب بر اساس ناحیه بدن

مقالات ستون فقرات

مقالات شانه

مقالات آرنج

مقالات مچ و انگشتان دست

مقالات لگن، مفصل هیپ و ناحیه ران

مقالات زانو

مقالات مچ پا و پا

مقالات سیستم عصبی (cns & pns)

برچسب‌ها: فاشیا چیست, درباره فاشیا, درباره فاسیا, نقش فاشیا
+ نوشته شده در شنبه بیست و هشتم شهریور ۱۳۹۴ ساعت 21:25 توسط فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار  |