فیزیوتراپی- فیزیوتراپیست (شهرستان آمل)

سندرم گیلن-باره (Guillain–Barré syndrome)

سندرم گیلن باره چیست

Guillain–Barré syndrome

سندرم گیلن باره (GBS) یک نوروپاتی محیطی (بیماری اعصاب محیطی) از نوع پلی نوروپاتی میلین زدای حاد است. در گیلن باره، میلین فیبرهای اعصاب محیطی به علت واکنش ایمونولوژیک تخریب می گردد (دمیلیناسیون). این سندرم در همه نقاط جهان شایع است. هر دو گروه مونث و مذکر ممکن است به آن دچار شوند. حداکثر شیوع آن در میان سالگی است، ولی احتمال بروز آن در هر سنی وجود دارد.
در بیشتر از دو سوم موارد گیلن باره، یک الی سه هفته قبل از شروع بیماری، یک عفونت ویروسی در فرد وجود داشته است. بر این اساس به سندرم گیلن باره (GBS)، پلی نوروپاتی حاد پس از عفونت نیز می گویند. در سندرم گیلن باره معمولا اختلالات حرکتی بیشتر از مشکلات حسی نمود دارد و به ندرت اختلال حسی بیش از نقص های حرکتی است.

ترتیب سندرم گیلن باره در طرح زیر:

علل

علت اصلی سندرم گیلن باره نامشخص است اما برخی از عوامل زیر ممکن است در ارتباط با آن باشند:
-عفونت ویروسی (در دو سوم موارد)
-بعد از اعمال جراحی (5 الی 10 درصد موارد)
-لنفوم ازجمله بیماری هوچکین
-عفونت های باکتریال
-واکسیناسیون ضد هاری

علایم
سندرم گیلن باره به صورت حاد شروع می گردد و علایم بیماران معمولا طی چند روز تا دو هفته کامل می شود. این سندرم گاهی تا حدود یک ماه با پیشرفت علایم همراه است.

علایم در بیماران مختلف فرق داشته و می تواند در ارتباط با موارد زیر باشد:
-اختلالات حرکتی به علت ضعف عضلات اندام ها. ضعف عضلانی ممکن است ماهیچه های اندام تحتانی، فوقانی و یا ماهیچه های صورت را درگیر کند.این مشکل می تواند قرینه یا غیر قرینه باشد که در قسمت های دیستال و پروگزیمال ایجاد می گردد. شدت ضعف عضلانی در بیماران متفاوت است.
-اختلالات حسی که معمولا نسبت به مشکلات حرکتی کمتر بوده و در گزارش بیمار به صورت سوزن سوزن شدن، گزگز و یا مور مور بیان می گردد.
-ناپدید شدن رفلکس های تاندونی عمقی
-احتمال اختلال در عملکرد سیستم تنفسی به علت درگیر شدن عضلات تنفس. در ده درصد موارد که با مشکل تنفسی شدید همراه است به مرگ بیمار می انجامد.
-احتمال اختلال در عمل بلع
-وجود درد عضلانی در ده درصد موارد
-احتمال درگیر شدن اعصاب مغزی (به ویژه عصب هفتم یا فاسیال) وجود دارد. به این ترتیب درصورت آسیب اعصاب مغزی، اختلال در عملکرد عضلات صورت و چشم نیز ایجاد می گردد.
-آتروفی عضلانی پس از کامل شدن علایم
-احتمال درگیری سیستم عصبی اتونوم (خودکار) که ممکن است همراه با علایمی همانند تاکی کاردی، برادی کاردی، مشکلات ادراری، نوسان فشار خون و کاهش فشار خون وضعیتی باشد.
-در سندرم گیلن باره، معمولا پس از طی یک ماه، روند بهبودی آغاز می شود.

مواردی که باید در GBS توجه داشت:
-افزایش پروتئین مایع نخاع (CSF) بدون افزایش سلول های آن در پایان هفته اول
-کاهش سرعت هدایت عصبی (NCV)

پیش آگهی
پیش آگهی خوب بوده و معمولا حدود 85 درصد بیماران بهبودی کامل یا تقریبا کامل می یابند. بهبودی در طول چند هفته تا چند ماه کامل می شود. در 5 الی 10 درصد بیماران، احتمال عود مجدد وجود دارد. میزان مرگ و میر در سندرم گیلن باره، حدود 3 تا 4 درصد است.

درمان
با توجه به مشکلات و علایم بیماران، درمان نیز متفاوت است. مواردی که در درمان گیلن باره مورد توجه قرار می گیرد عبارتنداز:
-پلاسما فرز یا تعویض پلاسما (به خصوص در دو هفته اول)
-تجویز ایمونوگلوبولین وریدی (IVIG)
-در موارد اختلالات تنفسی با توجه به میزان مشکل بیمار، لوله تراشه یا دستگاه تنفس مصنوعی به کار می رود و یا تراکئوستومی انجام می شود.
-فیزیوتراپی
-مراقبت های پرستاری
-کنترل دقیق عملکرد قلبی-عروقی (به خصوی در مرحله حاد)

نویسنده مقاله: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار

ویدیوهای آموزشی

*استفاده از مطالب فقط در صورت ذکر منبع وبلاگ یا لینک آن مجاز است.
منابع:

-انتظارى طاهر،محمد؛ بيناى مطلق،همايون؛زمانى،بابك. ترجمه: بيماريهاى اعصاب هاريسون. شركت نشر دانش امروز.
-سلطان‏ زاده،اكبر.بيماريهاى مغز و اعصاب و عضلات. انتشارات جعفرى.شابک:1-03-6088-964
-قاضى جهانى،بهرام. ترجمه مبانى طب سسيل، بيماريهاى مغز و اعصاب.مرکز نشر اشارت.
منبع تصویر: http://www.bio.davidson.edu/

طبقه بندی مطالب وبلاگ فیزیوتراپی

مقالات فیزیوتراپی

اخبار کنگره ها و سمینارهای فیزیوتراپی

مهمترین اخبار دکترای حرفه ای فیزیوتراپی

مقالات استخوان شناسی

مقالات آناتومی اندام فوقانی

مقالات آناتومی اندام تحتانی

مقالات آناتومی ستون فقرات

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)

مقالات سیستم عضلانی-اسکلتی، بیماری ها و اختلالات مربوطه

مقالات شکستگی استخوانها و جراحی های ارتوپدی

مقاله های دستگاه عصبی مرکزی و محیطی (CNS & PNS)

مقالات سیستم عصبی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقالات سیستم تنفسی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقاله های سیستم حسی، درد و موضوعات آن

مقالات سیستم عروقی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مطالب و موضوعات متفرقه (مقالاتی درباره فشار خون، دیابت، بیوفیزیک، رادیولوژی،فیزیولوژی و تست خون، برخی از بیماری ها و...)

برچسب‌ها: سندرم گیلن باره, نوروپاتی, فیزیوتراپی, نشانگان گیلن باره

+ نوشته شده در جمعه بیستم خرداد ۱۳۹۰ ساعت 12:30 توسط فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار |

نوروپاتی محیطی(Peripheral Neuropathy)-قسمت دوم

علایم نوروپاتی محیطی در یک نگاه کلی:

یکی ازمهمترین علایم در نوروپاتی ها,وجود اختلالات و مشکلات حسی است که به صورت های متفاوتی چون سوزن سوزن شدن,گزگز,سوزش,مورمور و خواب رفتگی در اندام ها نمود می یابد.این علایم که در بیماران متفاوت می باشد,ولی عموما به صورت تدریجی است.گاهی بیماری بدون علایم حسی و با مشکلات حرکتی شروع می شود که درمورد پاها بیشتر با ضعف عضلات بالا آورنده مچ پا(دورسی فلکشن)همراه است.

با پیشرفت بیماری اختلالات حسی یا حرکتی و یا هردو گسترش می یابند و باعث اختلال در حس های سطحی و عمقی می گردند.آسیب هر عصب محیطی منجر به نقص عملکرد عضلات مربوطه می گردد.به عنوان نمونه درصورت آسیب عصب پرونئال مشترک(Common Peroneal Nerve)افتادگی مچ پا(Drop Foot) و به هنگام ضایعه عصب رادیال(Radial Nerve)افتادگی مچ دست(Drop Wrist)ایجاد می گردد.با درگیری فیبرهای حرکتی,رفلکس ها کاهش می یابد.گاهی بیماران از دردهای بسیار شدید در اندام ها شکایت دارند.علاوه بر علایم حسی یا حرکتی(و یا هر دو)ممکن استمشکلات سیستم اتونوم(ANS)نیز وجود داشته باشد(در اندام فوقانی,اعصاب سمپاتیک ازطریق اعصاب نخاعی در عروق و پوست انتشار می یابند و در اندام های تحتانی همراه با شبکه عصبی لومبوساکرال(کمری-خاجی)جهت عروق خونی و پوست منتقل می شوند).

درگیری اعصاب محیطی با پیشرفت بیماری منجر به ضعف و آتروفی عضلات(Muscles Atrophy&Weakness)می گردد.ضعف و آتروفی عضلانی در پلی نوروپاتی ها بیشتر در بخش دیستال اندام ها بروز می یابد.

مهمترین علل نوروپاتی های محیطی به شرح ذیل می باشد:

-پارگی(Laceration)عصب محیطی.مثلا قطع عصب محیطی به علت بریدگی با یک شی تیز که منجربه پارگی کامل می گردد.پارگی کامل عصب نیاز به عمل جراحی دارد.

-فشار(Compression)به عصب محیطی.فتق دیسک بین مهره ای(Disc Herniation)به خصوص نوع شدید آن می تواند به ریشه عصب نخاعی صدمه وارد کند,به طوری که درصورت عدم درمان بموقع باعث فلج عضلات مربوطه می گردد.گیرافتادن عصب محیطی(Nerve Entrapment)در نواحی خاصی از اندام,منجربه فشار غیرطبیعی عصب شده و بر اساس فشار وارده علایم حسی یا حرکتی ایجاد می کند.مثلا گیرافتادن عصب مدین در کانال مچ دست(Carpal Tunnel Syndrome)باعث مشکلات حسی چون درد و گزگز و همچنین ضعف و آتروفی عضلات دست می شود.گاهی اعصاب محیطی دیگری چون اولنار,رادیال,سیاتیک و یا شاخه های عصب سیاتیک(پرونئال مشترک و تیبیال خلفی)در نواحی خاصی گیرافتاده و برطبق میزان فشار علایم و مشکلات حسی-حرکتی ایجاد می کنند.

احتمال گیرافتادنعصب اولنار در ناحیه آرنج وجود دارد(تصویر زیر)

تنگی کانال نخاعی(Spinal Canal Stenosis),اسپوندیلوز گردنی و کمری یا آرتروز گردن و کمر از عوامل مهم فشار به ریشه های اعصاب نخاعی می باشند(جهت اطلاعات بیشتر اینجا).

همچنین تومورها(Tumour) و هماتوم ها(Hematomas)از عوامل فشار به اعصاب محیطی هستند.

تروما(Trauma) یا ضربه به دوصورت باعث آسیب اعصاب محیطی می گردد:

1-ترومای مستقیم(Direct Trauma)به عصب.به عنوان نمونه می توان به ضربه ای که باعث صدمه یا له شدگی اعصاب می شود اشاره کرد.شکستگیها و دررفتگیهای ناشی از ضربه می توانند منجربه آسیب عصب محیطی گردند.

2-تروما به صورت نیروهای کششی(Traction&Stretch).اختلالات وضعیتی,پوسچر نادرست و کشش های غیرطبیعی باعث ایجاد علایم عصبی می گردد.گاهی بافت اسکار(Scar)ازطریق کشیدن بافت های سالم اطراف(اعصاب و عروق و...) و با اختلال در سیستم تغذیه باعث ایجاد علایم در آنها می گردد.

-زخم ها و سوختگی های شدید.زخم ها به ویژه زخم های نافذ و سوختگی ها می توانند باعث اختلالات اعصاب محیطی گردند.گاهی بافت های اسکار ناشی از زخم ها,اعصاب کوچک جلدی را در خود حبس کرده و بدین طریق درد ایجاد می کند.زخم های ناشی از اصابت گلوله ازجمله عوامل درد می باشند.

-نوروپاتی های عفونی.در مواردی چون ایدز,دیفتری,جذام,مننژیت,زونا و... به سیستم عصبی صدمه وارد می شود.مثلا در زونا گانگلیون ریشه خلفی نخاع درگیر می شود که علت آن ویروس هرپس زوستر می باشد و درصورت آسیب ریشه حرکتی نخاع می تواند اختلال حرکتی نیز ایجاد نماید(ضعف و آتروفی عضلانی).میکوباکتریوم جذام باعث آسیب و تخریب اعصاب جلدی می گردد و این تخریب بیشتر درارتباط با اعصاب جلدی فاقد میلین می باشد.در مننزیت احتمال آسیب اعصاب کرانیال(مغزی) و ریشه های عصبی ناحیه دم اسب وجود دارد.

-نوروپاتی های عروقی.کاهش جریان خون عروق تغذیه کننده عصب محیطی منجر به صدمه عصب مربوطه می گردد.واسکولیت(التهاب دیواره عروق) و بیماری دیابت می توانند باعث اختلال جریان خون اعصاب گردند.در پلی آرتریت نودوزا,شریان های کوچک و متوسط(هر سه لایه)دجار التهاب می شوند که زمینه ضایعه عصب محیطی را فراهم می کنند.بیماری لوپوس اریتماتوی سیستمیک,آرتریت روماتویید,سندرم شوگرن و... با مشکلات عروقی همراه می باشند.

گاهی اعصاب حرکتی چشم(۳و۴و۶)به علت مشکلات عروقی درگیر شده و باعث اختلال در عملکرد حرکات چشم می گردند.

-سرمای طولانی مدت.سرما به طور مستقیم بر اعصاب محیطی آسیب وارد می کند و باعث تخریب آکسون های رشته های عصبی میلین دار می گردد و می تواند مشکلات حسی و اختلالات وازوموتور ایجاد نماید.

-نوروپاتی های ناشی از توکسین ها(Toxins).برخی از عوامل شیمیایی(Chemicals) و داروها(Drugs)باعث آسیب و ضایعه اعصاب می گردند.توکسین ها بیشتر علایم حسی-حرکتی ایجاد می کنند.آرسنیک تالیوم(سم موش),آکریل آمید و... جزو عوامل شیمیایی می باشند.فنی توئین,لیتیوم,داپسون,هیدرالازین,ایزونیازید و... ازجمله عوامل دارویی هستند.

-نوروپاتی های متابولیک و تغذیه ای.بیماری های متابولیک مانند دیابت,آکرومگالی,هیپوتیروئیدی,نارسایی مزمن کبدی و... زمینه آسیب اعصاب محیطی را فراهم می کنند.همچنین کمبود ویتامین ها(B_1,B_6,B₁₂),سو تغذیه ناشی از ویتامن های B₆و E باعث مشکلات اعصاب محیطی می گردد.

-به علل ناشناخته(Idiopathic).پلی رادیکولوپاتی میلین زودای مزمن(CIDP) و سندرم گیلن باره(GB)جزو علت های ناشناخته محسوب می شوند.درگیری عصب هفتم مغزی(فاشیال)که باعث اختلال خفیف تا شدید عضلات یک طرف صورت فرد می شود و به Bell^,s Palsy معروف است,بدون علت مشخصی روی می دهد.

-نوروپاتی های ارثی.بیماری شارکو ماری توث(نوع یک و دو)شیوع بیشتری دارد که بیشتر علایم حسی-حرکتی به دلیل آسیب عصب پرونئال ایجاد می گردد..پیشرفت نوروپاتی های ارثی تدریجی است و سال ها طول می کشد(به استثنای نوروپاتی پورفیریک).بیماری رفسام,آتاکسی فریدریش,نوروپاتی هیپرتروفیک و... جزو نوروپاتی های ارثی می باشند.

-نوروپاتی به علت تومور(Tumours).تومورها ازجمله عوامل آسیب اعصاب محیطی می باشند.در هر ناحیه ای از بدن امکان ایجاد تومور و درنتیجه احتمال ضایعه عصب محیطی مربوطه وجود دارد.