شکستگی کلاویکولا

 

شکستگی استخوان ترقوه یا کلاویکول Clavicle در ناحیه شانه جزو شکستگی های شایع بخصوص در بچه ها و ورزشکاران است.

آناتومی استخوان ترقوه ( کلاویکل)

 استخوان ترقوه قسمتی از شانه است . این استخوان مانند استخوان کتف کمک میکند تا اندام فوقانی به تنه اتصال پیدا کند. استخوان ترقوه تنها ارتباط استخوانی اندام فوقانی با تنه است. ترقوه یک استخوان بلند است که در طول خود دو قوس دارد و به شکل حرف S البته با انحنای کمتر است. این استخوان از طرف داخل در مجاورت استخوان جناغ قرار گرفته و مفصل استرنوکلاویکولر Sternoclavicular را درست میکند و در طرف خارج در کنار زائده آکرومیون از استخوان کتف مفصل آکرومیوکلاویکولر Acromioclavicular را بوجود میاورد.

       

از زیر این استخوان عروق و اعصاب مهمی عبور میکنند ولی خوشبختانه این عروق و اعصاب در حین شکستگی ترقوه بندرت آسیب میبینند. شکستگی استخوان ترقوه معمولا در قسمت وسطی آن اتفاق میفتد.

 

 

علل شکستگی استخوان ترقوه در ناحیه شانه

مهمترین مکانیسم های ایجاد شکستگی ترقوه عبارتند از :

در حین زایمان

 

بعضی از نوزادان در حین زایمان مشکل دچار شکستگی این استخوان میشوند. در حین عبور نوزاد از کانال زایمانی فشارهای زیادی که به شانه وی وارد میشود ممکن است آنقدر زیاد باشد که موجب شکسته شدن استخوان ترقوه شود.

ضربه مستقیم

 

استخوان ترقوه تا سن بیست سالگی کاملا سفت و محکم نمیشود و تا این سن بر اثر ضربات مستقیم به راحتی دچار شکستکی میشود. این ضربات مستقیم میتوانند بطور مثال بدنبال اصابت چوبدستی به استخوان ایجاد شوند.

ضربه غیر مستقیم

 

ضربه غیر مستقیم به استخوان ترقوه معمولا در حین ورزش و به علت زمین خوردن ایجاد میشود. در حین زمین خوردن فرد بطور غیر ارادی دست خود را بصورت کشیده به جلو میاورد و معمولا اولین جایی که به زمین برخورد میکند کف دست است. نیروی برخورد به زمین از کف دست به آرنج و بعد به شانه اعمال شده و میتواند موجب شکستگی ترقوه شود. گاهی اوقات هم شکستگی بر اثر افتادن بر روی شانه ایجاد میشود.

خصوصیات شکستگی استخوان ترقوه

هر جایی از استخوان ترقوه ممکن است دچار شکستگی شود ولی شایعترین محل شکستگی، محل اتصال یک سوم وسطی و یک سوم خارجی استخوان است. بدنبال شکستگی معمولا استخوان، به دو قطعه داخلی یا مدیال ( آنکه به جناغ نزدیک است) و خارجی یا لترال ( آنکه به شانه نزدیک است) تبدیل میشود.

معمولا  قطعه خارجی بر اثر وزن اندام فوقانی به سمت پایین و بر اثر انقباض عضلات اطراف شانه به سمت داخل جابجا میشود. شکستگی در انتهاهای داخلی و خارجی استخوان ترقوه کمتر دیده میشود و علائم آنها شبیه به دررفتگی مفاصل نزدیک آنها یعنی مفاصل آکرومیوکلاویکولر Acromioclavicular joint و استرنوکلاویکولر Sternoclavicular joint است.

 

علائم شکستگی استخوان ترقوه

 مهمترین علائم این شکستگی عبارتند از

•  شانه بیمار به پایین و به جلو بدن میفتد

•  فرد به علت درد نمیتواند بازویش را بلند کند

•  سعی در بالا بردن دست ممکن است صدای سایش و به هم خوردن استخوانها ایجاد کند که فرد آنرا احساس میکند

• پوست روی ترقوه دچار تورم و خونمردگی میشود

•  بک برجستگی در جلوی ترقوه لمس میشود و لمس محل شکستگی از روی پوست دردناک بوده و فشار بر روی شکستگی معمولا موجب صدا (کریپتاسیون) میشود.
  
  

تشخیص شکستگی استخوان ترقوه

 یک برجستگی در جلو ترقوه بعد از ضربه اولین تشخیصی را که به ذهن میرساند شکستگی ترقوه است. فشار مستقیم روی این برجستگی دردناک بوده و ممکن است با صدای به هم خوردن استخوان ها همراه باشد. ممکن است نوک تیز استخوان در زیر پوست قابل لمس باشد. پزشک به دقت عروق و اعصابی را که از زیر ترقوه عبور میکنند معاینه میکند تا از درستی کارکرد آنها مطمئن شود. تشخیص نهایی با یک رادیوگرافی سادهاست که محل شکستگی و شدت جابجایی را هم مشخص میکند.

درمان شکستگی استخوان ترقوه

  درمان اکثر این شکستگی ها بصورت غیر جراحی است. جااندازی دقیق این شکستگی بصورت بسته معمولا امکانپذیر نیست و در اکثر موارد نیازی هم به جااندازی بسته وجود ندارد. پزشک معالج اجازه میدهد قطعات شکسته شده در همان وضعیت جابجا شده جوش بخورند. 
ساده ترین درمان بسته این شکستگی، آویزان کردن اندام فوقانی به گردن است. نوعی از این درمان که همراه با آویزان کردن ساعد به گردن، بازو هم به تنه بسته میشود را بانداژ ولپو میگویند.

 هدف از آویزان کردن دست به گردن، ممانعت از پایین آمدن قطعه خارجی به پایین (بر اثر وزن اندام فوقانی) و کاهش درد است و در این روش درمانی هیچ کوششی برای جااندازی شکستگی به عمل نمیاید. شکستگی با وجود جابجایی معمولا جوش خورده و جابجایی مختصر قطعات در محل شکستگی معمولا تاثیری در عملکرد آینده اندام فوقانی نخواهد داشت. در شکل روبرو انواع مختلف آویزان کردن اندام فوقانی به گردن برای درمان شکستگی استخوان ترقوه دیده میشود

بیمار اگر بچه باشد بمدت 2-1 هفته و اگر بزرگسال باشد بمدت 3-2 هفته در همین حالت میماند تا شکستگی فرصت جوش خوردن را داشته باشد.

روش دیگر درمان غیر جراحی این شکستگی، بانداژ خاصی به شکل عدد هشت انگلیسی figure of eight است که به توسط پزشک ارتوپد در اطراف هر دو شانه و ترقوه بسته میشود. هدف از این نوع بستن شانه جااندازی شکستگی و یا حفظ قطعات در حالت جاافتاده با به عقب بردن شانه ها است ولی در عمل معمولا این طریقه بانداژ نمیتواند این هدف را عملی کند به همین خاطر امروزه کمتر از این روش استفاده میشود.

     
                            بانداژ به شکل 8

بانداژ به شکل حرف 8 اگر سفت بسته شود میتواند با فشار بر روی ورید های شانه موجب ورم اندام فوقانی شود و یا ممکن است با فشار بر روی اعصاب شانه موجب فلج اعصابی شود که از ناحیه شانه عبور میکنند. در هر صورت اگر از این روش درمانی استفاده میشود بیمار باید بعد از چند روز مجددا به پزشک معالج مراجعه کند تا پزشک از سفت نبودن بانداژ و عدم فشار بانداژ بر روی عروق و اعصاب مطمئن شود.               

استفاده از دارو در چند روز اول بعد از شکستگی در کاهش درد موثر است. 
در مدت درمان که اندام فوقانی بیمار بسته شده است باید مرتبا مفاصل دست، مچ دست و آرنج را حرکت داد تا از محدود شدن حرکات و خشکی مفصلی پیشگیری شود. نرمش های لازم برای افزایش دامنه حرکتی شانه و برای تقویت عضلات شانه باید بلافاصله بعد از کاهش درد بیمار شروع شوند. بعد از اینکه قدرت شانه به حد قبل از شکستگی رسید بیمار میتواند به ورزش مورد علاقه خود بازگردد.


                 برجستگی روی ترقوه بعد از بهبودی شکستگی

شکستگی های ترقوه معمولا بدون مشکل خاصی جوش میخورند ولی نامنظمی در محل شکستگی معمولا از روی پوست دیده میشود و در لمس به دست میخورد. این برجستگی و نامنظمی به مرور زمان کوچکتر میشود. در بچه ها بعد از مدتی کاملاً ناپدید شده ولی در بزرگسالان ممکن است مقداری از آن برجستگی باقی بماند. اگر بیمار از این برجستگی ناراحت بود بعدا میتواند با عمل جراحی استخوان زیادی را صاف کند.
بعد از پایان درمان معمولا بعد از مدتی کارکرد شانه به حد طبیعی خود برمیگردد.

در چه مواردی نیاز به عمل جراحی شکستگی استخوان ترقوه وجود دارد

در موارد معدودی شکستگی ترقوه نیاز به عمل جراحی دارد که مهمترین آنها عبارتند از

• در شکستگی های با جابجایی زیاد (معمولا جابجایی یا روی هم سوار شدن Over riding بیش از دو سانتیمتر ) و یا در شکستگی های همراه با شکستگی حفره گلنوئید در استخوان کتف

• در مواردی که همراه با شکستگی ترقوه، عروق و اعصاب مهمی در اطراف شکستگی آسیب دیده باشند این عروق و اعصاب باید ترمیم شوند و بعد از ترمیم آنها شکستگی به توسط پلاک فیکس شود

• در موارد جوش نخوردن شکستگی ترقوه بعد از درمان بسته

• شکستگی انتهای خارجی استخوان ترقوه نزدیک به مفصل آکرومیوکلاویکولر

  
  جراحی و فیکساسیون شکستگی ترقوه به وسیله پلاک

در این روش، شکستگی جااندازی شده و به توسط میله داخل استخوانی و یا پلاک، فیکس و بیحرکت میشود.

عوارض شکستگی های استخوان ترقوه

عوارض این شکستگی نادر است ولی مهمترین آنها عبارتند از

 

عوارض پوستی

 

پاره شدن پوست روی استخوان میتواند موجب تبدیل شدن شکستگی بسته به یک شکستگی باز شود

عوارض عروق و عصبی

آسیب به عروق و اعصاب زیر استخوان میتواند بر اثر فشار لبه تیز قطعات شکسته شده ایجاد شود

جوش نخوردن شکستگی

در یک درصد مواردی که درمان بصورت بسته انجام میشود این عارضه دیده میشود. کلا این عارضه نادر بوده و بیشتر، عارضه درمان جراحی شکستگی است.

بد جوش خوردن شکستگی

بد جوش خوردن شکستگی استخوان ترقوه صورت برجسته ماندن محل شکستگی است. به این برجستگی Hump میگویند. این برجستگی همانطور که گفته شد در کودکان معمولا بعد از مدتی از بین میرود ولی در بزرگسالان گرچه کوچکتر میشود، ممکن است مقداری برجستگی برای همیشه باقی بماند. بیمار میتواند بعدا با عمل جراحی برجستگی را بردارد.

منبع:ایران ارتوپد-دکتر مهرداد منصوری

 موضوعات فیزیوتراپی شامل:

مقالات فیزیوتراپی 

مقالات استخوان شناسی

مقالات آناتومی اندام فوقانی

مقالات آناتومی اندام تحتانی

مقالات آناتومی ستون فقرات

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)

مقالات سیستم عضلانی-اسکلتی، بیماری ها و اختلالات مربوطه

مقالات شکستگی استخوانها و جراحی های ارتوپدی

مقالات روماتولوژی (شامل اصطلاحات،اختلالات و بیماریهای روماتیسمی و روماتیسم خارج مفصلی)

مقاله های دستگاه عصبی مرکزی و محیطی (cns & pns)

مقالات سیستم عصبی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقالات سیستم تنفسی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقاله های سیستم حسی، درد و موضوعات آن

مقالات سیستم عروقی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مروری بر آناتومی سیستم عصبی، عضلانی و اسکلتی ازطریق تصاویر 

اخبار کنگره ها و سمینارهای فیزیوتراپی 

مهمترین اخبار دکترای حرفه ای فیزیوتراپی

مطالب و موضوعات متفرقه (مقالاتی درباره فشار خون، دیابت، بیوفیزیک، رادیولوژی،فیزیولوژی و تست خون، برخی از بیماری ها و...)

مقالات ورزش و تغذیه (شامل موضوعات تحرک و فعالیت بدنی،تغذیه صحیح،چاقی،اضافه وزن،کنترل وزن و غیروه)

مقالات قلب و عروق (شامل مفاهیم، اختلالات و مقاله های آموزشی)

مقالات رادیولوژی

 

ترقوه (Clavicle)

ترقوه (کلاویکل)

ترقوه یا چنبر (کلاویکولا یا کلاویکل) یکی از استخوان های کمربند شانه ای است که در همه مسیرش از روی پوست قابل لمس است. کلاویکولا استخوان درازی است که برخلاف استخوان های دیگر فاقد حفره مغزی است. دو انتهای این استخوان در تشکیل دو مفصل سینوویال به نام های مفصل جناغی-ترقوه ای (مفصل استرنوکلاویکولار) و مفصل اخرمی-ترقوه ای (آکرومیوکلاویکولار) شرکت می کنند. اتصال اندام فوقانی به اسکلت محوری فقط ازطریق مفصل استرنوکلاویکولار صورت می گیرد.

تصاویر زیر:

 

 

 

 

مشخصات استخوان ترقوه

*تنه شامل سطح فوقانی و تحتانی و کنار جلویی و پشتی است

*دو انتهای داخلی (انتهای استرنال یا جناغی) و انتهای خارجی (انتهای آکرومیال یا اخرمی) جهت ارتباط با استرنوم (استخوان جناغ) و  آکرومیون اسکاپولا (استخوان کتف)

*این استخوان نسبت به صفحه فرونتال تقریبا 20 درجه عقب تر قرار می گیرد.

شکستگی استخوان ترقوه (Clavicle fracture)

شکستگی های استخوان ترقوه شایع بوده (به خصوص در کودکان و نوجوانان) که بیشتر به علت زمین خوردن روی شانه یا افتادن در حالتی که دست به عنوان تکیه گاه استفاده می شود اتفاق می افتد. نقطه ضعیف استخوان ترقوه، بین یک سوم خارجی و یک سوم میانی آن است. شکستگی در نواحی انتهایی کمتر رخ می دهد. مکانیسم شکستگی بیشتر ضربه های غیرمستقیم است تا ضربه های مستقیم.

تصویر زیر:

 

تهیه و تنظیم: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار

منبع تصویر:

http://www.daviddarling.info/

http://lifeinthefastlane.com/

http://medchrome.com/

*استفاده از مطالب فقط درصورت ذکر منبع وبلاگ یا لینک آن مجاز است

مطالب مرتبط:

مقالات استخوان شناسی

مقالات آناتومی اندام فوقانی

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)