فرآیندهای شناختی (Cognitive processes)

فرآیندهای ذهنی (شناختی)

فرآیندهای ذهنی به کارکردهای ذهن اشاره دارد و اصطلاحی است جهت توصیف عملکردهای شناختی (Cognitive functions).

عملکردهای شناختی (ذهنی) در بسیاری از علوم به خصوص علوم اعصاب (Neuroscience)، علوم شناختی (Cognitive science) و روانشناسی شناختی (Cognitive psychology) مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد.

برخی از موارد مهم فرآیندهای شناختی (ذهنی) شامل موارد زیر است:

-ادراک (Perception)

-توجه (Attention)

-هوشیاری (Consciousness)

-حافظه (Memory)

-هوش (Intelligence)

-زبان (Language)

-خلاقیت (Creativity)

-حل مسئله (Problem solving)

-یادگیری (Learning)

-قضاوت (Judgement)

-تصور (Imagination)

-تصمیم گیری (Decision making)

-استدلال (Reasoning)

اگرچه مباحث شناختی می توانند به صورت مجزا مورد بررسی قرار گیرند ولی معمولا این فرآیندها در ارتباط با یکدیگر هستند.

نکته دیگری که که لازم است در اینجا مطرح گردد این است که حتی برخی از موضوعاتی چون انگیزش (Motivation) و هیجان (Emotion) نیز در ارتباط با فرآیندهای ذهنی یا کارکردهای شناختی هستند. موردی که در این ارتباط می توان ذکر کرد این است که مثلا خلاقیت افراد معمولا تحت تاثیر عوامل انگیزشی (Motivational) است.

مثلث شناخت، احساس و رفتار

از دیدگاه شناختی، شناخت عامل احساس و احساس در ایجاد رفتار نقش دارد. همچنین رفتاری که فرد بروز می دهد نیز بر شناخت و احساسش اثرگذار است.

بر اساس رویکرد شناختی (Cognitive approach) و مدل پردازش اطلاعات (Information processing model)، عوامل شناختی چون ادراک، توجه، یادگیری، زبان، انگیزش و هوش نقش بسیار مهمی در رفتار (Behaviour) یا عملکرد (Function) افراد در موقعیت های مختلف دارند.

نویسنده: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار

*استفاده از مطالب فقط درصورت ذکر منبع وبلاگ یا لینک آن مجاز است.

کتاب مقدمه‌ای بر موضوعات شناختی

(فرآیندهای ذهنی مبتنی بر پژوهش‌های مغز و روانشناسی)

تألیف:ابراهیم برزکار

تهیه کتاب:

تهیه فایل کتاب مقدمه‌ای بر موضوعات شناختی
(فرآیندهای ذهنی مبتنی بر پژوهش‌های مغز و روانشناسی)

قیمت فایل: صد هزار تومان

شماره کارت: 8635-6679-9974-6037 بنام ابراهیم برزکار (بانک ملی)

پس از واریز مبلغ پرداختی، ارسال فایل کتاب در همان روز انجام می شود

ایمیل نویسنده: ebrahimbarzkar@gmail.com

ارتباط از طریق تلگرام: https://t.me/e_barzkar

ابراهیم برزکار (فیزیوتراپیست-کارشناس ارشد روانشناسی)

فصل های کتاب :

این کتاب که به بررسی شناخت و مهم‌ترین موضوعات شناختی می‌پردازد شامل سیزده فصل به ترتیب زیر است:

فصل اول: شناخت و علوم معاصر

فصل دوم: هوشیاری

فصل سوم: ادراک

فصل چهارم: توجه

فصل پنجم: هوش

فصل ششم: هوش هیجانی

فصل هفتم: هوش مصنوعی

فصل هشتم: حافظه

فصل نهم: یادگیری

فصل دهم: تفکر

فصل یازدهم: تصمیم‌گیری و حل مسئله

فصل دوازدهم: زبان

فصل سیزدهم: عملکردهای اجرایی مغز

در این کتاب، موضوعات شناختی بیشتر از دیدگاه علوم شناختی، روانشناسی شناختی، علوم اعصاب و علوم اعصاب شناختی مورد بررسی قرار می‌گیرند.

مطالب مرتبط

معرفی کتاب من

لیست وبلاگ های رسمی من

  • فیزیوتراپی
  • اخلاق حرفه ای فیزیوتراپی
  • فیزیوتراپی شناختی (Cognitive physiotherapy)
  • روانشناسی
  • دستگاه عصبی عضلانی اسکلتی
  • شانه و اختلالات آن
  • ستون فقرات و اختلالات آن
  • زانو و اختلالات آن
  • سیستم عصبی و اختلالات آن

ویدیوها در آپارات

عملکرد اجرایی چیست؟

 

عملکردهای اجرایی یا کارکردهای اجرایی (Executive functions)

 

عملکرد اجرایی (کارکرد اجرایی) به مجموعه ای از عملیات پردازش عالی ذهن  اطلاق می گردد که بر اساس رفتارهای هدفمند، چهارچوبی برای رسیدن به هدف فراهم می کند. 

عملکرد اجرایی عبارت است از فعالیت‌هایی که در ذهنمان انجام می‌دهیم تا خود کنترلی و رفتار هدفمند داشته و دستاوردهای آتی را به حداکثر برسانیم. 

نقص در کارکردهای اجرایی مغز، مشکلات زیادی به وجود می‌آورد از قبیل مشکلات و نقص در سازماندهی، به یاد داشتن تکالیف منزل، آغاز انجام کاری و به پایان رساندن آن، یادآوری قوانین، انجام تکالیف پیچیده ریاضی، یادآوری متن خوانده شده، تکمیل کارهای زمان بر، وقت شناس بودن، کنترل هیجانات و برنامه ریزی برای آینده. 

 


مدل 12 تایی کارکرد اجرایی مغز: 
انعطاف پذیری: توانایی انطباق دادن و تغییر دادن روش‌ها برای رسیدن به هدف. 
پشتکار : توانایی مداومت بر تکالیفی که نیاز به تلاش مستمر دارند. 
فراشناخت: توانایی ملاحظه و مشاهده خود 
سازماندهی: توانایی بکارگیری یک روش سیستماتیک برای دستیابی به هدف 
برنامه‌ریزی: توانایی ایجاد و بسط استرتژی‌ها برای تکمیل یک کار 
تنظیم عواطف: توانایی مدیریت احساسات فردی به منظور تصمیم گیری و تکمیل تکلیف 
بازداری از پاسخ (واکنش): توانایی متوقف کردن یا به تأخیر انداختن یک عمل به جای نشان دادن یک رفتار تکانشی (بدون فکر). 
تفکر اجتماعی: توانایی نشان دادن واکنش مناسب به مسائل اجتماعی 
توجه مستمر: توانایی حفظ تمرکز و توجه در حضور عوامل مزاحم 
شروع به کار: توانایی آغاز کردن یک کار به جای طفره رفتن و به تعویق انداختن آن 
مدیریت زمان: توانایی انجام کارها در یک زمان معین و مناسب 
حافظه فعال: توانایی به یاد آوردن اطلاعات مرتبط و بکارگیری آنها برای تکلیف و عمل فعلی

منابع:

http://braintrain.paarand.org/

http://executivefunction.persianblog.ir/

مطالب مرتبط

شناخت و حرکت (Cognition and Movement)

دستگاه حرکتی (Motor system)

کنترل حرکتی(Motor control)

یادگیری حرکتی (Motor learning)

رشد حرکتی (Motor development)

آموزش تعادل ایستادن و گیت در بیماران فلج نیمه بدن (همی پلژی)

ناحيه حركتى اوليه (Primary Motor Area)

ناحيه پيش حركتى (Premotor Area)

ناحيه حركتى تكميلى (Supplementary Motor Area)

لیست وبلاگ های رسمی من

ویدیوها در آپارات

دمانس و علل آن

 دمانس 

Dementia

 

دمانس (علل، علایم، درمان و اثر تمرین بر دمانس)

دمانس (Dementia) یک اصطلاح کلی بوده و نامی است برای مجموعه ای از نشانه ها (Symptoms) که به علت برخی از اختلالات یا بیماری هایی که مغز را تحت تاثیر قرار می دهند، ایجاد می شود. در دمانس، تخریب سلول های عصبی می تواند در چندین ناحیه مغز اتفاق افتد که این تخریب به اختلال شناختی (Cognitive disorder) منجر می گردد. براساس میزان اختلال شناختی به سه گروه خفیف، متوسط و شدید قابل تقسیم است.

 

 

 

دمانس برخلاف تصور بسیاری نام یک بیماری خاص نیست. از دست دادن حافظه (Memory) علامت شایع دمانس است ولی به تنهایی دلیل بر دمانس نبوده و دو یا چند آسیب جدی در عملکرد مغز همانند از دست دادن حافظه، اختلال زبان و مشکلاتی در تفکر و توانایی های اجتماعی جهت تایید دمانس باید وجود داشته باشد. وجود دمانس سبب می شود که افراد در اعمالی چون رانندگی، پرداخت صورتحساب، خوردن و لباس پوشیدن دچار مشکل شوند. شخصیت (Personality) آنها ممکن است تغییر کند. افرادی که دارای دمانس هستند احتمال دارد که توانایی شان در حل مسئله و کنترل عواطف (Emotions) دچار اختلال گردد.

 

 

برخی از موارد علل دمانس همانند بیماری زوال عقل (آلزایمر) به مرور زمان پیشرفت می کنند، درحالی که عوامل دیگر مانند دمانس به علت عفونت و مصرف دارو قابل برگشت یا درمان پذیر هستند. دمانس یکی از عوامل اصلی ناتوانی در سالمندی است.

 

علل دمانس

عوامل و بیماری های مختلفی در ایجاد دمانس نقش دارند. بیماری زوال عقل (Alzheimer's disease) شایع ترین علت آن محسوب می شود. دومین عامل شایع در ایجاد دمانس، سکته های مغزی (Strokes) ناشی از ضایعات عروقی مغز است (دمانس عروقی).

 

به طورکلی دمانس ممکن است به دمانس های قشری و زیر قشری (Cortical and Subcortical dementias) یا دمانس های برگشت پذیر و برگشت ناپذیر (Reversible and Irreversible dementias) تقسیم گردد.

 

برخی از مواردی که در ایجاد دمانس نقش دارند عبارتند از:

-بیماری آلزایمر یا زوال عقل (Alzheimer's disease)

-دمانس عروقی (Vascular dementia). اختلال در خونرسانی مغز منجر به دمانس عروقی می شود. یک سکته مغزی یا چندین سکته مغزی کوچک (Small strokes) باعث ایجاد این نوع از دمانس می گردند.

-دمانس پیشانی-گیجگاهی یا فرونتو-تمپورال (Frontotemporal dementia)

-دمانس جسم لوی (Lewy body dementia)

-بیماری هانتینگتون (Huntington's disease)

-آسیب ضربه ای مغز (Traumatic brain injury)

-بیماری پارکینسون (Parkinson's disease)

-بیماری پریون (Prion disease) که شایع ترین فرم آن بیماری کروتزفلد-جاکوب (Creutzfeldt-Jakob disease) است.

-عفونت ها (Infections) مانند مننژیت، بیماری لایم و اچ آی وی

-اختلالات سیستم ایمنی (Immune system disorders) مانند سرطان خون

-مشکلات متابولیک (Metabolic problems)

-اختلالات غدد درون ریز (Endocrine disorders)

-نقص های تغذیه ای (Nutritional deficiencies)

-واکنش به دارو (Reactions to medications)

-آنوکسی (Anoxia) یا هیپوکسی (Hypoxia)

-هماتوم ساب دورال (Subdural hematoma)

-هیدروسفالی با فشار طبیعی (Normal-pressure hydrocephalus)

-مشکلات قلبی (Heart problems)

-بیماری های ریوی (Lung diseases)

-تومورهای مغزی (Brain tumors)

-مسمومیت ها (Poisoning) مانند مسمومیت با سرب و آفت کش ها

 

علایم و نشانه های دمانس

علایم و نشانه های دمانس وابسته به آسیب ناحیه ای از مغز است که ممکن است درگیر شود. به همین علت افرادی که از دمانس رنج می برند نشانه های متفاوتی را بروز می دهند.

در بیماری آلزایمر (زوال عقل) روند بیماری پیشرونده است، درنتیجه شدت دمانس به تدریج افزایش می یابد ولی در مواردی مانند عفونت ها، استفاده زیاد از الکل، اثرات جانبی دارو و مشکلات تیرویید، با درمان یا کنار گذاشتن عامل اصلی، دمانس نیز ممکن است برطرف شود. در آلزایمر اغلب آن دسته از سلول های مغزی در ناحیه هیپوکامپ که مسئول حافظه هستند در ابتدا آسیب می بینند.

به طورکلی علایم و نشانه ها ممکن است در ارتباط با موارد زیر باشند:

 -اختلال در حافظه

-مشکلاتی در استدلال و قضاوت

-اختلال در توجه و تمرکز

-مشکلاتی در حل مسئله و تفکر

-اختلال زبان

 -اشکال در عملکردهای حرکتی

 -اختلال در هماهنگی 

-تغییرات شخصیتی

-تغییراتی در رفتار اجتماعی

-اختلال هیجانی

-مشکلاتی در ایجاد ارتباط

-مشکل در کارهای پیچیده

-توهم

-سوء ظن یا عدم اعتماد (پارانویا)

-تحریک پذیری

-گیجی

-اختلال خواب

-اشکال در بلع

-افسردگی

 

عوامل خطر

برخی از عواملی که احتمال دمانس را افزایش می دهند شامل:

-افزایش سن یا پیری

-سندرم داون

-تاریخچه خانوادگی یا وراثت

-الکل

-سیگار

-آترواسکلروز

-کلسترول بالا

-افزایش یا کاهش فشار خون

-سطوح بالایی از استروژن

-چاقی

-دیابت

-افسردگی

-سطح افزایش یافته هموسیستئین (Homocysteine) خون که یک اسید آمینه ضروری است

 

درمان دمانس

تشخیص سریع دمانس جهت تعیین یک استراتژی درمانی دارای اهمیت است. درمان دمانس به علت یا عوامل ایجاد آن وابسته است.

درمان ممکن است در ارتباط با موارد زیر باشد:

-درمان های دارویی طبق نظر متخصص مربوطه

-فیزیوتراپی جهت افزایش و بهبود حرکات اندام ها

-کاردرمانی جهت آموزش فعالیت های روزمره

-گفتاردرمانی در موارد اختلالات گفتاری

-مراقبت ها و حمایت های روانی

-مهیا کردن شرایطی جهت انجام فعالیت های فیزیکی

-حفظ فعالیت های روزمره تا حد امکان

-اصلاح محیط جهت مشارکت بیشتر فرد و آسان تر کردن فعالیت ها

-ایجاد شرایطی جهت فعال ماندن از لحاظ ذهنی و اجتماعی

-روش هایی جهت ارتقای حافظه

-روان درمانی به خصوص درمان شناختی رفتاری

-ممکن است جراحی در موارد خاصی چون تومور مغزی و افزایش مایع مغزی-نخاعی انجام گردد

 

اثر تمرین و فعالیت فیزیکی بر دمانس

تحقیقات نشان می دهد که تمرین و فعالیت های فیزیکی باعث تغییر اندازه بافت مغز در هر ناحیه ای از آن ازجمله لوب های پیشانی (فرونتال)، گیجگاهی (تمپورال) و پاریتال (آهیانه) و هیپوکامپ (ناحیه ای از مغز که در حافظه نقش دارد) می گردد. همچنین عملکرد شناختی (Cognitive function) افراد ممکن است در هر سنی درصورت تمرین و فعالیت های بدنی افزایش یابد. عملکردهای شناختی بهتر می تواند به حفظ یا افزایش عملکرد حرکتی افراد کمک کند.

معمولا ورزش و فعالیت های فیزیکی ازطریق افزایش جریان خون و اکسیژن به مغز، می تواند سبب بهتر شدن فعالیت سلول های مغزی و عملکرد ذهنی گردد. همچنین برخی از تغییرات در مغز درنتیجه تمرینات و فعالیت های بدنی منظم درارتباط با بهبود کارکرد نورونی، افزایش سیناپس های بیشتر و ایجاد عروق خونی جدید یا آنژیوژنز (Angiogenesis) است.

اگر تمرینات و فعالیت فیزیکی به صورت منظم انجام گردد احتمالا در کاهش خطر برخی از انواع دمانس موثر است. تمرین باعث بهبود عملکرد شناختی (Cognitive function) و افزایش توانایی جهت انجام فعالیت های روزمره در افرادی که دمانس دارند می گردد. همچنین معمولا تمرین و فعالیت های فیزیکی منظم، میزان اختلالات شناختی و مشکلات مربوط به فعالیت های روزمره را در کسانی که علایم دمانس را نشان می دهند، کاهش می دهد.

عملکردهای شناختی همانند حافظه، توجه و توانایی های زبانی (که معمولا با پیری کاهش پیدا می کنند) درصورت فعالیت های فیزیکی منظم بهبود می یابند. به همین ترتیب کاهش فعالیت بدنی و یک روش زندگی بی تحرک می تواند یک عامل خطر برای ایجاد دمانس با افزایش سن باشد.

نویسنده: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار

*استفاده از مطالب فقط درصورت ذکر منبع وبلاگ یا لینک آن مجاز است.

 

لیست وبلاگ های رسمی من

ویدیوها در آپارات

آتروفی مغزی و علل آن

 

آتروفی مغزی

Brain atrophy, or Cerebral atrophy

آتروفی (Atrophy) به معنای کوچک شدن و تحلیل رفتن بافت است. آتروفی مغزی (Brain atrophy, or Cerebral atrophy) یعنی کاهش اندازه بافت مغز به علت ازبین رفتن سلول های مغزی یا آسیب ارتباطات در مغز. آتروفی مغز درنتیجه برخی از بیماری ها، آسیب ها، اختلالات و افزایش سن ایجاد می گردد که ممکن است به ناحیه خاصی از مغز محدود شده باشد یا نواحی زیادی از آن را درگیر نماید. این مشکل باعث اختلال در عملکرد مغز می گردد و درصورت عدم درمان مناسب به تدریج پیشرفت می کند. درنتیجه آتروفی مغز، انواعی از اختلالات نورولوژیکی و مشکلات شناختی ایجاد می گردد. به طورکلی میزان آتروفی مغز با توجه به علت زمینه ای به صورت آهسته یا سریع افزایش می یابد.

 

 

 

علل آتروفی مغزی

برخی از عواملی که در ایجاد آتروفی مغز نقش دارند عبارتنداز:

- افزایش سن یا پیری (Aging)

-درد مزمن (Chronic pain)

-آسیب های ضربه ای مغز (Traumatic brain injuries)

-سکته های مغزی (Strokes)

-بیماری زوال عقل (Alzheimer's disease)

-بیماری پارکینسون (Parkinson's disease)

-صرع (Epilepsy)

-فلج مغزی (Cerebral palsy)

-اختلالات خوردن (Eating disorders) و سوء تغذیه (Malnutrition) مانند بی اشتهایی عصبی (Anorexia nervosa)

-بیماری ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس (Multiple sclerosis)

-بیماری هانتینگتون (Huntington's disease)

-عفونت های مغزی (Brain infections) مانند نوروسیفیلیس (Neurosyphilis)

-انسفالیت یا التهاب مخ (Encephalitis)

-ایدز (Acquired immunodeficiency syndrome, or AIDS)

-اختلالات خلقی (Mood disorders) همانند افسردگی (Depression)

-چاقی (Obesity) و اضافه وزن (Overweight)

-بی حرکتی طولانی مدت (Prolonged immobility)

-اعتیاد به الکل (Alcoholism)

-تومورهای مغزی (Brain tumors)

-پرتو درمانی (Radiation therapy) جهت پیشگیری یا درمان تومورها

-شیمی درمانی (Chemotherapy)

-دیابت نوع دو (Type 2 diabetes)

 

 

 

علایم آتروفی مغزی

علایم آتروفی مغزی با توجه به محل ضایعه مغز و علت آن متفاوت است. آسیب بافت مغز به علت آتروفی مغزی می تواند منجر به مشکلات نورولوژیکی و اختلالات شناختی (Cognitive) و یادگیری (Learning) گردد. بسیاری از بیماران در کنترل حرکت، درک مطالب، خواندن و انجام فعالیت های روزمره همانند خوردن و لباس پوشیدن دچار مشکل می شوند.

ضایعه در منطقه گفتار و ناحیه درک کلمات شنیده شده مغز انسان به ترتیب باعث آفازی بروکا (آفازی حرکتی یا بیانی) و آفازی ورنیکه (آفازی حسی) می گردد. اگر آفازی بروکا و ورنیکه همزمان وجود داشته باشد، آفازی کامل (آفازی گلوبال) گفته می شود که در این حالت بیمار هم در بیان کلمات و هم در درک کلمات شنیده شده مشکل خواهد داشت. در موارد سکته های مغزی ناشی از انسداد شریان مغزی میانی (Middle cerebral artery) در نیمکره غالب، احتمال آفازی کامل وجود دارد.

در برخی از بیماران علائمی چون تشنج (Seizures) و دمانس (Dementia) ایجاد می گردد. دمانس عبارت است از مجموعه ای از علایم و نشانه هایی چون اختلال حافظه، توجه و استدلال، اشکال در هماهنگی و فعالیت های روزمره، اختلالات شخصیتی و هیجانی و مشکلات رفتار اجتماعی. بیماری آلزایمر (زوال عقل) شایع ترین علت دمانس است. دمانس عروقی (Vascular dementia) که به هنگام سکته مغزی ایجاد می شود یک نوع شایع دیگری از دمانس محسوب می شود.

 

تشخیص آتروفی مغز

روش های تشخیصی شامل:

-ام آر آی اسکن یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (Magnetic resonance imaging, or MRI scan)

-اسکن توموگرافی کامپیوتری یا سی تی اسکن (Computed tomography scan, or CT scan)

 

درمان آتروفی مغزی

برخی از روش های درمانی جهت کاهش علایم آتروفی مغزی با توجه به نوع اختلال ممکن است در ارتباط با موارد زیر باشند:

-درمان دارویی طبق نظر متخصص مربوطه جهت درمان بیماری اولیه یا کاهش سرعت آسیب مغزی. در این ارتباط، معاینات منظم بیمار جهت بررسی سیر ضایعه مغزی و مشکلات نورولوژیکی ضروری است.

-فیزیوتراپی جهت آموزش تمرینات و بهبود حرکات

-کاردرمانی جهت آموزش فعالیت های روزمره

-گفتاردرمانی در موارد اختلالات تکلم

-حمایت های خانواده جهت فعال نگه داشتن فرد

-حمایت های روحی-روانی

 

اثر تمرینات و فعالیت های فیزیکی بر بافت مغز

تمرینات، فعالیت های فیزیکی و ورزش باعث افزایش حجم یا بافت مغزی در هر ناحیه ای از آن ازجمله لوب های فرونتال، پاریتال، تمپورال و هیپوکامپ (Hippocampus) می گردند. به طور کلی، تمرینات و ورزش علاوه بر افزایش عملکرد روانی (مانند کاهش استرس و افسردگی) و جسمانی فرد( مانند افزایش تعادل، قدرت، تحرک، سلامت قلبی-عروقی، کنترل وزن و فشار خون) در بهبود عملکردهای شناختی (Cognitive functions) هم در افراد جوان و هم در افراد مسن نقش دارند.

معمولا ورزش و فعالیت های فیزیکی از طریق افزایش جریان خون و اکسیژن به مغز، می تواند سبب بهتر شدن فعالیت سلول های مغزی و عملکرد ذهنی گردد. همچنین برخی از تغییرات در مغز درنتیجه تمرینات و فعالیت های بدنی منظم درارتباط با بهبود کارکرد نورونی، افزایش سیناپس های بیشتر و ایجاد عروق خونی جدید یا آنژیوژنز (Angiogenesis) است.

عملکردهای شناختی (Cognitive functions) به عنوان فرآیندهای ذهنی (Mental processes) محسوب می شوند که در ارتباط با تفکر (Thinking)، استدلال (Reasoning)، حافظه (Memory)، یادگیری (Learning)، تصور(Imagining)، توجه (Attention)، زبان (Language)، تصمیم گیری (Decision making) و حل مسئله (Problem solving) هستند.

نویسنده: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار

*استفاده از مطالب فقط درصورت ذکر منبع وبلاگ یا لینک آن مجاز است.

 

لیست وبلاگ های رسمی من

ویدیوها در آپارات