فیزیوتراپی- فیزیوتراپیست (شهرستان آمل)

عصب چهره ای(Facial nerve)

صفحه عصب چهره ای که در سایت ویکی پدیا ایجاد نمودم:

عصب چهره‌ای یا فاشیال (به انگلیسی: Facial nerve) هفتمین زوج از میان اعصاب مغزی بوده که یک عصب محیطی مختلط(حسی-حرکتی)محسوب می شود.عصب چهره ای،یک شاخه حرکتی بزرگ و شاخه حسی کوچکتر دارد[۱].

فهرست مندرجات

۱ هسته های عصب چهره ای
۲ عملکرد حرکتی عصب چهره ای
۳ پانویس
۴ منابع

هسته های عصب چهره ای

محل و نام هسته های عصب هفتم مغزی عبارتنداز:

-هسته حرکتی عصب چهره ای[۲](هسته اصلی)که در پل مغزی قرار دارد.فیبرهای هسته حرکتی عصب هفتم مغزی به عضلات چهره ای می روند[۳].حالت طبیعی چهره به عملکرد صحیح عضلات چهره ای که ازطریق عصب هفتم عصب دهی می شوند،وابسته است.
-هسته راه منزوی[۴] جهت حس چشایی که محل هسته در پیاز نخاع است.هسته راه منزوی(هسته منزوی)ازنظر حس چشایی با اعصاب چهره ای، زبانی حلقی(زوج نهم) و عصب واگ(زوج دهم)ارتباط دارد.حس چشایی قسمت دو سوم جلویی زبان و همچنین کام سخت و نرم مربوط به عصب چهره ای است.عصب زبانی حلقی،حس چشایی یک سوم پشتی زبان و مخاط حلق را برعهده دارد.عصب واگ،حس چشایی سطح اپیگلوت را ایجاد می کند.
-هسته های بزاقی فوقانی و اشکی[۵] در تشکیلات مشبک مغزی.هسته های بزاقی فوقانی و اشکی جزو هسته های پاراسمپاتیکی عصب هفتم مغزی هستند.فیبرهای هسته بزاقی(سالیواتوری)فوقانی و اشکی(لاکریمال)،پیش عقده ای بوده که به ترتیب در تولید بزاق و اشک نقش دارند.
-هسته نخاعی عصب پنجم[۶](عصب سه شاخه) در پیاز نخاع تا سگمان C2 نخاع.هسته نخاعی عصب پنج که جزو هسته حسی عصب سه شاخه است،از پیاز نخاع تا قطعه دوم نخاعی(C2) امتداد می یابد.این هسته درارتباط با عصب هفتم مغزی،حس ناحیه پوست گوش خارجی را ایجاد می کند.

عملکرد حرکتی عصب چهره ای

عصب هفتم مغزی در داخل غده پاروتید به شش شاخه تقسیم می شود که عضلات چهره ای را عصب رسانی می کنند.شاخه های انتهایی عصب چهره ای شامل:

-گردنی(سرویکال)
-فکی تحتانی(ماندیبولار)
-دهانی(بوکال)
-گونه ای(زایگوماتیک)
-گیجگاهی(تمپورال)
-گوشی پشتی(اوریکولار خلفی)

تصویر ذیل:

فیبرهای هسته حرکتی عصب چهره ای به گروههای عضلانی ذیل می روند:

1-عضلات دهان

2-عضلات بینی

3-عضلات گردن

4-عضلات مسئول حرکت پلکها

5-عضلات دیگر که شامل:

-عضله گیجگاهی-پیشانی که پوست سر را تکان می دهد.
-عضله گوش داخلی که به استخوان رکابی اتصال دارد.
پانویس

↑ https://courses.stu.qmul.ac.uk/SMD/kb/microanatomy/brain/CAL2/BaBy1CAL2.htm
↑ Facial motor nucleus
↑ Muscles of facial expression
↑ Solitary nucleus
↑ Superior salivatory and lacrimal nuclei
↑ Spinal trigeminal nucleus
‎‎ منابع

-نراقى،محمد على؛ حاجى حسينى، داود.ترجمه نوروآناتومى W.C. Wongck.انتشارات جعفرى.
-میناگر، علیرضا و وثوق آزاد، ژاک. ترجمه: نوروآناتومی پایه و کاربردی پرفسور فیتزجرالد.انتشارات دانش پژوه.
‎-Williams & Warwick/ Gray's Anatomy; 1989.
-https://courses.stu.qmul.ac.uk/SMD/kb/microanatomy/brain/CAL2/BaBy1CAL2.htm

منبع تصویر:http://patientsforum.com/

طبقه بندی مطالب وبلاگ فیزیوتراپی

مقالات فیزیوتراپی

اخبار کنگره ها و سمینارهای فیزیوتراپی

مهمترین اخبار دکترای حرفه ای فیزیوتراپی

مقالات استخوان شناسی

مقالات آناتومی اندام فوقانی

مقالات آناتومی اندام تحتانی

مقالات آناتومی ستون فقرات

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)

مقالات سیستم عضلانی-اسکلتی، بیماری ها و اختلالات مربوطه

مقالات شکستگی استخوانها و جراحی های ارتوپدی

مقاله های دستگاه عصبی مرکزی و محیطی (CNS & PNS)

مقالات سیستم عصبی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقالات سیستم تنفسی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقاله های سیستم حسی، درد و موضوعات آن

مقالات سیستم عروقی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مطالب و موضوعات متفرقه (مقالاتی درباره فشار خون، دیابت، بیوفیزیک، رادیولوژی،فیزیولوژی و تست خون، برخی از بیماری ها و...)

برچسب‌ها: اعصاب مغزی, عصب چهره ای, عصب فاشیال, Facial nerve

+ نوشته شده در دوشنبه دوم فروردین ۱۳۸۹ ساعت 22:37 توسط فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار |

اعصاب مغزى (Cranial Nerves)

مقاله اعصاب مغزی که در سایت ویکی پدیا ایجاد کردم:

اعصاب مغزی (به انگلیسی: Cranial nerves) قسمتی از دستگاه عصبی محیطی هستند که از هسته های ساقه مغز منشاء می گیرند(به جز عصب بویایی و بینایی).تعداد اعصاب مغزی،دوازده جفت بوده و به غیر از اعصاب بویایی و بینایی که درحقیقت قسمتی از دستگاه عصبی مرکزی هستند،بقیه آنها همانند اعصاب نخاعی،جزیی از دستگاه عصبی محیطی به شمار می آیند.در ارتباط با نخاع،31 جفت عصب نخاعی از نخاع منشعب می شوند.از تفاوت های مهم این دو بخش دستگاه عصبی محیطی نسبت به هم،این است که در اعصاب مغزی برخلاف اعصاب نخاعی،تقسیم پیوسته و منظمی به ریشه های قدامی(پیشین) و خلفی(پسین)وجود ندارد[۱].این مسئله،بیشتر به علت تکامل و پیچیده تر بودن اعصاب مغزی در مقایسه با اعصاب نخاعی است.

تصویر ذیل:

اعصاب مغزی،نقش حسی خالص یا حرکتی خالص و یا عملکرد حسی-حرکتی دارند.عصب بویایی و بینایی فقط حسی هستند،درحالیکه اعصاب مغزی مربوط به حرکات چشم(زوج های 3،4،6)، زوج 11 و زیرزبانی(عصب دوازدهم) فقط نقش حرکتی دارند.برخی از این اعصاب،همانند زوج های 9،7،5 و 10 مختلط(حسی-حرکتی)هستند.عصب هشتم مغز، اساسا یک عصب حسی است که در تعادل بدن نیز نقش دارد.

نام و هسته های اعصاب مغزی
عصب بویایی(Olfactory nerve):بنام زوج یکم شناخته می شود و همانند عصب بینایی فاقد هسته است.اطلاعات بویایی برخلاف پیامهای سایر حواس،از هسته های تالاموس عبور نمی کنند.مسیر بویایی به قشر مغز یک طرفه است و همچنین برخلاف بسیاری از راههای حسی دیگر که به طرف قشر مغز می روند،تقاطع نمی کنند.عصب بویایی، بسیار کوتاه است.

عصب بویایی جزیی از دستگاه بویایی بوده که این دستگاه از قسمتهای زیر تشکیل شده است:

_اپی تلیوم بویایی.گیرنده های بویایی در این قسمت قرار می گیرند.سلولهای گیرنده های بویایی،فیبرهای عصب بویایی[۲] را می سازند.این نورون ها،دوقطبی بوده و آکسون آنها ازطریق استخوان اتمویید وارد جمجمه شده و درنهایت به پیاز بویایی[۳] ختم می شوند.
_پیاز بویایی.
_مسیر بویایی که شامل راه بویایی و نوار بویایی است.
_نواحی قشری بویایی در نیمکره های مغزی.

عصب بینایی(Optic nerve):زوج دوم مربوط به عصب بینایی بوده که جزیی از دستگاه بینایی است.از نظر بافت شناسی،فیبرهای عصب بینایی از لایه هشتم شبکیه بنام لایه سلولهای گانگلیون[۴] منشاء می گیرند.آکسون سلولهای گانگلیون شبکیه که در لایه نهم قرار می گیرند،عصب بینایی را می سازند.ازنظر رویان شناسی،شبکیه یک برآمدگی از مغز پیشین(قدامی) و عصب بینایی،ماده سفید مغز پیشین است[۵].هر عصب بینایی،در حدود یک میلیون آکسون از نوع سلولهای گانگلیون شبکیه را انتقال می دهد.بسیاری از سلولهای عصب بینایی در ناحیه کیاسمای بینایی[۶] تقاطع می کنند و به طرف مقابل می روند و در طرف مقابل،راه بینایی[۷] را ایجاد می کنند.البته بسیاری دیگر از آکسونها بدون تقاطع،در راه بینایی همان طرف سیر می کنند.بعد از راه بینایی،حدود 90% فیبرهای عصب بینایی به هسته زانویی خارجی[۸] تالاموس وارد می شوند و بقیه به کالیکولوس فوقانی[۹](برجستگی فوقانی) و هسته پره تکتال[۱۰] مغز میانی می روند.

فیبرهایی که وارد هسته زانویی خارجی تالاموس می شوند،در تالاموس با نورونهای مربوطه سیناپس داده و ازطریق تشعشع بینایی[۱۱] به "قشر بینایی اولیه" در لوب پس سری(Occipital lobe) می روند که ناحیه 17 برودمن نامیده می شود."قشر بینایی ارتباطی" نیز در دستگاه بینایی نقش دارد و ناحیه 18 و 19 برودمن را شامل می شود.فیبرهای "قشر بینایی ارتباطی" به برجستگی فوقانی(کالیکولوس فوقانی)می روند که می تواند به هسته های اعصاب مغزی 4،3 و 6 ازطریق برجستگی فوقانی جهت عمل عضلات چشم اثر گذارد.این مسیر(ارتباط قشر بینایی ارتباطی با برجستگی فوقانی)در تنگ کردن مردمک به هنگام نگاه کردن به یک شیء از نزدیک(بدون رفلکس نوری مردمکی)نیز شرکت می کند.

فیبرهایی از عصب بینایی که وارد دو برجستگی فوقانی از برجستگی های چهار گانه مغز میانی می شوند،بیشتر جهت چرخش چشمها،سر و تنه نقش دارند.فیبرهایی که به هسته پره تکتال در مغز میانی می روند،ازطریق هسته پاراسمپاتیکی ادینگر-وستفال باعث تنگی مردمکها به هنگام تاباندن نور می شوند(رفلکس نوری مردمک).

عصب حرکتی چشمی(Oculomotor nerve): زوج سوم از اعصاب مغزی که فقط حرکتی است.این عصب به بسیاری از عضلات چشم عصب دهی می کند. رشته های پاراسمپاتیکی جهت تنگ کردن مردمک نیز ازطریق عصب سوم مغز انتقال می یابد.سومین عصب مغزی دو هسته در مغز میانی دارد:

_هسته حرکتی چشمی(هسته اکولوموتور) جهت عضلات چشم
_هسته ادینگر-وستفال جهت انقباض مردمک
عضلاتی که توسط زوج سوم مغزی عصب دهی می شوند:

_رکتوس فوقانی جهت حرکت کره چشم به بالا
_رکتوس تحتانی
_رکتوس داخلی جهت حرکت کره چشم به داخل
_مایل تحتانی
-بالا برنده پلک فوقانی

عصب قرقره ای(Trochlear nerve): زوج چهارم مغزی است که هسته آن به همین نام در مغز میانی قرار دارد.این عصب،عضله مایل فوقانی مربوط به چشم را عصب رسانی می کند.وظیفه این عضله،چرخش کره چشم به سمت پایین و داخل است.

عصب سه شاخه(Trigeminal nerve):این عصب زوج پنجم مغزی است که عملکرد حسی-حرکتی دارد.نواحی پوست صورت،دندانها، گونه،چانه،غشا های مخاطی دهان و بینی،حس درد زبان و قسمت پیشانی توسط عصب سه شاخه عصب دهی می شوند.هسته های عصب سه شاخه عبارتنداز[۱۲]:

-هسته حرکتی عصب پنج(در پل مغزی)
-هسته حسی اصلی عصب پنج(در پل مغزی)
-هسته نخاعی عصب پنج(از پیاز نخاع تا قطعه C2 نخاع) که حسی است.
-هسته مزانسفالیک عصب پنج(در مغز میانی و ناحیه فوقانی پل مغزی)که در ارتباط با حس است.
آکسونهای هسته حرکتی عصب پنج،به عضلات ذیل می روند که در عمل جویدن نقش دارند:

-تمپورالیس
-ماستر
-پتریگویید خارجی
-پتریگویید داخلی

عصب ابدوسنس(Abducens nerve): زوج ششم مغزی است که هسته ای بنام ابدوسنس در ناحیه پل مغزی دارد.عضله رکتوس خارجی ازطریق آن عصب می گیرد.عمل عضله رکتوس خارجی،حرکت کره چشم به خارج است.

عصب چهره‌ای (Facial nerve): زوج هفتم را تشکیل می دهد که همانند زوج پنجم دارای شاخه های حسی-حرکتی است.عصب هفتم دارای چهار هسته بوده و نسبت به اعصاب محیطی دیگر،بیشتر درگیر می شود.آکسون های هسته حرکتی عصب چهره ای[۱۳](هسته اصلی)،به عضلات صورت عصب رسانی می کنند.هسته حرکتی عصب هفتم در ناحیه پل مغزی قرار دارد.عضلات دهان،بینی،پلکها،ابروها،حرکت پوست سر و برخی از عضلات گردن توسط این عصب تغذیه می شوند.حس دو سوم پیشین زبان توسط عصب چهره ای تامین می گردد.عصب چهره ای، دارای فیبرهای پاراسمپاتیک جهت غدد اشکی،زیر فکی،زیر زبانی و مخاط بینی است.

فلج بل(Bell's palsy) که معمولا شایع است،در آسیبهای عصب هفتم ایجاد می شود.در این بیماری که در افراد دیابتی ممکن است دیده شود، عملکرد عضلات صورت سمت مبتلا با توجه به میزان آسیب،دچار اختلال شده و به علت عملکرد صحیح عضلات در سمت سالم،چهره فرد نامتقارن می گردد.

عصب دهلیزی حلزونی(Vestibulocochlear nerve): زوج هشتم از اعصاب مغزی است که خود از دو عصب تشکیل می گردد:

-عصب شنوایی(Audiatory nerve) یا حلزونی(Cochlear)
-عصب دهلیزی(Vestibular nerve)

عصب شنوایی در هسته کوکلئار-در ساقه مغز محل پیوند پل مغز با پیاز نخاع- ختم شده و در شنیدن نقش دارد.منطقه شنوایی در لوب گیجگاهی(تمپورال)قشر مغز قرار دارد.منطقه شنوایی اولیه شامل نواحی 41 و 42 برودمن بوده و منطقه شنوایی ارتباطی در ناحیه 22 برودمن قرار دارد.عصب دهلیزی به همراه عصب شنوایی بوده و در هسته وستیبولار ختم می شود.هسته وستیبولار در محل اتصال پل مغزی و پیاز نخاع قرار می گیرد.عصب دهلیزی در تعادل و همچنین حرکات هماهنگ چشمها در ارتباط با حرکات سر نقش دارد.از نشانه های آسیب عصب دهلیزی،سرگیجه،تهوع و نیستاگموس است[۱۴].

عصب زبانی حلقی(Glossopharyngeal nerve):این عصب،زوج نهم از میان دوازده جفت عصب مغزی بوده که دارای اعمال حسی و حرکتی است.عصب نهم ازنظر حسی،یک سوم پشتی زبان،مخاط حلق،شیپور استاش،لوزه ها و پرده صماخ را عصب دهی می کند.فیبرهای حرکتی از این عصب مغزی به نواحی کام نرم و گلو فرستاده می شود.هسته های زوج نهم در پیاز نخاع قرار دارند که عبارتنداز:

-هسته راه منزوی(جهت حس چشایی و عمومی)
-هسته آمبیگوس
-هسته سالیواتوری تحتانی

عصب زبانی حلقی همانند عصب حرکتی چشمی(زوج سوم)،عصب چهره ای(زوج هفتم) و زوج دهم(عصب واگ)حاوی فیبرهای پاراسمپاتیک است.فیبرهای پاراسمپاتیک زوج نهم به غده بناگوشی[۱۵] می روند.

عصب واگ(Vagus nerve): دهمین زوج مغزی بوده که دارای فیبرهای حسی و حرکتی است.حدود 75% فیبرهای پاراسمپاتیک،ازطریق عصب واگ انتقال می یابد.هسته های عصب واگ که در پیاز نخاع قرار دارند عبارتنداز:

-هسته آمبیگوس[۱۶]
-هسته راه منزوی(جهت چشایی سطح اپیگلوت و حس عمومی)
-هسته خلفی واگ

بیشتر فیبرهای عصب واگ مربوط به فیبرهای آوران احشایی است.این فیبرها از نواحی دستگاه تنفس،گوارش و قوس آئورت بوده که وارد هسته راه منزوی(هسته منزوی)می شوند.فیبرهای حرکتی عصب دهم،از هسته آمبیگوس منشاء گرفته و به عضلات داخلی حنجره،حلق،قسمت فوقانی مری،عضله بالا برنده کام و یک عضله خارجی حنجره بنام کریکوتیرویید می روند.تنظیم کشش تارهای صوتی مربوط به زوج دهم است،بنابراین در ضایعات آن ممکن است خشونت صدا[۱۷] بروز کند[۱۸].فیبرهای پاراسمپاتیک(جزء پیش عقده ای)عصب واگ،به قلب،قفسه سینه و دستگاه گوارش می روند.

عصب فرعی(Accessory nerve): زوج یازدهم مغزی که فقط حرکتی بوده و شامل دو قسمت است:

-بخش مغزی بنام عصب فرعی جمجمه ای(Cranial accessory nerve)
-بخش نخاعی بنام عصب فرعی نخاعی(Spinal accessory nerve)

عصب فرعی جمجمه ای از هسته آمبیگوس در پیاز نخاع منشاء می گیرد و ازطریق عصب واگ به عضلات داخلی حنجره و کام نرم می رود.عصب فرعی نخاعی از شاخ پیشین پنج قطعه(سگمان)فوقانی(C1-C5) نخاع،منشاء می گیرد و عضلات جناغی-چنبری-پستانی[۱۹] و ذوزنقه ای[۲۰] را عصب دهی می کند.اگرچه اعصاب فرعی نخاعی و جمجمه ای در یک سانتیمتر اول،غلاف سخت شامه ای مشترکی دارند ولی هیچگونه رشته ای بین آن دو مبادله نمی شود[۲۱].

عصب زیرزبانی(Hypoglossal nerve): این عصب،زوج دوازده مغزی است که فقط عملکرد حرکتی دارد.عصب زیرزبانی از هسته هیپوگلوسال در پیاز نخاع مبدا می گیرد و عضلات داخلی و خارجی زبان را عصب رسانی می کند[۲۲].

پانویس
↑ نراقى،محمد على؛ حاجى حسينى، داود. ترجمه نوروآناتومى W.C. Wongck. ص 140
↑ Olfactory nerve fibers
↑ Olfactory bulb
↑ Layer of ganglion cells
↑ میناگر، علیرضا و وثوق آزاد، ژاک. ترجمه: نوروآناتومی پایه و کاربردی پرفسور فیتزجرالد.ص 477
↑ Optic chiasma
↑ Optic tract
↑ Lateral geniculate nucleus
↑ Superior colliculus
↑ Pretectal nucleus
↑ Optic radiation
↑ نراقى،محمد على؛ حاجى حسينى، داود. ترجمه نوروآناتومى W.C. Wongck.ص 144-143
↑ Facial motor nucleus
↑ کتاب بيماری‏هاى مغز و اعصاب و عضلات.سلطان ‏زاده، اكبر.چاپ دوم. ص 62
↑ Parotid gland
↑ Ambiguus nucleus
↑ Hoarseness
↑ سلطان ‏زاده، اكبر. بيماری‏هاى مغز و اعصاب و عضلات.ص 65
↑ Sternocleidomastoid muscle
↑ Trapezius muscle
↑ میناگر، علیرضا و وثوق آزاد، ژاک. ترجمه: نوروآناتومی پایه و کاربردی پرفسور فیتزجرالد.ص 604
↑ به غیراز عضله کامی-زبانی که ازطریق "عصب فرعی جمجمه ای یا کرانیال"،عصب دهی می شود.
‎‎
منابع
-میناگر، علیرضا و وثوق آزاد، ژاک. ترجمه: نوروآناتومی پایه و کاربردی پرفسور فیتزجرالد.انتشارات دانش پژوه.
-نراقى،محمد على؛ حاجى حسينى، داود.ترجمه نوروآناتومى W.C. Wongck.انتشارات جعفرى.
-سلطان ‏زاده، اكبر. بيماری‏هاى مغز و اعصاب و عضلات. چاپ دوم، انتشارات جعفرى، پائیز ۱۳۷۶.
-برزکار،ابراهیم.ساختار و عملکرد سیستم عصبی-عضلانی.چاپ اول.بهار 1385.شابک:8-7688-06-964
آمرى نيا، رضا؛ بهروزى راد، نازيلا. ترجمه: ساختمان و عمل مغز و اعصاب پرفسور ويليام- ويليس. مؤسسه انتشارات تلاش.
‎https://courses.stu.qmul.ac.uk/SMD/kb/microanatomy/brain/CAL2/BaBy1CAL2.htm
-Williams & Warwick/ Gray's Anatomy; 1989.
-David A.Greenberg & Michael J.Aminoff/clinical Neurology ;1996

منبع تصویر:http://www.web-books.com

طبقه بندی مطالب وبلاگ فیزیوتراپی

مقالات فیزیوتراپی

اخبار کنگره ها و سمینارهای فیزیوتراپی

مهمترین اخبار دکترای حرفه ای فیزیوتراپی

مقالات استخوان شناسی

مقالات آناتومی اندام فوقانی

مقالات آناتومی اندام تحتانی

مقالات آناتومی ستون فقرات

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)

مقالات سیستم عضلانی-اسکلتی، بیماری ها و اختلالات مربوطه

مقالات شکستگی استخوانها و جراحی های ارتوپدی

مقاله های دستگاه عصبی مرکزی و محیطی (CNS & PNS)

مقالات سیستم عصبی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقالات سیستم تنفسی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقاله های سیستم حسی، درد و موضوعات آن

مقالات سیستم عروقی، بیماریها و اختلالات مربوطه

برچسب‌ها: اعصاب مغزی و هسته های آن, اعصاب جمجمه ای, اعصاب مغزی, Cranial nerves

+ نوشته شده در شنبه بیست و نهم اسفند ۱۳۸۸ ساعت 2:33 توسط فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار |

عصب محیطی(Peripheral Nerve)

سیستم عصبی در انسان به دو بخش سیستم عصبی مرکزی(CNS) و سیستم عصبی محیطی(PNS) قابل تقسیم است(تصویر زیر).

سیستم عصبی مرکزی(Central Nervous System)شامل دو قسمت مغز(Brain) و نخاع(Spinal cord)می باشد.

سیستم عصبی محیطی(Peripheral Nervous System)شامل ۱0 جفت عصب مغزی(Cranial Nerve)(از ۱۲ زوج مغزی) و ۳۱ جفت عصب نخاعی(Spainal Nerve) است.چون اعصاب بویایی(زوج یک) و بینایی(زوج دو) که حسی هستند,درحقیقت جزو سیستم عصبی مرکزی می باشند.(تصویر ذیل).

از 12 جفت عصب مغزی,اعصاب حرکتی چشم شامل زوج های ۶و۴و۳ هستند.عصب دهم(واگ)به تنهایی حاوی ۷۵درصد رشته های پاراسمپاتیک نیز می باشد.بخشی از رشته های پاراسمپاتیک ازطریق اعصاب سوم,هفتم و نهم مغزی منتقل می شوند(جهت واکنش مردمک ها و غدد مربوطه).عصب یازدهم(عصب فرعی) و عصب دوازدهم(زیرزبانی)حرکتی می باشند.

۳۱ جفت عصب نخاعی عبارتند از:

-۸ زوج گردنی(با حرف C نمایانگر سرویکال)

-۱۲ زوج پشتی(با حرف T نمایانگر توراسیک)

-۵ زوج کمری(با حرف L نمایانگر لومبار)

-۵ زوج خاجی(با حرف S نمایانگر ساکرال)

-۱زوج دنبالچه ای(با حرف Co نمایانگر کوکسیژیال)

نخاع و اعصاب نخاعی در شکل زیر:

یک نکته:

اعصاب نخاعی اندام های فوقانی حاوی رشته های سمپاتیک جهت عروق خونی و پوست نیز می باشند.رشته های سمپاتیک اندام تحتانی ازطریق شبکه لومبوساکرال جهت انتشار در عروق خونی و پوست منتقل می گردد. بخش ساکرال S_4,S₃,S_۲حاوی رشته های پاراسمپاتیک جهت بافت هدف مورد نظر است(یعنی جهت انتشار در راست روده,ناحیه تناسلی و مثانه).

در شکل زیر یک تصویر شماتیک از سیستم عصبی(Nervous System), شبکه های عصبی و اعصاب محیطی را مشاهده می نمایید:

اعصاب محیطی(Peripheral Nerves) از شبکه های عصبی ایجاد می گردند.به عنوان مثال,شبکه بازویی,اعصاب محیطی مهمی چون مدین,اولنا,رادیال و... را ایجاد می کند.البته هر شبکه عصبی خود از اعصاب نخاعی بوجود می آید.

یک عصب نخاعی(Spinal Nerve) از یک ریشه پیشین یا قدامی(Anterior Root) و یک ریشه پشتی یا خلفی(posterior Root)تشکیل می گردد.ریشه های قدامی و خلفی در محل سوراخ های بین مهره ای(Intervertebral Canal) به یکدیگر می پیوندند و در هر طرف یک عصب نخاعی را بوجود می آورند(شکل زیر).

ریشه های خلفی از رشته ها یا فیبرهای آوران حسی(Sensory Fibers) و احشایی(آوران های احشایی جزو سیستم اتونوم محسوب نمی شوند)تشکیل می گردند که مسیر هدایت عصبی آنها از محیط و اعضای بدن مثلا پوست و مفاصل به سمت نخاع می باشد.ریشه های قدامی حاوی فیبرها یا رشته های وابران حرکتی(Motor Fibers)هستند که وظیفه تحریک عضلات اسکلتی(عضلات مخطط)را برعهده دارند.

هر عصب محیطی دارای دو نوع بافت می باشد که عبارتنداز:

۱-رشته ها یا فیبرهای عصبی که وظیفه انتقال و هدایت جریان عصبی را برعهده دارند

۲-بافت هایی که نقش حفاظت کننده داشته و به عنوان پشتیبان عمل می کنند.

لایه ها و غلاف های یک عصب محیطی:

در ساختمان یک عصب محیطی سه پرده وجود دارد که به ترتیب از خارج به داخل اپی نوریوم,پری نوریوم و آندونوریوم نامیده می شوند.تصویر زیر تنه یک عصب محیطی,پرده ها,دستجات عصبی(فاسیکول ها) و یک فیبر(رشته)عصبی به همراه سلول شوان(که وظیفه ساخت میلین را برعهده دارد)نشان می دهد.

یک نورون و اجزای آن در شکل زیر:

اپی نوریوم(Epineurium):

خارجی ترین پرده تنه یک عصب محیطی می باشد.اپی نوریوم غلافی از جنس بافت همبند سست عروقی است که از داخل نیز میان دستجات عصبی که فاسیکول عصبی(Nerve Fascicle)نامیده می شوند,وارد می شود.فاسیکول ها در اعصاب بزرگتر,شبکه ها(Plexuses)یی را بوجود می آورند. اپی نوریوم شامل کلیه بافت های همبند تنه عصبی است که در خارج از غلاف پری نوریوم قرار می گیرد.

پری نوریوم(Perineurium):

غلاف پری نوریوم فاسیکول ها یا دستجات عصبی(Nerve Fascicle) را احاطه می کند و هر فاسیکول توسط این غلاف به طور کامل پوشیده می شود.پری نوریوم بسیار مقاوم می باشد.این غلاف نقش مهمی در عمل ترمیم دارد و از لایه های متعدد اپی تلیوم پوششی تشکیل می گردد.

اندونوریوم(Endoneurium):

این بافت که داخلی ترین غلاف می باشد,آکسون و سلول های اطراف یک فیبر یا رشته عصبی(Nerve Fiber)را دربر می گیرد و بیشتر از بافت کلاژن ساخته می شود.اندونوریوم همچنین انشعاباتی در داخل فاسیکول ایجاد می کند و فیبرهای عصبی داخل فاسیکول را به دستجات کوچکتر تقسیم می کند.

پری نوریوم در التهابات موضعی بافتی,یک سد حفاظتی را برای اعصاب محیطی به وجود می آورد.البته این نکته را هم باید توجه داشته باشیم که قسمت های پایانی این غلاف در نواحی تماس عصبی -عضلانی که نوروماسکولار جانکشن(Neuromuscular Junction)نامیده می شود و همچنین در انتها های آزاد عصبی پوست باز می باشد.

از نکات قابل توجه در ارتباط با بافت های همبند ساختمان اعصاب محیطی این ست که این بافت ها در نواحی خاصی که یک عصب محیطی از روی سطوح مفصلی عبور می کند,بیشتر می باشند.نکته مهم دیگر در ارتباط با تغذیه خونی اعصاب محیطی است که مطالعات و شواهد نشان می دهد که سه شبکه عروقی در عصب محیطی وظیفه تغذیه خونی را برعهده دارند و به همین دلیل(وجود شبکه خونی غنی)در اعمال جراحی عصبی صدمات چندانی به جریان خون عصب مربوطه وارد نمی گردد.

در شکل زیر یک عصب محیطی,فاسیکول ها,یک فیبر عصبی میلین دار همراه با سلول های شوان آن,غلاف ها و همچنین وضعیت تغذیه خونی(Circulation)عصب مربوطه را نشان می دهد: