فیزیوتراپی- فیزیوتراپیست (شهرستان آمل)

درد و پیچیدگی های آن (قسمت اول)

این مطالب قبلا در وبلاگم در سایت پرشین بلاگ مطرح شده بود که متاسفانه به علت عدم دسترسی به این سایت، مجددا در اینجا ارسال می شود (به علت در دسترس نبودن تصاویر قبلی متن به طور کامل ارسال شده است).

درد یک پدیده پیچیده و چند بعدی است

Pain is a complex and multidimensional phenomenon

نویسنده: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار

تعریف درد

درد عبارت است از یک فرآیند پیچیده و تجربه حسی ناخوشایند که معمولا به علت تحریک پایانه های عصبی آزاد (Free nerve endings) ایجاد می گردد و این تحریک ناشی از عوامل آسیب رسانی است که موجود زنده را وادار می سازد تا از آن عوامل دوری کند.

پدیده درد (Phenomenon of Pain) منجر به تغییراتی در هر دو سیستم عصبی محیطی و مرکزی (Peripheral and central nervous system) می گردد. اطلاعات حسی ابتدا از طریق سیستم عصبی محیطی به طناب نخاعی منتقل می گردند و سپس جهت ادراک و تفسیر نهایی به مراکز بالاتر در سیستم عصبی مرکزی ارسال می شوند.

درد یک تجربه هوشیار یا آگاهانه است که از فعالیت مغز در پاسخ به تحریکات مضر ایجاد می شود و فرآیندهای حسی (Sensory)، عاطفی (Emotional) و شناختی (Cognitive) را درگیر می کند.

همچنین درد می تواند به علت برخی از اختلالات، آسیب ها و بیماری های سیستم عصبی محیطی (اعصاب نخاعی و مغزی) یا مرکزی (مغز و طناب نخاعی) ایجاد گردد. به عنوان مثال فشار ناشی از فتق دیسک بین مهره ای یا تومورها می توانند باعث ایجاد درد گردند. در ارتباط با بیماری ها به عنوان نمونه مالتیپل اسکلروز (ام اس) که یک بیماری سیستم عصبی مرکزی است در بسیاری از افراد درگیر باعث مشکلات حسی چون درد و سوزن سوزن شدن اندام ها می شود.

درد به خصوص درد مزمن (Chronic pain) علاوه بر یک احساس فیزیکی یک حالت عاطفی است. درد یک تجربه پیچیده است که افکار، خلق و خو و رفتار را تحت تاثیر قرار می دهد که می تواند به انزوا، بی حرکتی و وابستگی دارویی منجر شود. درد مزمن باعث ایجاد مشکلاتی برای خواب و فعالیت های روزمره افراد می گردد که نتیجه نهایی آن کاهش کیفیت زندگی افراد بوده و ممکن است به وابستگی منجر شود.

مسیرهای تعدیلی از بالا به پایین (Top-down modulatory pathways) یا مسیرهای مهاری نزولی درد (Descending pain inhibitory pathway) در زمینه پدیده بیدردی پلاسبو یا دارونما (Phenomenon of placebo analgesia) ثابت شده است که این پدیده تقریبا در یک سوم از جمعیت دیده می شود (بیدردی اپیات درونزاد).

ارتباطات وسیع بین نواحی مختلف قشر مغز (همانند ناحیه سوماتوسنسوری و پره فرونتال)، ساقه مغزی، تشکیلات مشبک، سیستم لیمبیک (همانند هیپوکامپ، سینگولیت و آمیگدال)، تالاموس و طناب نخاعی باعث یکپارچگی سیستم های حسی (Sensory)، عاطفی (Affective)، انگیزشی (Motivational) و فرآیندهای شناختی (Cognitive processes) جهت پردازش درد (Pain processing) می شوند.

سیستم شناختی (Cognitive system) فرد بر اساس ادراک (Perception)، یادگیری های قبلی و حافظه (Memory) به ارزیابی و معنادهی درد می پردازد و تعیین کننده رفتار (Behaviour) و پاسخ فرد است. بنابراین درد و تفسیر درد نقش بسیار مهمی در بروز رفتارها و ارتباطات انسانی بر عهده دارد و این رفتارها (عملکردها) بر تجربه درد اثرگذارند.

حقایقی در ارتباط با درد

توصیف دقیق درد با لغات مشکل بوده و حقایق زیر در ارتباط با درد می تواند دلیلی بر این موضوع و مسئله باشد:

درد یک تجربه شخصی و ذهنی (Subjective) است
درد یک علامت یا سمپتوم (Symptom) است
عده ای معتقدند که درد مزمن (Chronic pain) ممکن است یک بیماری باشد
درد یک تجربه حسی و عاطفی ناخوشایند (Unpleasant) است
بیماران از لغات مختلف جهت توصیف درد خود استفاده می کنند
درد باعث احساسات مختلف یا پیچیده ای در فرد می گردد
اگرچه درد در بیشتر موارد به علت تحریک شدید فیزیکی ایجاد می شود و با افزایش این تحریکات شدت آن نیز تشدید می گردد ولی گاهی با وجود آسیب بافتی، دردی وجود ندارد و در برخی موارد حتی بدون ضایعه مشخص بافتی، احساس درد و ناراحتی بروز می یابد
درد در ارتباط با عوامل ادراکی، روانی (سایکولوژیک)، رفتاری و شخصیتی است
عوامل مختلف رشدی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی می تواند درد را تحت تاثیر قرار دهند
درد می تواند تحت تاثیر عوامل اعتقادی فرد به عنوان آزمایش الهی یا پاداشی برای گناه و یا به عنوان تعیین کننده میزان مقاومت فرد در برابر مشکلات شناخته شود که در برخی از این موارد ممکن است فرد حتی به استقبال از درد نیز سوق داده شود
در بسیاری از موارد قطع عضو (آمپوتاسیون) فرد از درد بخشی از بدن که قطع شده و دیگر وجود ندارد شاکی است (فانتوم پین)
با افزایش هوشیاری، آگاهی و توجه به درد شدت آن افزایش می یابد و با کاهش سطح هوشیاری میزان درد فرد کاهش می یابد
نظریه کنترل دریچه ای درد (Gate control theory of pain) که بر شواهد فیزیولوژیکی استوار است هر دو جنبه حسی و ذهنی (شناختی) درد را توضیح می دهد.

این دریچه علاوه بر اثرپذیری از ایمپالس های صعودی تحت تاثیر ایمپالس های نزولی نیز می باشد. بنابراین عواملی چون اضطراب، توجه و تمرکز بر آسیب، انتظارات (پیش بینی درد) و همچنین افسردگی که در ارتباط با عوامل هیجانی و شناختی (Cognitive) منفی هستند به واسطه مکانیسم های کنترل مرکزی (کنترل دریچه ای فوق نخاعی درد) باعث باز کردن دریچه و درنتیجه تشدید درد می شوند و این در حالی است که عواملی مانند هیجان های مثبت، تکنیک های آرام سازی (ریلکسیشن) و کاهش توجه یا عدم تمرکز بر درد باعث بسته شدن دریچه و بدین ترتیب کاهش درد می گردند.

تجارب گذشته، حافظه و خاطرات بر شدت درد موثرند. همچنین تجارب دردناک مسایل شرطی خاصی را به وجود می آورند
درد کودکی که دچار آسیب خفیفی شده در اثر توجه و محبت مادر کاهش می یابد.
درد علاوه بر مولفه های حسی، دارای مولفه های عاطفی یا هیجانی، انگیزشی و شناختی است
افرادی که درد مزمن (Chronic pain) دارند بیشتر در معرض ایجاد علایم روانی هستند (معمولا اختلالات خلقی یا اضطرابی)
بیماران افسرده بیشتر در معرض ایجاد درد مزمن می باشند. درد سبب می شود که بهبودی افسردگی کند گردد و افسردگی نیز درمان درد را سخت تر می کند.

نویسنده: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار

*استفاده از مطالب فقط درصورت ذکر منبع وبلاگ مجاز است.

مطالب مرتبط:

درد و پیچیدگی های آن (قسمت دوم)

درد و پیچیدگی های آن (قسمت سوم)

درد و پیچیدگی های آن (قسمت چهارم)

منابع (References)

*میناگر،علیرضا و وثوق آزاد، ژاک. ترجمه نوروآناتومی پایه و کاربردی پروفسور فیتزجرالد.انتشارات دانش پژوه

*شادان، فرخ. ترجمه فیزیولوژى پزشکى پروفسور آرتور گایتون. انتشارات شرکت سهامى چهر

*ابراهیمی مقدم،حسین، نوروپسیکولوژی،نشر ساوالان،چاپ ششم، سال 1392

*هاشمی کهن‌زاد، شهریار. ترجمه تفسیر پاتوفیزیولوژیک درد "سیریل مک براید" و "رابرت بلک لا". چاپ دوم. نشر دانش امروز

*کوثریان، سید حسین. نوروآناتومى (کالبدشناسى سلسله اعصاب مرکزى). مؤسسه انتشارات باورداران

*نراقى، محمد على؛ حاجى حسینى، داود.ترجمه نوروآناتومی . انتشارات جعفری

http://jn.physiology.org/content/109/1/5

http://bja.oxfordjournals.org/content/87/1/3.full

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3268359/

http://physrev.physiology.org/content/89/2/707

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3938343/

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3438523/

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24846747

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26054810

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25142459

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3690498/

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16214069

http://emedicine.medscape.com/article/1145318-overview#showall

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18778570

http://www.medscape.org/viewarticle/460306

http://www.medscape.org/viewarticle/460306_2

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11834781

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2964993/

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16120776

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25602361

http://projects.hsl.wisc.edu/GME/PainManagement/session2.1.html

http://www.acnr.co.uk/pdfs/volume3issue2/v3i2reviewart1.pdf

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20650402

http://www.nimh.nih.gov/health/publications/depression-and-chronic-pain/index.shtml

http://www.instituteforchronicpain.org/understanding-chronic-pain/complications/anxiety#footnotes_8

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19655103

http://thebrain.mcgill.ca/flash/a/a_03/a_03_cl/a_03_cl_dou/a_03_cl_dou.html

http://thebrain.mcgill.ca/flash/d/d_03/d_03_p/d_03_p_dou/d_03_p_dou.html#2

http://www.humanneurophysiology.com/receptors.htm

https://faculty.washington.edu/chudler/pain.html

http://www.medscape.org/viewarticle/553961_4

http://www.health.harvard.edu/mind-and-mood/depression_and_pain

http://emedicine.medscape.com/article/325107-overview#showall

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17678852

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12033999

https://www.mja.com.au/open/2012/1/4/depression-and-chronic-pain

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1395797

http://www.aans.org/Patient%20Information/Conditions%20and%20Treatments/Spasticity.aspx

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17531847

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23250765

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12893114

http://emedicine.medscape.com/article/1146199-overview

http://www.adaa.org/understanding-anxiety/related-illnesses/other-related-conditions/chronic-pain

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16079044

http://www.medscape.com/viewarticle/718613_1

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22656442

http://emedicine.medscape.com/article/2207448-treatment#showall

http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/depression/basics/definition/con-20032977

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12909433

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22854119

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23337291

http://www.jneurosci.org/content/21/24/9896.full

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17873596

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3034682/

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21040755

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24021862

http://bja.oxfordjournals.org/content/101/1/32.full

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19878862

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23548483

http://emedicine.medscape.com/article/310834-overview#showall

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2696024

برچسب‌ها: مفاهیم درد, درد حاد و مزمن, علل درد, انواع درد

+ نوشته شده در سه شنبه پانزدهم تیر ۱۴۰۰ ساعت 17:19 توسط فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار |

سیستم حسی، درد و موضوعات آن

جهت دسترسی به موضوع مورد نظر روی عنوان مربوطه کلیک (Click) کنید:

آناتومی و فیزیولوژی درد (Anatomy and physiology of pain)

مسیر نورون های حسی محیطی در نخاع

تئوری کنترل دریچه درد (Gate control theory of pain)

درد قلبی (Cardiac pain) - (حمله قلبی، سکته قلبی خاموش، آنژین صدری، مسیر آوران های عضله قلبی)

سندرم درد منطقه ای پیچیده (Complex regional pain syndrome)

انتهاهای عصبی آزاد (Free Nerve Endings)

راه ستون خلفی-لمنیسکوس داخلی (Dorsal column-medial lemniscus pathway)

راه اسپاینوتالامیک (Spinothalamic tract)

اعصاب اسپلانکنیک (Splanchnic nerves)

دیستروفی رفلکسی سمپاتیک (Reflex sympathetic dystrophy)

سمپاتکتومی (Sympathectomy)

سندرم خروجی قفسه سینه (Thoracic outlet syndrome)

میالژی چیست

کازالژی چیست

سندرم درد عضلانی تاخیری (Delayed Muscle Soreness Syndrome)

درد و پیچیدگی های آن (قسمت اول)

درد و پیچیدگی های آن (قسمت دوم)

درد و پیچیدگی های آن (قسمت سوم)

درد و پیچیدگی های آن (قسمت چهارم)

درد مزمن چیست؟

تریگر پوینت (Trigger point)

مطالب مرتبط

فیزیوتراپی و کاربردهای آن

فیزیوتراپی و علم کنترل حرکت (Physiotherapy & Motor Control)

سکته مغزی (Stroke)

علل درد شانه (Shoulder pain)

علل کمردرد (Low Back Pain)

علل درد زانو(Knee Pain)

معرفی کتاب من

طبقه بندی مطالب وبلاگ فیزیوتراپی

مقالات روماتولوژی (شامل اصطلاحات،اختلالات و بیماریهای روماتیسمی و روماتیسم خارج مفصلی)

مقالات فیزیوتراپی

اخبار کنگره ها و سمینارهای فیزیوتراپی

مهمترین اخبار دکترای حرفه ای فیزیوتراپی

مقالات استخوان شناسی

مقالات آناتومی اندام فوقانی

مقالات آناتومی اندام تحتانی

مقالات آناتومی ستون فقرات

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)

مقالات سیستم عضلانی-اسکلتی، بیماری ها و اختلالات مربوطه

مقالات شکستگی استخوانها و جراحی های ارتوپدی

مقاله های دستگاه عصبی مرکزی و محیطی (CNS & PNS)

مقالات سیستم عصبی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقالات سیستم تنفسی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقالات سیستم عروقی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مطالب و موضوعات متفرقه (مقالاتی درباره فشار خون، دیابت، بیوفیزیک، رادیولوژی،فیزیولوژی و تست خون، برخی از بیماری ها و...)

برچسب‌ها: درد, نوروفیزیولوژی درد, علل درد, مشکلات حسی

+ نوشته شده در پنجشنبه چهارم تیر ۱۳۹۴ ساعت 16:45 توسط فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار |

آناتومی و فیزیولوژی درد (Anatomy and physiology of pain)

درد عبارت است از احساس ناخوشایند یک موجود زنده که معمولا به علت تحریک پایانه های عصبی آزاد ایجاد می گردد و این تحریک ها ناشی از عوامل آسیب رسانی است که موجود زنده را وادار می سازد تا از آن عوامل دوری کند. دوری از این عوامل آسیب رساننده بیشتر به دلیل احساس ناخوشایندی است که در فرد ایجاد می شود نه تفسیر یک محرک آسیب رسان.

پایانه های عصبی آزاد (Free nerve endings)

پایانه های عصبی آزاد، گیرنده های فاقد کپسول و میلین هستند که تقریبا در اکثر نواحی بدن یافت می شوند. این گیرنده ها به تحریکات مکانیکی، دما (گرما یا سرما) و مواد شیمیایی مضر پاسخ می دهند. فیبر عصبی آنها درد را به سیستم عصبی مرکزی انتقال می دهد تا از آسیب بیشتر بافتی جلوگیری گردد. بنابراین انتهاهای عصبی آزاد، گیرنده های درد هستند که نوسیسپتور (Nociceptor) نامیده می شوند.

برخی از نواحی بدن که دارای انتهاهای عصبی آزاد هستند:

*پوست

*عضلات

*تاندون ها

*پریوست

*رباط ها

*کپسول مفصلی

*جدار شریان ها و وریدها (عروق خونی)

*غشاء های مخاطی و سروزی

*احشاء (مانند قلب، معده، روده باریک، روده بزرگ، مجاری صفراوی و رحم)

*مننژ (پرده های مغز و نخاع)

*پریوست

*داس و چادرینه جمجمه

علل درد (Causes of pain)

بعضیاز عوامل مهم تحریک گیرنده های درد یا فیبرهای درد عبارتنداز:

*اسپاسم های عضلانی

*اسپاسم های عروقی

*ضایعه بافت به هر علتی که ممکن است درارتباط با موارد زیر باشد:

**ایسکمی (کاهش خونرسانی بافت)

**فعالیت های شدید بدنی

**تغییرات دمای شدید

**ضایعه مستقیم بافت

**تومورها

**خونریزی

**به علت یک بیماری خاص

**عفونت

**اسکار بافتی و چسبندگی ها

**سوختگی ها

*التهاب

*گیرافتادن اعصاب محیطی

انواع گیرنده ها و محرک های درد

برخی از گیرنده های حساس به درد (نوسیسپتورها) که دارای انتهاهای عصبی آزاد هستند شامل:

*گیرنده های درد مکانیکی (Mechanical nociceptor) که به آسیب مکانیکی بافت یا فشار مکانیکی شدید پاسخ می دهند.

*گیرنده های درد دما (Thermal nociceptor) به تغییرات بسیار شدید دما حساس هستند که خود به دو دسته تقسیم می شوند:

**گیرنده های درد گرما (Heat nociceptor)

**گیرنده های درد سرما (Cold nociceptor)

*گیرنده های درد شیمیایی (Chemical nociceptor) به مواد شیمیایی مختلف واکنش نشان می دهند. برخی از این مواد ممکن است هیستامین، پروستاگلاندین ها،سروتونین، آنزیم های پروتئولیتیک، برادی کنین و یون های پتاسم باشد.

نکته ای که باید توجه داشت این است که بیشتر گیرنده های درد به بیش از یک نوع محرک درد حساس هستند.

بعضی از مواد شیمیایی همانند آنزیم های پروتئولیتیک به طور مستقیم به انتهاهای عصبی آزاد صدمه می زنند، درحالی که موادی چون برادی کنین و برخی از پروستاگلاندین ها بدون اینکه ضایعه ای در گیرنده ها ایجاد کنند، فقط موجب تحریک بسیار شدید آنها می گردند.

انواع درد (Types of pain)

درد را می توان به دو نوع اصلی تقسیم کرد:

*درد حاد (Acute pain) یا درد سریع (Fast pain)

*درد مزمن (Chronic pain) یا درد آهسته (Slow pain)

درد حاد (Acute pain): این نوع از درد به نام های دیگری چون درد سوزنی، تیز و الکتریکی نیز شناخته می گردد. مدت زمان ایجاد درد حاد پس از اثر یک محرک درد، یک دهم ثانیه است. فیبرهای A-دلتا در هدایت درد سریع یا حاد نقش دارند. بریدگی پوست، فرو رفتن یک شئ تیز در آن و شوک الکتریکی در ناحیه پوست مثال هایی از عوامل ایجاد درد حاد هستند. معمولا در بافت های عمقی این نوع از درد احساس نمی شود.

درد مزمن (Chronic pain): نام های دیگری که برای این نوع از درد به کار می رود شامل درد آهسته، سوزشی، تهوع آور و مبهم است. شروع درد آهسته پس از اثر محرک درد، بعد از یک ثانیه یا بیشتر است. از ویژگی های دیگر درد آهسته این است که با گذشت زمان، شدت آن افزایش می یابد. فیبرهای C در انتقال درد آهسته نقش دارند. درد آهسته ممکن است تقریبا در هر نوع از بافتی همانند پوست، عضلات، مفاصل، احشاء (معده، قلب، روده، کلیه ها و ...) ایجاد شود.

فیبرهای درد (Pain fibers)

دو نوع فیبر عصبی جهت انتقال پیام ها از گیرنده های حسی مربوط به انتهاهای عصبی آزاد وجود دارد:

*فیبرهای A-دلتا که دارای میلین ظریف هستند

*فیبرهای C که بدون میلین اند

سرعت انتقال پیام توسط فیبرهای A-دلتا به سیستم عصبی مرکزی حدود 15 الی 30 متر در ثانیه است. فیبرهای C به علت نداشتن میلین، سرعتی در حدود نیم الی دو متر در ثانیه دارند. درد حاد (Acute pain) که درد سریع، سوزنی و تیز نیز خوانده می شود ازطریق A-دلتا منتقل می گردد. درد آهسته که به عنوان درد مزمن (Chronic pain)، درد مبهم و سوزشی نیز نامیده می شود توسط فیبرهای C انتقال می یابد.

اگر یک تحریک دردناک ناگهانی به پوست اعمال شود، دو نوع درد ایجاد می کند:

*در ابتدا یک درد سوزنی حاد به وجود می آید که توسط فیبرهای A-دلتا به نخاع منتقل می شود. به علت سرعت زیاد این فیبرها، عکس العمل سریع در فرد ایجاد می شود تا خود را از محرک دردناک دور کند.

*پس از یک الی چند ثانیه، درد سوزشی آهسته به وجود می آید که انتقال آن به طناب نخاعی توسط فیبرهای نوع C صورت می گیرد.

دردهای سوزشی آهسته با گذشت زمان شدیدتر می گردند (مثلا درد ناشی از احشاء یا اندام های داخلی). این دردها در بسیاری از موارد غیر قابل تحمل هستند.

مسیر فیبرهای درد از طناب نخاعی به سیستم عصبی مرکزی (CNS)

دو نوع فیبر درد A-دلتا و C، پیام های درد را از اندام های فوقانی، تحتانی، تنه و احشاء یا اندام های داخلی (به غیر از فیبرهای دردی که ازطریق اعصاب مغزی منتقل می شوند) به گانگلیون های ریشه خلفی نخاع ارسال می کنند. این فیبرها در نخاع به طرف بالا یا پایین می روند (یک الی سه سگمان نخاعی و در راه خلفی جانبی لیسوئر). فیبرهای درد درنهایت در شاخ خلفی (Posterior horn) نخاع پایان می یابند.

مسیر فیبرهای A-دلتا در سیستم عصبی مرکزی (CNS)

فیبرهای A-دلتا در لامیناهای I و V شاخ خلفی پایان می یابند. لامینای I همان تیغه حاشیه ای (مارژینال) است. لامیناهای I و V درارتباط با سیگنال های درد سریع (حاد) هستند. مسیر فیبرهای A-دلتا به دیگر بخش های دستگاه عصبی مرکزی ازطریق راه اسپاینوتالامیک (دستگاه قدامی-جانبی) صورت می گیرد. بنابراین، این فیبرها جهت صعود، ابتدا در نخاع تقاطع می کنند (به عنوان دومین نورون). مسیر اکثر فیبرهای درد A-دلتا پس از تقاطع در نخاع به تشکیلات مشبک (Reticular formation) تنه مغزی است. برخی از فیبرها به طور مستقیم به تالاموس و سپس به قشر مغز می روند.

فیبرهای A-دلتا از تشکیلات مشبک به نواحی زیر می روند:

*تالاموس

*هیپوتالاموس

*نواحی دیگر دیانسفالون که درارتباط با عناصر اطراف بطن میانی (بطن سوم) است

*مخ

مسیر فیبرهای C در سیستم عصبی مرکزی (CNS)

این فیبرها بیشتر به لامیناهای II و III شاخ خلفی نخاع می روند که مربوط به سیگنال های درد آهسته است. لامینای II همان ماده ژلاتینی (Substantia gelatinosa) است. سپس بیشتر سیگنال ها ازطریق یک یا چند نورون که دارای فیبرهای کوتاه هستند به میزان بیشتری در لامینای V ختم می گردند. از لامینای V با نورون های بعدی که دارای آکسون های بلند هستند سیناپس داده، که این آکسون ها ابتدا در نخاع به طرف مقابل رفته و در راه اسپاینوتالامیک (سیستم قدامی-جانبی) سیر می کنند که اکثر آنها در تشکیلات مشبک (RF) تنه مغزی پایان می یابند. البته اندکی از فیبرها بدون اینکه به طرف مقابل نخاع روند از همان طرف نخاع به سمت مغز صعود می کنند.

تعداد زیادی از فیبرهایی که به تشکیلات مشبک می روند به تالاموس ارسال می گردند که سپس از این قسمت به قشر مغز و نواحی دیگر مغزی می روند.

درک درد

مناطقی از سیستم عصبی مرکزی که بیشتر در درک درد نقش دارند عبارتنداز:

*دستگاه مشبک (RF)

*تالاموس

*برخی از مراکز دیگر در پایین قشر مغز

*قشر مغز

حتی درصورت انهدام کامل قشر مغز، توانایی فرد جهت درک خودآگاه درد ازبین نمی رود. البته برخی بر این عقیده اند که قشر مغز نقش مهمی در تغییر کیفیت درد دارد.

نویسنده: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار

منابع (References)

شادان، فرخ. ترجمه فيزيولوژى پزشكى پرفسور آرتور گايتون. انتشارات شركت سهامى چهر*

كوثريان، سيد حسين. نوروآناتومى (كالبدشناسى سلسله اعصاب مركزى). مؤسسه انتشارات باورداران

نراقى، محمد على؛ حاجى حسينى، داود.ترجمه نوروآناتومی . انتشارات جعفری *

*میناگر،علیرضا و وثوق آزاد، ژاک. ترجمه نوروآناتومی پایه و کاربردی پرفسور فیتزجرالد.انتشارات دانش پژوه

*هاشمی کهن‌زاد، شهریار. ترجمه تفسیر پاتوفیزیولوژیک درد "سیریل مک براید" و "رابرت بلک لا". چاپ دوم. نشر دانش امرو

https://thebrain.mcgill.ca/flash/d/d_03/d_03_m/d_03_m_dou/d_03_m_dou.html

*استفاده از مطالب فقط درصورت ذکر منبع وبلاگ یا لینک آن مجاز است

مطالب مرتبط:

تئوری کنترل دریچه درد (Gate control theory of pain)

درد و پیچیدگی های آن (قسمت اول)