تغذیه عروقی مغز به طور کامل ازطریق دو شریان ذیل تامین می گردد:
-شریان کاروتید داخلی (internal carotid artery)
-شریان مهره ای یا ورتبرال (vertebral artery)
دو شریان ورتبرال در کنار تحتانی پل مغزی به هم می پیوندند و شریان قاعده ای یا بازیلر(basilar artery) را تشکیل می دهند.شریان های ورتبرال و بازیلر(vertebrobasilar arteries) با هم ساقه مغز و مخچه را مشروب می کنند.شریان بازیلر در پایان به دو شریان مغزی خلفی(posterior cerebral arteries)تقسیم می شود.
تصویر زیر جریان خون شریانی مغز و همچنین حلقه ویلیس(circle of willis) را نشان می دهد:
مهمترین شاخه های شریان کاروتید داخلی(internal carotid artery) عبارتنداز:
1-شریان افتالمیک یا چشمی(ophthalmic artery)
2-شریان ارتباطی خلفی(posterior communicating artery)
3-شریان کوروئیدال قدامی(anterior choroidal artery)
4-شریان مغزی قدامی(anterior cerebral artery)
5-شریان مغزی میانی(middle cerebral artery)
خون رسانی قسمت پیشین مغز ازطریق سیستم شریانی کاروتید صورت می گیرد که دوسوم جلویی بافت مغزی را مشروب می کند و سیستم گردش خون پسین مغز درارتباط با شریان های مهره ای-قاعده ای(ورتبروبازیلر)می باشد که یک سوم پشتی مغز را خون رسانی می کند.
در قسمت ذیل مهمترین شریان هایی که وظیفه تغذیه عروقی بافت های مغز را برعهده دارند با ذکر نواحی مربوطه بیان می گردد:
شریان مغزی قدامی(anterior cerebral artery):همانطور که در بالا گفته شد این شریان از کاروتید داخلی منشعب می شود که بیشتر خون رسانی لوب فرونتال(ناحیه پیشانی)را برعهده دارد.یکی از شاخه های مهم شریان مغزی قدامی(aca),شریان راجعه هوبنر(recurrent artery of heubner) یا شریان striate داخلی می باشد که به بخش پیشین هسته های پوتامن و کودیت عقده های قاعده ای و ناحیه قدامی کپسول داخلی خون می دهد.
شریان مغزی میانی(middle cerebral artery):همانند شریان مغزی قدامی از شریان کاروتید داخلی جدا می شود که البته بزرگترین شاخه پایانی کاروتید می باشد.شریان مغزی میانی(mca)بیشتر بخش های لوب پاریتال(آهیانه),قسمت وسیعی از لوب تمپورال(گیجگاهی),ناحیه ای از لوب فرونتال(پیشانی) و همچنین قطعه insula را مشروب می کند.شاخه عمقی این شریان که lenticulostriate artery نامیده می شود قسمت های زیادی از پوتامن,گلوبوس پالیدوس و ناحیه پشت کپسول داخلی را خون رسانی می کند.
شریان های ورتبروبازیلر(vertebrobasilar arteries):این دو شریان و انشعابات آنها نواحی بالایی نخاع, ساقه مغز و قسمت وسیعی از لوب اکسیپیتال(پس سری)مغز را تغذیه می کنند.شریان نخاعی قدامی یکی از شاخه های شریان ورتبرال است.از دیگر انشعابات مهم شریان ورتبرال که بزرگترین شاخه آن نیز محسوب می شود,شریان مخچه ای تحتانی خلفی یا pica می باشد.pica انشعاباتی به قسمت طرفی بصل النخاع,شبکه کوروئید بطن چهارم و مخچه می دهد.سندرم والنبرگ به دلیل انسداد pica ایجاد می شود.
دو شریان ورتبرال در کنار تحتانی پل مغزی به یک شریان بزرگتر بنام شریان بازیلر(basilar artery)تبدیل می گردند که شاخه های آن عبارتند از:
-شاخه های پل مغزی
-شریان مخچه ای تحتانی قدامی
-شریان گوش داخلی
-شریان مخچه ای فوقانی
-شریان مغزی پشتی(pca)
شریان مغزی پشتی بخش زیادی از لوب اکسیپیتال و قسمت هایی از لوب تمپورال و تالاموس را خون دهی می کند.
حلقه ویلیس در شکل زیر:
حلقه ویلیس چیست؟
حلقه ویلیس باعث ارتباط دستگاه سبات (کاروتید) با دستگاه مهره ای-قاعده‌ای می‌گردد. شاخه‌های سرخرگ سبات داخلی، دستگاه سبات را ایجاد می‌کند که در خونرسانی به مناطق پیشین مغز نقش دارد. دستگاه مهره ای-قاعده‌ای وظیفه خونرسانی به قسمت‌های پشتی مغز را برعهده دارد و از سرخرگ‌های مهره‌ای و قاعده‌ای تشکیل می‌گردد.
■سرخرگ‌های سبات داخلی راست و چپ
■سرخرگ‌های مغزی پیشین (انشعاباتی از سبات داخلی) راست و چپ
■سرخرگ ارتباطی پیشین که دو سرخرگ مغزی پیشین را به یکدیگر متصل می‌کند
■سرخرگ‌های ارتباطی پشتی (شاخه‌هایی از سبات داخلی) راست و چپ
■سرخرگ‌های مغزی پشتی راست و چپ. دو سرخرگ مغزی پشتی از سرخرگ قاعده‌ای منشعب می‌گردند.
سرخرگ ارتباطی پشتی که شاخه‌ای از سرخرگ سبات داخلی است، در حلقه ویلیس به سرخرگ پشتی مغزی همان طرف می‌پیوندد. بنابراین حلقه ویلیس از اتصال دستگاه سبات با دستگاه مهره ای-قاعده‌ای ایجاد می‌شود. سرخرگ‌های مغزی میانی و قاعده‌ای از اجزای این حلقه نیستند.
حلقه ویلیس و شریان های مهره ای (ورتبرال) در شکل زیر:
نویسنده: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار
استفاده از مطالب فقط درصورت ذکر منبع وبلاگ یا لینک آن مجاز می باشد
منابع (references)
- سلطان زاده، اكبر بيماريهاى مغز و اعصاب و عضلات. انتشارات جعفرى.
-ميناگر، عليرضا؛ وثوق آزاد، ژاك ترجمه نوروآناتومى پايه و كاربردى
پرفسور فيتزجرالد. انتشارات دانش پژوه.
-آناتومی گری
-نراقى،محمد على؛حاجى حسينى، داود.ترجمه: نوروآناتومى W.C. Wongck.انتشارات جعفرى.
-ویکی‌پدیای انگلیسی
مطالب مرتبط:
طبقه بندی مطالب وبلاگ فیزیوتراپی
Iran