فیزیوتراپی- فیزیوتراپیست (شهرستان آمل)

راه های حرکتی نزولی(Descending Motor Tracts)-(2)

راه هرمى (Pyramidal Tract) که همان راه قشری-نخاعی(Corticospinal Tract)می باشد,به علت آنكه تمام طول C.N.S را طى كرده و غالبا در بيماريهاى عروقى و سرطانى مبتلا مى گردد،اهميت بالينى فراوانى دارد(تصویر زیر).راه هرمى فقط در پستانداران وجود دارد.

فيبرهاى راه هرمى از نواحى زير از قشر مغز مبدأ مى گيرند:

(1)ناحيه حركتى اوليه كه معادل ناحيه 4 برودمن است و از لايه پنجم قشر مغز مبدأ مى گيرند و حدود 80% نورونهاى راه هرمى را در انسان تشكيل مى دهند.اين ناحيه از لحاظ هيستولوژيك توسط سلولهاى هرمى غول پيكر Betz مشخص مى شود.ناحيه هرمى در هر نيمكره فقط 34000 سلول درشت Betz دارد كه اين تعداد سلول فقط 3% تعداد كل فيبرهاى راه هرمى را تشكيل مى دهد و در مجموع اين راه محتوى بيش از يك ميليون فيبر است كه 97% بقيه را فيبرهاى باريكتر تشكيل مى دهند.

(2) 1۰% از ناحيه 6 برودمن مبدأ مى گيرند كه فاقد سلولهاى هرمى درشت Betz هستند كه همان ناحيه حركتى ثانويه يا پيش حركتى (Premotor) و ناحيه حركتى تكميلى (Supplementary Motor Area) مى باشند.ناحيه پيش حركتى (حركتى ثانويه) در قدام منطقه حركتى اوليه و منطقه حركتى تكميلى (SMA) در طرف داخلى نيمكره ها قرار گرفته است.

(3) نواحى 3a، 3b، 2 و 1 حسى برودمن

(4) ناحيه 5 قشر پاريتال حسى برودمن

فیبرهای حرکتی که از قشر مغز مبدا می گیرند به تدریج به یکدیگر نزدیک و فشرده شده و کپسول داخلی(Internal Capsule)را به وجود می آورند(تصویر فوق). راه هرمی(کورتیکو اسپاینال)از خلف کپسول داخلی عبور می کند.

همانطور که قبلا بیان گردید فيبرهاى حركتى قشر مغز از دو راه تشكيل شده اند يكى راه قشرى- نخاعى(Corticospinal Tract) و ديگرى راه قشرى- بصل النخاعى يا قشرى- پيازى(Corticobulbar Tract)نام دارد. هر دو راه جزو UMN محسوب مى شوند.فيبرهاى كورتيكواسپاينال (راه هرمى) از قشر مغز، ديانسفالون، مغز ميانى، پل مغزى و بصل النخاع مى گذرند و در بصل النخاع برجستگيهاى پيراميد را ايجاد مى كنند.در محل بين بصل النخاع و نخاع، 75% فيبرها از طريق تقاطع پيراميدال از خط ميانى مى گذرند و وارد راه كورتيكو اسپاينال خارجى(Lateral Corticospinal Tract) مى شوند.حدود 15% فيبرهايى كه در بصل النخاع تقاطع نمى كنند وارد كورتيكواسپاينال قدامى(Anterior Corticospinal Tract) مى شوند و در نخاع تقاطع مى كنند.حدود 10% رشته ها بدون تقاطع به راه كورتيكواسپاينال خارجى وارد مى شوند (تصوير ذیل).

55% فيبرهاى كورتيكواسپاينال در سطح گردنى، 20% در سطح سينه اى و 25% فيبرها در سطح كمرى پايان مى يابند.

نكته اى كه بايد به آن توجه داشت اين است كه قسمتى از فيبرهاى حركتى قشر مغز تحت نام «الياف زانويى» وارد هسته هاى حركتى اعصاب مغزى مى شوند كه راه قشرى- پيازى ناميده مى شوند،با اين تفاوت كه در ناحيه پايه مغزى، پل و بصل النخاع تدريجا رشته هاى زانويى از رديف الياف هرمى خارج شده و اكثرا پس از تقاطع در خط وسط به هسته هاى حركتى اعصاب مغزى منتهى مى شوند و در آنجا با نورون حركتى محيطى مغزى سيناپس مى كنند.چون الياف زانويى از زانوى كپسول داخلى عبور مى كنند به اين نام خوانده مى شوند در حالى كه الياف كورتيكواسپاينال از قسمت خلفى كپسول عبور مى كنند و به مسير خود به سمت پايين تا نخاع به ترتيبى كه قبلاً توضيح داده شد، نزول مى كنند.

در اينجا به يكى از موارد كلينيكى الياف زانويى يا راه قشرى- پيازى مى پردازيم:اگر آسيبى به نورون حركتى فوقانى (UMN) مربوط به عضلات صورت يك طرف وارد شود،تنها عضلات چهره اى تحتانى طرف مقابل صورت فلج مى شوند زيرا عصب گيرى نيمه فوقانى صورت دو طرفه است (تصوير زیر).

بنابراين،زاويه دهان در آن طرف پايين مى افتد و گونه فلج شده حين بازدم به بيرون برآمده مى شود.اگر آسيب به نورون حركتى تحتانى (LMN) وارد شود،عضلات چهره اى هر دو نيمه فوقانى و تحتانى صورت در همان طرف فلج مى شوند.

*استفاده از مطالب فقط درصورت ذکر منبع وبلاگ مجاز است.

منبع:
از کتاب ساختار و عملکرد سیستم عصبی-عضلانی به ترجمه و تدوین نویسنده وبلاگ(فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار).چاپ فجر.بهار ۱۳۸۵(چاپ اول)

منابع (References)

- نراقى، محمد على؛ حاجى حسينى، داود- ترجمه نوروآناتومى
W.C. Wongck. انتشارات جعفرى.

-آمرى نيا، رضا؛ بهروزى راد، نازيلا- ترجمه ساختمان و عمل مغز و
اعصاب پرفسور ويليام ويليس. مؤسسه انتشارات تلاش.

-Barbara F. Westmoreland/ Medical Neuroscience

-ميناگر، عليرضا؛ وثوق آزاد، ژاك- ترجمه نوروآناتومى پايه و كاربردى
پرفسور فيتزجرالد. انتشارات دانش پژوه.

-كوثريان، سيد حسين- نوروآناتومى (كالبدشناسى سلسله اعصاب
مركزى). مؤسسه انتشارات باورداران.

-سلطان زاده، اكبر- بيماريهاى مغز و اعصاب و عضلات. انتشارات جعفرى

مطالب مرتبط:

راه های حرکتی نزولی(Descending Motor Tracts)-(1)

طبقه بندی مطالب وبلاگ فیزیوتراپی

مقالات فیزیوتراپی

اخبار کنگره ها و سمینارهای فیزیوتراپی

مهمترین اخبار دکترای حرفه ای فیزیوتراپی

مقالات استخوان شناسی

مقالات آناتومی اندام فوقانی

مقالات آناتومی اندام تحتانی

مقالات آناتومی ستون فقرات

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)

مقالات سیستم عضلانی-اسکلتی، بیماری ها و اختلالات مربوطه

مقالات شکستگی استخوانها و جراحی های ارتوپدی

مقاله های دستگاه عصبی مرکزی و محیطی (CNS & PNS)

مقالات سیستم عصبی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقالات سیستم تنفسی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقاله های سیستم حسی، درد و موضوعات آن

مقالات سیستم عروقی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مطالب و موضوعات متفرقه (مقالاتی درباره فشار خون، دیابت، بیوفیزیک، رادیولوژی،فیزیولوژی و تست خون، برخی از بیماری ها و...)

برچسب‌ها: راه های حرکتی نزولی, راه هرمی, راه قشری نخاعی, کنترل حرکتی

+ نوشته شده در سه شنبه دوازدهم خرداد ۱۳۸۸ ساعت 0:37 توسط فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار |

راه های حرکتی نزولی(Descending Motor Tracts)-(1)

راه هاى حركتى نزولى (فوق نخاعی) به طور معمول به بخشهاى هرمى و خارج هرمى تقسيم مى شوند.قبل از توصيف راه هاى هرمى و خارج هرمى ضرورى است كه واژه «نورون حركتى فوقانى» و «نورون حركتى تحتانى» توضيح داده شود.

منظور از واژه «نورون حركتى فوقانى» يا UMN،تمامى مسيرهايى است كه از مغز به هسته های حركتى اعصاب مغزى در ساقه مغز و نخاع مى روند.

یک نکته مهم:

در آسيبهايى كه به قشر حركتى مغز يا راه هاى هرمى گسترش نيافته باشند،بيمار فلج نمى شود و حتى علامت بابنسكى به دست نمى آيد.

منظور از واژه «نورون حركتى تحتانى» يا LMN، نورونهاى حركتى از ساقه مغز (يعنى از هسته های حركتى اعصاب مغزى) و نورونهاى حركتى شاخ قدامى نخاع (آلفا و گاما موتور نورون) است.

سيستم هرمى شامل راه هاى قشرى- نخاعى (Corticospinal Tract) و قشرى-بصل النخاعى(Corticobulbar Tract)مى باشد.اين راه ها در هرم بصل النخاع قرار دارند.سيستم هرمى يك راه اصلى است كه حركات ارادى قسمتهاى مختلف بدن به خصوص نواحى ديستال اندامها را ميا نجيگرى مى كند و همچنين حركات ارادى را در عضلات صورت و زبان باعث مى شود.سيستم خارج هرمى به راه هاى حركتى به غير از راه هاى قشرى- نخاعى و قشرى- بصل النخاعى اطلاق مى گردد.در قسمت ذيل راه هاى خارج هرمى توضيح داده مى شود و راه هرمى به علت اهميت بالينى در قسمت دوم بحث خواهد شد.

راههاى خارج هرمى (Extrapyramidal Tract)

راههاى خارج هرمى شامل راههاى ذيل می باشند:

1-راه روبرواسپاينال(Rubrospinal Tract): فيبرهاى اين راه از نورونهاى هسته قرمز(Red Nucleus) مغز ميانى جدا مى شوند (تصوير زیر).

هسته قرمز خود فيبرهاى آوران را از قشر حركتى و مخچه دريافت مى كند.در فانيكولوس خارجى نزول مى كنند.فيبرهاى روبرواسپاينال در لاميناى V، VI، VII نخاع پايان مى يابند و در انسان از سگمنتهاى سينه اى پايين تر نمى روند.در اين لاميناها فيبرها روى نورونهايى ختم مى شوند كه نورونهاى حركتى آلفا و گاما را كه به گروه عضلات فلكسور مى روند، تحريك مى كنند.در صورت قطع اين راه، هيچ اختلال بالينى شناخته نشده است.

2- راه تكتواسپاينال(Tectospinal Tract): اين فيبرها از كاليكولوس فوقانى (دو تكمه فوقانى از تكمه هاى چهارگانه مغز ميانى) مبدأ مى گيرند (تصوير فوق). كاليكولوس فوقانى مركز رله ايمپالسهاى بينايى است. در نخاع اكثر اين الياف در چهار سگمنت گردنى فوقانى روى اينتر نورونهاى لاميناهاى VI، VII و VIII پايان مى يابند. اين راه ازطريق اينتر نورونهاى مذكور،مسئول حركات رفلكسى سر و گردن در ارتباط با تحريكات بينايى است و در فانيكولوس قدامى نزول مى كند.

3- راه مشبكى- نخاعى(Reticulospinal Tract):
شامل دو راه مىباشد. يك راه به نام رتيكولو اسپاينال پونتاين كه از تشكيلات مشبك پل مغزى سرچشمه مى گيرد و يك راه به نام رتيكولو اسپاينال مدولارى كه از تشكيلات مشبك بصل النخاع مبدأ مى گيرد(تصوير ذیل).

راه رتيكولو اسپاينال پونتاين در لاميناهاى VIIو VIIIو راه رتيكولو اسپاينال مدولارى در لاميناى IX و VII خاتمه مى يابند.اولى در فانيكولوس قدامى و راه رتيكولو اسپاينال مدولارى در فانيكولوس لترال نزول مى كند.

هر دو مسير رتيكولو اسپاينال، موتو نورونهاى آگزيال (محورى) و قسمت پروگزيمال اندام را كنترل مى كنند و آنها مسيرهاى سوپرا اسپاينال اصلى جهت كنترل وضعيت نشستن و ايستادن و حركات خودكار نظير راه رفتن و دويدن مى باشند.

4- راه دهليزى- نخاعى(Vestibulospinal Tract): قسمت عمده اين راه،راه وستيبولو اسپاينال خارجى ناميده مى شود و منحصرا از هسته وستيبولار خارجى (هسته Deiters)مبدأ مى گيرد (تصوير زیر) و يك راه ديگر وستيبولو اسپاينال داخلى است.هر دو راه,در فانيكولوس قدامى نزول مى كنند و روى اينتر نورونهاى لاميناهاى VII و VIII نخاع و همچنين بعضى مستقيما روى نورونهاى حركتى آلفا و گاما پايان مى يابند.

راه وستيبولو اسپاينال اثرات زير را دارد:

1- انقباض عضلات اكستانسور همان طرف (شامل اندامها و ستون فقرات) كه در مقابل وزن مقاومت مى كنند و در نتيجه اين راه در ارتباط با وضعيت ايستاده و حفظ آن است و براى حفظ تعادل در هنگام استراحت و راه رفتن اهميت دارد.

2- باعث استراحت عضلات فلكسور مى شود.

در بيمارانى كه مغز ميانى و قسمت فوقانى پل مغزى آنها دچار آسيبهاى شديد مى شود يا در حيوانات آزمايشى كه ساقه مغزى در سطحى بالاى هسته وستيبولار قطع شده است، عضلات اكستانسور بدن در حالت انقباض مداوم باقى مى ما نند كه به اين وضعيت Decerebrate Rigidity گفته مى شود.اگر هسته وستيبولار به طريق جراحى تخريب شود، تون عضلانى اكستانسورها برطرف مى گردد يا كاهش مى يابد.

5- راه زيتونى- نخاعى(Olivospinal Tract): راه زيتونى- نخاعى يا الياف هلوك از زيتون بصل النخاع شروع مى شوند و به همراه الياف دهليزى- نخاعى وارد طناب قدامى نخاع مى گردند و در مجاورت شيار قدامى جانبى تا نخاع گردنى امتداد دارند.

6- راه مخچه اى- نخاعى(Cerebellospinal Tract): رشته هايى هستند كه احتمالاً از قشر قسمت كرمينه مخچه شروع شده و در طول طناب قدامى نخاع پايين مى آيند.چنين راهى يا عملاً وجود ندارد و يا اگر وجود داشته باشد، از نظر عملكردى مهم نيست.زيرا مخچه معمولاً هيچ گونه كنترل مستقيمى بر روى انقباض عضلانى ندارد،اما در رابطه با تنظيم اعمال حركتى به صورت يك مقايسه كننده عمل مى نمايد و به واسطه ارتباطاتى كه با بخشهاى ديگر CNS برقرار مى سازد در كنترل حركت نقش دارد که قبلا در قسمت تئوری سیستم ها بیان گردید.

*استفاده از مطالب فقط درصورت ذکر منبع مجاز می باشد

منبع:از کتاب ساختار و عملکرد سیستم عصبی-عضلانی به ترجمه و تدوین نویسنده وبلاگ(فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار).چاپ فجر.بهار ۱۳۸۵(چاپ اول)

منابع (References)

- نراقى، محمد على؛ حاجى حسينى، داود ترجمه نوروآناتومى
W.C. Wongck. انتشارات جعفرى.

-آمرى نيا، رضا؛ بهروزى راد، نازيلا ترجمه ساختمان و عمل مغز و
اعصاب پرفسور ويليام ويليس. مؤسسه انتشارات تلاش.

-Barbara F. Westmoreland/ Medical Neuroscience

-Arthur C.Guyton/Basic Neuroscience: Anatomy & Physiology

-Williams & Warwick/ Gray's Anatomy

مطالب مرتبط:

راه های حرکتی نزولی(Descending Motor Tracts)-(2)

طبقه بندی مطالب وبلاگ فیزیوتراپی

مقالات فیزیوتراپی