نوروپلاستیسیتی چیست

 

نوروپلاستیسيتى (Neuroplasticity)

انعطاف پذیری سیستم عصبی

شکل پذیری دستگاه عصبی

انعطاف پذیری عصبی

سازمان دهی مجدد سیستم عصبی مرکزی (CNS)

 

با توجه به ناتوانى عمومى سیستم عصبی مرکزی( CNS )جهت ترميم، قدرت بهبودى و جبران مغز قابل ملاحظه است. در صورتى كه بيمار از آسيب اوليه مغزى جان سالم به در برد، اغلب بازگشت قابل توجه عملكرد مغز مشهود است. مطالعات نوروفيزيولوژيك اخير نشان داده است كه سيستم عصبى مركزى توانايى تطابق و يا بهبودى نسبت به ضايعات تروماتيك وارده را دارد. خاصيت انعطاف پذيرى سيستم عصبى مركزى به خوبى شناخته شده است اين خاصيت به توانايى سيستم عصبى مركزى در تحت تأثير قرار گرفتن و تغييرات تدريجى براى افزايش عملكرد اطلاق مى گردد. مطالعات ثابت كرده است كه هر گاه يك سيستم آسيب ديده وادار به عمل شود، ميزان بهبودى بيشتر و سريع تر است. اين مسأله در حيوانات آزمايشگاهى تحقيق شده است. حيواناتى كه داراى ضايعه و همى پارزى در اندامها بوده اند، وقتى كه مجبور به استفاده از اندام آسيب ديده به جاى اندام سالم گرديده اند روند بهبودى رضايت بخش تر بوده است.

مكانيسمهاى اختصاصى بهبود عصبى

مكانيسمهاى متعددى براى بهبود عملكرد عصبى در طى چندين هفته بعد ازآسيب تروماتيك يا عروقى به سيستم عصبى، نشان داده شده كه عبارتند از:

1- بازگشت كارآيى سيناپسى

2- افزايش كارآيى سيناپسى

3- افزايش حساسيت بعد از قطع عصب

4- تداوم افزايش عصب دهى

 

5- بسيج شدن و به كارگيرى سيناپسهاى خاموش

6- جوانه زدن به صورت ترميمى و كولترال. در نوع ترميمى از طريق جوانه زدن آكسون آسيب ديده بر روى يك سلول هدف مجاور صورت مى گيرد و جوانه زدن كولترال از طريق نورون سالم انجام مى شود، تا سلولى كه آورانهايش را از دست داده عصبى كند.

7- عمل جانشينى. از نظر تئورى، در صورت حذف فعاليت يك مسير عصبى،مسير عصبى ديگر مى تواند وظيفه آن را انجام دهد. اين نظريه براى توضيح برگشت عمل اندامها به دنبال ضايعات مسيرهاى حركتى يا حسى مركزى، مطرح شده است.

8- جايگزينى رفتارى. بيمار ممكن است جهت جبران يك نقص نورولوژيك از روشهاى مخصوصى استفاده كند. مثلاً بسيارى از بيماران وقتى عضله دلتوئيد فلج است، مى توانند بازوى خود را با چرخاندن اسكاپولا از بدن دور كنند.

در مورد مكانيسم اختصاصى بهبود عصبى بايد گفت كه در اكثر مواقع احتمالا بيش از يك مكانيسم دخالت دارد.

 

عوامل ضرورى و مؤثر در بهبود كاركردى سیستم عصبی مرکزی (CNS)

در گروهى از بيماران با ضايعات مشابه دستگاه عصبى مركزى، ميزان بهبودى پس از ضايعه با يكديگر بسيار متفاوت است. عواملى كه باعث سازماندهى مجدد كاركردى و بهبودى نسبى يا كامل مى شوند، عبارتند از:

- آموزش و تمرين

- انگيزه و اراده

- توانبخشى فورى و وسيع به ويژه فيزيوتراپى

- زمان كافى و نسبتا طولانى

- سرعت بروز ضايعه

Foerstar در سال 1969 از اولين كسانى بود كه اهميت آموزش و تمرين را دربهبودى كاركردى CNS خاطرنشان كرد. Ogden و Frantz نيز اهميت آموزش و تمرين را با آزمايش خود بر روى ميمونها نشان دادند. آنها شكنج پيش مركزى سه ميمون را در يك طرف مغز خراب كردند. يكى از حيوانات را بدون درمان رها كردند؛ به دومى صرفا ماساژ دادند؛ ولى سومى را تحت آموزش و تمرين مداوم قراردادند. پس از چند هفته در حيوان اول بهبودى خود به خودى مختصرى مشاهده شد؛ ولى در دو حيوان ديگر، به خصوص حيوان سوم بهبودى تقريبا كاملى ديده شد.

Chow و Stewart در سال 1972 توانستند در گربه هايى كه از قدرت بينايى محروم شده بودند، براساس تمرينات مداوم و دادن پاداش به شكل غذا و تقويت رفتار مناسب در آنها، در هر دو زمينه عصبى و رفتارى بهبودى ايجاد نمايند.
Aguillar نيز در بيمارى كه به سكته مغزى (CVA) دچار شده بود، با استفاده از تقويت اراده بيمار، تقويت رفتارها و حركات وى و همچنين فيزيوتراپى طولانى و جدى توانست در وى بهبودى ايجاد نمايد.

Kuypers از مطالعات خود بر روى ضايعات راه هرمى در ميمونها به اين نتيجه رسيد، كه اگر تنها 5 تا 10% رشته ها سالم باشند، حركات ظريف اندامها مى توانند به وضعيت عادى خود باز گردند. تحقيقات Bach-Y-Rita در سال 1972 نيز نشان مى دهند كه تنها سالم بودن 2% رشته هاى راه بينايى يا 2% قشر بينايى، جهت بهبودى كاركرد بينايى كافى است.

سازماندهى مجدد غالبا يك فرآيند طولانى است و گاهى تا چندين سال نيزادامه دارد. Harlow مشاهده نمود كه در ميمونهاى مورد مطالعه خود كه در آنها ضايعات مغزى ايجاد شده بود، اين بهبودى حتى تا 6 سال ادامه داشت. بهبودى طولانى در انسان مشاهده مى شود به طورى كه در بيماران Rasmussen پس ازآناستوموز (پيوند) اعصاب صورتى- زير زبانى، بهبودى از 4 تا 6 سال ادامه داشت.

Galambos معتقد است كه عوامل ژنتيكى يك نوع ماده اوليه را براى شكل پذيرى عصبى تهيه مى كنند و حدود و مشخصات آن را تعيين مى نمايند.شكل پذيرى دستگاه اعصاب مركزى بيشتر بر پايه سازماندهى مجدد كاركردى صورت مى گيرد تا براساس ترميم يا انتقال كاركرد به ناحيه ديگر عصبى. احتمالاً قبل از بروز ضايعه ارتباطى ميان مكانيسمهاى كنترل عصبى و نورونها و رشته هاى عصبى باقيمانده براى تكميل سازماندهى مجدد كاركردى ضرورى به نظر مى رسد.

در سازماندهى مجدد دستگاه عصبى عامل سن نيز نقش مهمى را داراست؛ به طورى كه كودكان پس از ضايعه سريعا بهبود مى يابند و كمتر به تمرين و آموزش نيازدارند. در صورتى كه افراد مسن ديرتر و با آموزش و تمرينهاى مداوم، بهبود مى يابند.

 *استفاده از مطالب فقط درصورت ذکر منبع وبلاگ مجاز است.

منبع:
از کتاب ساختار و عملکرد سیستم عصبی-عضلانی به ترجمه و تدوین نویسنده وبلاگ(فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار).چاپ فجر.بهار ۱۳۸۵(چاپ اول)

منابع (References)

- جامعى، بهنام (زير نظر دكتر حسن عشايرى) كاربرد نوروفيزيولوژى در
توانبخشى. انتشارات دانشگاه علوم پزشكى ايران.

- ميناگر، عليرضا؛ وثوق آزاد، ژاك ترجمه نوروآناتومى پايه و كاربردى
پرفسور فيتزجرالد. انتشارات دانش پژوه.

- شوركى، مصطفى (اولين سمپوزيوم نوروپسيكولوژى در ايران) مقاله
منطقه بندى كاركردى مغز و آراء جديد.

- حسينى، سيد ابوالقاسم (اولين سمپوزيوم نوروپسيكولوژى در ايران) 
مقاله بررسى هدفمندى و خود نظم بخشى در سيستم عصبى مركزى و
فرآيندهاى رابط بين شناخت و حركت ارادى.

-http://www.brainline.org/

مطالب مرتبط:

اهمیت فیزیوتراپی در درمان بیماران سکته مغزی(CVA)

فیزیوتراپی و کاربردهای آن

 

فیزیوتراپی و علم کنترل حرکت (Physiotherapy & Motor Control)

طبقه بندی مطالب وبلاگ فیزیوتراپی

مقالات فیزیوتراپی 

اخبار کنگره ها و سمینارهای فیزیوتراپی 

مهمترین اخبار دکترای حرفه ای فیزیوتراپی

مقالات استخوان شناسی

مقالات آناتومی اندام فوقانی 

مقالات آناتومی اندام تحتانی

مقالات آناتومی ستون فقرات 

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)

مقالات سیستم عضلانی-اسکلتی، بیماری ها و اختلالات مربوطه

مقالات شکستگی استخوانها و جراحی های ارتوپدی

مقاله های دستگاه عصبی مرکزی و محیطی (CNS & PNS)

مقالات سیستم عصبی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقالات سیستم تنفسی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقاله های سیستم حسی، درد و موضوعات آن

مقالات سیستم عروقی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مطالب و موضوعات متفرقه (مقالاتی درباره فشار خون، دیابت، بیوفیزیک، رادیولوژی،فیزیولوژی و تست خون، برخی از بیماری ها و...)

 

مراقبت از زانو

 

مفصل زانو یکی از مهمترین مفاصل بدن از لحاظ ایجاد ثبات، استحکام و تحمل وزن بدن بوده، بنابراین ایجاد ضایعه در این مفصل بسیار مهم است.

 

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، زانوها اعضای مهمی هستند که وزن بدن را تحمل می کنند . بدن ما روی زانو ها استوار است و به همین دلیل است که اگر وزن بدن زیاد باشد، فشار بیشتری به بدن وارد می شود.،همه ما درد زانو را تجربه کرده ایم و می دانیم که مراقبت و پیشگیری از ایجاد درد زانو بسیار مهم است .

به طور کلی مفصل زانو از آسیب ‌پذیرترین مفاصل بدن است که سطوح مفصلی آن غالبا در اکثر ورزشکاران تحت فشار قرار می گیرد.

زانو مفصلی است که غیر از حرکت باز و بسته شدن دارای حرکات خفیف چرخش به داخل و خارج نیز می باشد در تشکیل و نگهداری مفصل زانو,‌ استخوانها , رباطها و غضروف هایی شرکت دارند.

ایجاد ضایعه و درد در مفصل زانو باعث تسریع تغییرات و فرسایش سطوح مفصلی (آرتروز) می‌شود.

 

برای مراقبت از زانو ها چه باید کرد ؟

 

۱- وزن مناسب داشته باشید

اضافه وزن مهمترین عامل آسیب زانو ها است .و علت آن فشار بیش از حدی است که به زانو ها وارد میکند .
پس اگر اضافه وزن دارید وزن خود خود را مناسب کنید وگرنه باید منتظر شروع درد زانو باشید. برای اینکه بدانید چه وزنی برای شما مناسب

۲- اجسام سنگین جابجا نکنید :

حمل جسم سنگین موجب آسیب گردن کمروزانو میشود پس تا جایی که امکان دارد از جابجا یی اجسام سنگین خودداری کنید به یادداشته باشید وقتی جسمی را حمل می کنید ، فشاری که به زانو ها وارد می شود ، چندین برابر وزن آن جسم است .

۳- عضلات ران خود را تقویت کنید :

از آنجا که عضلات ران از مفصل زانو محافظت می کند ، بنابراین تقویت عضلات ران ، از ساییدگی مفصل زانو جلوگیری می کند و درد زانو را کاهش می دهد . حرکات ورزشی ساده ای برای این کار وجود دارد ؛ این حرکات را براحتی در منزل و یا در محل کار ، در حالت نشسته بر روی زمین و یا روی صندلی براحتی می توانید انجام دهید .از هر فرصتی برای انجام این حرکات استفاده کنید .

۴- در وضعیت مناسب بنشینید

وقتی در وضعیت دو زانو یا چهار زانو ، روی زمین می شینیم فشار زیادی به زانو وارد می شود . پس اگر عادت دارید روی زمین بنشینید ، سعی کنید پاهایتان را دراز کنید . از این کار خجالت نکشید مطمئن باشید در جمعی که هستید ، افراد دیگری حتی جوانترهایی هم هستند که باید پای خود را دراز کنند .بخاطر داشته باشید که نشستن بر روی صندلی ، بشرطی که صندلی مناسب باشد برای زانو بسیار مناسبتر از نشستن بر روی زمین است

۵- تا حد امکان از پله پرهیز کنید

بالا و پایین رفتن زیاد از پله برای زانو مناسب نیست .{یزی که باید به آن دقت شود وجود یک یا دو پله در خانه است . ممکن است یک پله بین هال و پذیرایی و یا اتاق خواب وجود داشته باشد . وجود همین یک پله موجب می شود که در طول روز به دفعات زیا د از این پله بالا و پایین برویید .اگر نمی توانید شرایط خانه را تغییر بدهید طوری وسایل خانه را بچینید که مجبور نشوید زود به زود به اتاقی که پله دارد بروید.

۶- تا حد امکان از توالت های معمولی استفاده نکنید

استفاده از توالت های معمولی فشار زیادی به زانو ها وارد می کند اگر دچار درد زانو هستید بهتر است از توالت فرنگی استفاده کنید . اگر چنین امکانی ندارید ، صندلی های مخصوصی که برای توالت گذاشته می شود تهیه نمایید .در این صورت مراقب لغزش پایه های صندلی باشید

منبع:سایت پزشکان بدون مرز

مطالب مرتبط:

مقالات استخوان شناسی

مقالات آناتومی اندام فوقانی

 

مقالات آناتومی اندام تحتانی

 

مقالات آناتومی ستون فقرات

 

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)

 

مقالات سیستم عضلانی-اسکلتی، بیماری ها و اختلالات مربوطه

 

پری میزیوم (Perimysium)

 

پری میزیوم

غلاف‌های ماهیچه اسکلتی

سه لایه از بافت همبند در هر ماهیچه اسکلتی وجود دارد که عبارتنداز:

*اپی میزیوم (Epimysium) (غلاف خارجی)

*پری میزیوم (Perimysium) (غلاف مرکزی)

*اندومیزیوم (Endomysium) (غلاف داخلی)

لایه های عضله اسکلتی در تصویر زیر:

 

 

پری میزیوم

این لایه، دسته‌های ماهیچه‌ای (فاسیکل عضلانی) را دربر می‌گیرد که هر دسته خود حاوی مجموعه‌ای از فیبرهای ماهیچه‌ای (تارهای عضلانی) است. هر فیبر ماهیچه‌ای (تار عضلانی) ، یک سلول عضلانی است.

منبع تصویر

http://people.eku.edu/

مطالب مرتبط

مقالات آناتومی اندام فوقانی

مقالات آناتومی اندام تحتانی

مقالات آناتومی ستون فقرات

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)

مقالات سیستم عضلانی-اسکلتی، بیماری ها و اختلالات مربوطه

شکاف فیبولار (Fibular notch)

 

شکاف فیبولار

بریدگی فیبولار

بریدگی فیبولار تیبیا

 

سطح خارجی انتهای تحتانی تیبیا دارای یک شکاف فیبولار یا بریدگی فیبولار است که با انتهای فیبولا مفصل شده و مفصل تیبیوفیبولار تحتانی را ایجاد می کند. این مفصل که مفصلی لیفی است تحرک کمی داشته و رباط های تیبیوفیبولار جلویی و پشتی در ثبات آن نقش دارند.

 

استخوان های ساق پا (تیبیا و فیبولا) از دو نما در تصویر زیر:

 

 

منبع تصویر:

http://www.surgicalnotes.co.uk/

مطالب مرتبط:

مقالات استخوان شناسی

مقالات آناتومی اندام تحتانی

مقالات آناتومی اندام فوقانی

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)