خلاصه گایدلاین عمل بالینی فعالیت فیزیکی برای افراد با آسیب ضربه‌ای مغزی متوسط تا شدید (msTBI)

خلاصه گایدلاین عمل بالینی فعالیت فیزیکی برای افراد با آسیب ضربه‌ای مغزی متوسط تا شدید (msTBI)

A Physical Activity Clinical Practice Guideline for People With Moderate to Severe Traumatic Brain Injury

First published: 14 August 2025

این گایدلاین، که توسط گروه توسعه BRIDGES (BRain Injury: Developing GuidElineS for physical activities) در سال 2025 منتشر شده، اولین گایدلاین بالینی استرالیایی است که به طور خاص نیازهای فعالیت فیزیکی افراد با آسیب ضربه‌ای مغز متوسط تا شدید (msTBI) را پوشش می‌دهد. این سند، بر اساس بودجه صندوق آینده تحقیقات پزشکی شورای تحقیقات سلامت و پزشکی ملی استرالیا (NHMRC)، هدفش حمایت از متخصصان سلامت در ترویج و تجویز فعالیت فیزیکی ایمن و مبتنی بر شواهد در طول پیوستار مراقبت‌های توانبخشی است. گایدلاین از رویکرد تطبیق درجه‌بندی‌شده برای توسعه توصیه‌ها استفاده کرده و شامل بررسی سریع شواهد مستقیم در msTBI، شواهد غیرمستقیم از شرایط مشابه (مانند سکته مغزی و فلج مغزی)، ممیزی خدمات توانبخشی مغز آسیب‌دیده در استرالیا، و مشاوره‌های کیفی با ذینفعان (از جمله افراد مبتلا به msTBI) است. این گایدلاین توسط NHMRC استرالیا تأیید شده و بر اساس شواهد تا دسامبر 2022 تدوین گردیده است.

نکات کلیدی:
- زمینه و اهمیت: فعالیت فیزیکی برای افراد با msTBI بسیار مفید است، اما این گروه اغلب غیرفعال هستند و در معرض خطر بالای بیماری‌های مزمن قرار دارند. گایدلاین WHO 2020 برای افراد معلول، msTBI را پوشش نداده بود، بنابراین این گایدلاین شکاف را پر می‌کند و بر دو جمعیت تمرکز دارد: کودکان و نوجوانان؛ و بزرگسالان و افراد مسن‌تر.
- سوالات بالینی: گایدلاین به سوال "آیا [مداخله فعالیت فیزیکی] در مقایسه با کنترل برای افراد با msTBI باید استفاده شود؟" پاسخ می‌دهد. این سوال برای پنج مداخله (تمرینات هوازی ساختارمند، تقویت عضلانی، آموزش راه‌رفتن/تعادل/عملکردی، ورزش و فعالیت‌های تفریحی فیزیکی، و ترویج فعالیت فیزیکی) و دو جمعیت اعمال شده است.

- روش‌شناسی:
- بررسی سیستماتیک: 128 مطالعه (45 کارآزمایی تصادفی کنترل‌شده و 83 مطالعه غیرتصادفی) بررسی شد. متاآنالیزها برای اندازه‌گیری اثرات (مانند تفاوت میانگین استاندارد) انجام گردید.
- ارزیابی کیفیت: از ابزارهای RoB-2 و ROBINS-I برای ارزیابی خطر سوگیری استفاده شد. اطمینان شواهد با GRADE رتبه‌بندی گردید (از بسیار پایین تا متوسط).
- شواهد غیرمستقیم: از گایدلاین‌های WHO، سکته مغزی، و فلج مغزی برای پر کردن شکاف‌ها بهره گرفته شد.
- مطالعات اضافی: ممیزی 26 سرویس توانبخشی در استرالیا نشان داد که مداخلات فعالیت فیزیکی قابل اجرا و قابل قبول هستند. مصاحبه‌های کیفی با افراد مبتلا و ذینفعان، موانع و تسهیل‌کننده‌ها (مانند ترجیحات فردی و قابلیت‌ها) را شناسایی کرد.

توصیه‌ها (10 مورد جدید و مستقل):

توصیه‌ها بر اساس اندازه اثر، اطمینان شواهد، منافع/خطرات، ارزش‌ها، و قابلیت اجرا تدوین شده‌اند. جدول خلاصه در صفحه 4 سند اصلی آورده شده است.

- برای بزرگسالان و افراد مسن‌تر:
- پیشنهاد تمرینات هوازی ساختارمند منظم و شخصی‌سازی‌شده در طول پیوستار مراقبت (توصیه مشروط به نفع، اطمینان شواهد پایین).
- توصیه تمرینات تقویت عضلانی شخصی‌سازی‌شده (ازجمله تمرینات بالستیک) در طول پیوستار مراقبت (توصیه قوی به نفع، اطمینان شواهد متوسط).
- توصیه آموزش حرکتی تکلیف خاص‌ در طول پیوستار مراقبت (توصیه قوی به نفع، اطمینان شواهد متوسط).
- پیشنهاد مشارکت در ورزش و فعالیت‌های تفریحی فیزیکی بر اساس ترجیح و توانایی فردی در طول پیوستار مراقبت (توصیه مشروط به نفع، اطمینان شواهد بسیار پایین).
- پیشنهاد ترویج فعالیت فیزیکی در طول پیوستار مراقبت (توصیه مشروط به نفع، اطمینان شواهد پایین).

- برای کودکان و نوجوانان:
- پیشنهاد بازی‌ها یا تمرینات پرجنب‌وجوش منظم و شخصی‌سازی‌شده در طول پیوستار مراقبت (توصیه مشروط به نفع، اطمینان شواهد بسیار پایین).
- پیشنهاد بازی‌ها یا تمرینات تقویت عضلانی منظم و شخصی‌سازی‌شده در طول پیوستار مراقبت (توصیه مشروط به نفع، بدون ارزیابی اطمینان به دلیل عدم شواهد مستقیم).
- پیشنهاد آموزش حرکتی تکلیف خاص‌ در طول پیوستار مراقبت (توصیه مشروط به نفع، اطمینان شواهد بسیار پایین).
- پیشنهاد مشارکت در ورزش و فعالیت‌های تفریحی فیزیکی بر اساس ترجیح و توانایی فردی در طول پیوستار مراقبت (توصیه مشروط به نفع، بدون ارزیابی اطمینان).
- پیشنهاد ترویج فعالیت فیزیکی در طول پیوستار مراقبت (توصیه مشروط به نفع، بدون ارزیابی اطمینان).

شکاف‌های شواهد:

- شواهد محدود در زیرگروه‌ها مانند افراد بومی استرالیا، افراد از زمینه‌های فرهنگی-زبانی متنوع، افراد مسن، کودکان، افراد با نیازهای حمایتی بالا، و ساکنان مناطق روستایی.

- نیاز به تحقیقات بیشتر برای تقویت توصیه‌ها و ابزارهای اجرایی.

نکات بالینی:
- نقاط خوب تمرین:

- فعالیت فیزیکی باید شخصی‌سازی‌شده، بر اساس مرحله بهبود (از بستری تا جامعه)، و شامل نظارت متخصصان (مانند فیزیوتراپیست‌ها) باشد.

- تمرکز بر بهبود عملکرد فیزیکی (مانند تناسب قلبی-ریوی، قدرت عضلانی، تعادل)، شناخت، کیفیت زندگی، و مشارکت اجتماعی.

- ادغام فعالیت در زندگی روزمره (مانند خانه، مدرسه، یا مراکز تناسب اندام) توصیه می‌شود.

- احتیاط‌ها:

- ارزیابی خطرات (مانند خستگی، درد، یا اختلالات رفتاری) قبل از شروع.

- اجتناب از فعالیت‌های پرخطر در مراحل اولیه بهبود.

- نظارت بر عوارض مانند فشار خون یا مشکلات قلبی در افراد مسن‌تر.

- ملاحظات زیرگروهی:

- برای کودکان، تمرکز بر بازی‌های پرجنب‌وجوش؛ برای بزرگسالان، ادغام با توانبخشی روزانه.

- توجه به ترجیحات فرهنگی و دسترسی در مناطق روستایی.

- ترویج فعالیت باید شامل آموزش خانواده و حمایت جامعه باشد تا مشارکت افزایش یابد.

- پیاده‌سازی: نتایج ممیزی نشان‌دهنده قابلیت اجرا در تنظیمات استرالیایی است.

این گایدلاین ابزاری معتبر برای متخصصان سلامت است تا فعالیت فیزیکی را به عنوان بخشی از مراقبت‌های توانبخشی msTBI، با هدف کاهش غیرفعالی و بهبود نتایج بلندمدت ارتقا دهند.

تهیه و تنظیم: فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار

طبقه بندی مطالب وبلاگ فیزیوتراپی

مقالات مروری سیستماتیک (نظام مند) و گایدلاین های بالینی

مقالات فیزیوتراپی

مقالات استخوان شناسی

مقالات آناتومی اندام فوقانی

مقالات آناتومی اندام تحتانی

مقالات آناتومی ستون فقرات

تصویر و ابتدا-انتهای عضلات اندام های فوقانی و تحتانی

مروری بر آناتومی سیستم عصبی، عضلانی و اسکلتی ازطریق تصاویر

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)

مقالات سیستم عضلانی-اسکلتی، بیماری ها و اختلالات مربوطه