اختلالات عضلانی-اسکلتی در دانش آموزان

امروزه سطح سلامت افراد جامعه از مهمترین شاخص های توسعه یافتگی کشورها محسوب می شود. ابعاد سلامت (Health) از دیدگاه سازمان جهانی سلامت (World Health Organization ) شامل سه مولفه فیزیکی (Physical)، ذهنی (Mental) و اجتماعی (Social) است. از طرفی دیگر این سه عامل با یکدیگر در تعامل بوده و هر گونه اختلال در یکی از موارد می تواند جنبه های دیگر را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

راستای بدنی مناسب و سلامت عضلانی-اسکلتی بخش مهمی از سلامت فیزیکی است. وضعیت بدنی (پاسچر) مطلوب از جنبه های مختلف دارای اهمیت بوده و اختلال در ساختار بدن علاوه بر عوارضی همانند درد، بدشکلی و اشکال در عملکرد فرد ممکن است باعث مشکلات ذهنی و روابط اجتماعی نامناسب نیز گردد.

اختلالات عضلانی-اسکلتی به آسیب ها، ضایعات و مشکلات مفاصل، استخوان ها، عضلات و تاندون ها گفته می شود. این اختلالات باعث بروز علایم و مشکلاتی در نواحی مختلفی از بدن چون اندام های فوقانی، تحتانی و ستون فقرات می گردند.

اختلالات وضعیتی (پاسچرال) به عنوان شایع ترین اختلالات سیستم عضلانی-اسکلتی در کودکان و نوجوانان شناخته می شوند.

عضلات باید از قدرت و انعطاف پذیری مناسب در جریان فعالیت های روزمره برخودار باشند تا از این طریق حمایت مناسبی از بدن فرد ایجاد گردد. همچنین ضروری است که مفاصل بدن نیز دامنه حرکتی طبیعی داشته باشند. وضعیت بدنی و قدرت عضلانی مناسب همراه با حفظ دامنه حرکتی طبیعی مفاصل باعث می گردد اعمال و فعالیت های حرکتی به نحو مطلوب تری انجام شوند و از آسیب ها، صدمات و درد به میزان زیادی جلوگیری گردد. یک سیستم عضلانی-اسکلتی سالم می تواند عملکرد ذهنی و روابط اجتماعی فرد را نیز تحت تاثیر قرار دهد، بنابراین بر رفتار شخص نیز موثر است.

اهمیت موضوع:

اختلالات عضلانی-اسکلتی به علت اعمال فشارها و نیروهای غیر طبیعی به مفاصل، استخوان ها و عضلات می توانند باعث ایجاد دردهای مفصلی و عضلانی گردند. دردهای اسکلتی-عضلانی از مهمترین عوامل ایجاد درد در دانش آموزان و نوجوانان می باشند. این اختلالات همچنین درصورت بی توجهی و عدم درمان صحیح عامل تغییر شکل مفاصل در طی زمان هستند که ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشند.

امروزه پیشرفت و توسعه در حوزه فناوری، سبک زندگی خاص و کم تحرکی شرایطی را ایجاد کرده اند که همه افراد جامعه در معرض اختلالات عضلانی-اسکلتی قرار دارند که این اختلالات بر اساس ناحیه درگیر، زمینه دردهای عضلانی-اسکلتی همانند دردهای گردنی، سینه ای، کمری، شانه ها، عضلات و مفاصل ران، زانو، مچ پا و ... را فراهم می کنند. گاهی ناهنجاری های مادرزادی علت اختلال هستند که در این موارد می توانند بدون اثر عوامل اکتسابی ایجاد گردند.

با توجه به اینکه دانش آموزان در سنین رشدی قرار دارند و دستگاه های بدنی آنها در وضعیت شکل گیری است، تشخیص به موقع اختلالات عضلانی-اسکلتی باعث آگاهی بخشی والدین و کودکان جهت پیشگیری و درمان های لازم می گردد. عدم شناسایی، اصول پیشگیری و درمان های لازم مرتبط با اختلالات عضلانی-اسکلتی عاملی مهم در جهت بروز علایم و مشکلات بیشتر در آینده است.

به طورکلی، اختلالات وضعیتی (پاسچرال) در دختران در مقایسه با پسران بیشتر دیده می شوند. عواملی چون موقعیت و فضای ورزشی نامناسب، کم تحرکی و مشکلات ذهنی یا شخصیتی ممکن است در این ارتباط نقش داشته باشند.

علل اختلالات عضلانی-اسکلتی در دانش آموزان

مهمترین عوامل ایجاد اختلالات عضلانی-اسکلتی در دانش آموزان شامل موارد زیر است:

وراثت یا عوامل ژنتیکی
ناهنجاری های مادرزادی
اختلالات رشدی
وضعیت های ثابت بدنی و نادرست (پاسچر نامناسب)
فقر حرکتی یا کم تحرکی
حرکات بدنی نادرست
وضعیت های نادرست به هنگام استفاده از تجهیزاتی چون انواع رایانه ها و تلفن همراه
ضعف و کوتاهی عضلات
صدمات عضلانی-اسکلتی
بیماری های عضلانی-اسکلتی
عادات و الگوهای نامناسب یا سبک زندگی نادرست
توجه ناکافی به زنگ ورزش
فضای ناکافی برای تحرک
وزن، شکل و طریقه حمل کیف یا کوله پشتی به صورت نامناسب
انجام تکالیف درسی در وضعیت های نامناسب
صندلی و نیمکت های غیر استاندارد
وزن زیاد یا چاقی
خستگی عضلانی و استراحت ناکافی
کفش نامناسب
بیماری ها و اختلالات متابولیکی
تغذیه نامناسب
مشکلات ذهنی و شخصیتی همانند اعتماد به نفس پایین، کم رویی، احساس حقارت، اختلال توجه، اضطراب و افسردگی
بی توجهی یا کم توجهی در آموزش وضعیت های صحیح بدنی و تحرک
افزایش سن