دیسک بین مهره ای (Intervertebral disc)

صفحه دیسک بین مهره ای که در سایت ویکی پدیا (Wikipedia) ایجاد کردم:

یک دیسک بین مهره‌ای (به انگلیسی: Intervertebral disc) به صورت بالشتک یا صفحه‌ای بین دو جسم مهره در ستون فقرات قرارمی گیرد و جذب کننده فشارهایی است که به ستون مهره‌ها وارد می‌شود. بنابراین دیسک‌های بین مهره‌ای همانند یک کمک فنر، ضربات وارده به ستون فقرات را خنثی می‌کنند. این عناصر به هنگام اعمال فشار، قابلیت تغییر شکل داشته و بدین طریق شدت ضربات را کاهش می‌دهند. شکل اصلی دیسک‌ها زمانی که تحت فشار نباشند، کروی است؛ ولی هنگامی که در حد فاصل مهره‌ها قرارمی گیرند، تحت تاثیر فشار وارده، پهن می‌شوند و شکل تخم مرغ را به خود می‌گیرند. [۱] دیسک‌ها در ناحیه کمری (لومبار) به علت تحرک زیاد، ارتفاع بیشتری دارند. دو دیسک بین مهره‌ای L4-L5 و L5-S1 (قسمت پایینی کمر) که از تحرک بالایی برخوردار هستند، نسبت به دیسک‌های فقرات کمری فوقانی ضخامت بیشتری دارند.

دیسک بین مهره ای در شکل ذیل:

از وظایف مهم دیسک‌های بین مهره‌ای، تسهیل حرکات در ستون فقرات است که به سه صورت اصلی خم شدن (فلکسیون) صاف شدن (اکستانسیون) و چرخش طرفی (روتاسیون) انجام می‌گیرند که حرکت خم شدن ممکن است به سمت جلو یا طرفین باشد.

فهرست مندرجات
۱ اجزای دیسک بین مهره‌ای
۲ آسیب دیسک بین مهره‌ای
۳ ارتباط میان حرکات دیسک و مفاصل بین مهره‌ای
۴ پانویس
۵ جستارهای وابسته
۶ منابع

اجزای دیسک بین مهره‌ای

هر دیسک بین مهره‌ای شامل دو قسمت است:
بخش مرکزی بنام هسته دیسک که نرم و آبدار است. به این قسمت، نوکلئوس پالپوزوس [۲] می‌گویند. هسته دیسک ژله مانند و نیمه جامد بوده که حاوی مواد زیر است:
-آب حدود 90 درصد
-کلاژن
-گلیکوپروتئین
هسته دیسک یک بخش قابل اتساع است. دیسک‌های بین مهره‌ای در طول روز مقداری از آب خود را از دست می‌دهند و درنتیجه کوتاهتر شده، ولی با استراحت دوباره به طول اولیه خود برمی گردند. براین اساس، ممکن است به طور طبیعی اختلاف قدی حدود 2 سانتی متر از صبح تا عصر ایجاد شود.
بخش محیطی که هسته دیسک را دربرمی گیرد. این قسمت، حلقه فیبری یا آنولوس فیبروزوس [۳] نامیده می‌شود. بخش محیطی، حلقه‌ای فیبری غضروفی (فیبروکارتیلاژ) است.
خاصیت ارتجاعی دیسک بین مهره‌ای بستگی به کافی بودن مقدار آب موجود در هسته مرکزی و سالم بودن حلقه لیفی آن دارد. [۴] فشارهای اعمال شده به هسته دیسک به بخش محیطی دیسک بین مهره‌ای انتقال می‌یابد. ازاین نظر، بخش محیطی در حفاظت از قسمت مرکزی نقش دارد.

آسیب دیسک بین مهره‌ای

آسیب دیسک بین مهره‌ای به علت ضربات و یا تغییرات تدریجی ناشی از افزایش سن (فرآیند پیری) اتفاق می‌افتد. ضربه‌های وارده به ستون فقرات ممکن است منجربه پارگی فیبرهای بخش محیطی گردد که نتیجه آن بیرون زدگی قسمتی از هسته دیسک است. به بیرون زدگی هسته دیسک و آزاد شدن آن از بخش محیطی (آنولوس فیبروزوس)، فتق دیسک بین مهره‌ای می‌گویند. به دلیل تحرک زیاد در ناحیه کمری، دیسک‌های این قسمت از ستون مهره‌ها بسیار آسیب پذیر هستند. بیشترین موارد فتق دیسک بین مهره‌ای ناحیه کمری، در دیسک‌های L4-L5 و L5-S1 اتفاق می‌افتد که با فشار بر روی ریشه‌های عصبی L5 و S1 همراه می‌گردد.
ضایعه دیسک بین مهره‌ای با افزایش سن بیشتر می‌شود. فرآیند پیری ازطریق کاهش مقدار آب موجود در قسمت هسته دیسک، از خاصیت ارتجاعی آن می‌کاهد. همچنین خاصیت ارتجاعی بخش محیطی دیسک بین مهره‌ای که از حلقه فیبری غضروفی تشکیل شده‌است، با افزایش سن کاهش می‌یابد که در برخی از افراد ممکن است سریعتر از زمان مورد انتظار رخ دهد. کاهش خاصیت ارتجاعی بخش محیطی و مرکزی دیسک بین مهره‌ای، یک عامل مهم آسیب آن محسوب می‌گردد.

ارتباط میان حرکات دیسک و مفاصل بین مهره‌ای

نکته‌ای که باید توجه داشت این است که حرکات دیسک بین مهره‌ای در هماهنگی با مفاصل بین مهره‌ای پشتی صورت می‌گیرد. بنابراین، اختلال در حرکات هر یک از آنها، منجربه نقص عملکرد حرکتی در دیگری می‌گردد.
پانویس

1.↑ هاشمی کهن زاد،شهریار. ص 173
2.↑ Nucleus pulposus
3.↑ Annulus fibrosus
4.↑ اعلمی هرندی، بهادر. ص 153
جستارهای وابسته
-فتق دیسک بین مهره‌ای
-مهره (استخوان‌شناسی)
-ستون فقرات

منابع

-هاشمی کهن زاد،شهریار.ترجمه:تفسیر پاتوفیزیولوژیک درد "سیریل مک براید" و "رابرت بلک لا".چاپ دوم.نشر دانش امروز.
-اعلمی هرندی،بهادر، اصول ارتوپدی و شکسته بندی.چاپ ششم،نشر فروغ اندیشه
-نوربخش،سید تقی.شایسته آذر،مسعود.ترجمه:معاینه فیزیکی ستون فقرات و اندام‌ها.چاپ اول.انتشارات جهاد دانشگاهی
-ناصری، نسرین. فیزیوتراپی در ضایعات ارتوپدیک. چاپ اول، صبح سعادت، شابک: 4-7-93408-964
Darlene Hertling and Randolph M.Kessler. Management of Common Musculoskeletal Disorders. Third Edition. ISBN 0-397-55150-9
Williams & Warwick. Gray's Anatomy. Thirty-seventh edition. Churchill Livingstone. ISBN 0-443-04177-6
منبع تصویر:
http://www.healthcentral.com/

مقالات فیزیوتراپی

مقالات استخوان شناسی

مقالات آناتومی اندام فوقانی

مقالات آناتومی اندام تحتانی

مقالات آناتومی ستون فقرات

مقالات حرکت شناسی (کینزیولوژی)

مقالات سیستم عضلانی-اسکلتی، بیماری ها و اختلالات مربوطه

مقالات شکستگی استخوانها و جراحی های ارتوپدی

مقالات روماتولوژی (شامل اصطلاحات،اختلالات و بیماریهای روماتیسمی و روماتیسم خارج مفصلی)

مقاله های دستگاه عصبی مرکزی و محیطی (cns & pns)

مقالات سیستم عصبی، بیماریها و اختلالات مربوطه

مقالات سیستم تنفسی، بیماریها و اختلالات مربوطه